هر مدیری در سینما همچون هر حوزه مدیریتی دیگری، میراث‌دار تصمیمات و اقدامات دوره مدیریتی پیش از خود است. فرقی نمی‌کند که این میراث چقدر باب‌طبع و میل مدیر جدید باشد یا موجب ناخرسندی و تکدر خاطرش شود.

 به هر تقدیر، مدیر جدید باید راهی برای کنارآمدن با آنچه به او ارث رسیده بیابد و شیوه‌ای مناسب و کارآمد، مطابق سیاست‌هایش در مواجهه با یادگار دوران گذشته در پیش بگیرد.

تیم سازمان سینمایی دولت سیزدهم هم، علاوه بر تمام رویه‌های قانونی و عرفی و مسائل نوشته و نانوشته‌ای که در سینما به ارث برده، همچون دوره‌های گذشته، تعدادی فیلم اکران‌نشده و بلاتکلیف روی دستش باقی مانده است. بعضی از این فیلم‌ها سال‌هاست که در بلاتکلیفی به‌سرمی‌برند و عزل و نصب چند مدیر را دیده‌اند، اما همچنان گره از بخت‌شان باز نشده و رنگ پرده نقره‌ای را به‌خود ندیده‌اند.

مدیران آمده‌اند و رفته‌اند و برای حل مشکل این فیلم‌ها وعده داده‌ و چاره‌اندیشی کرده‌اند و دست آخر هم بی‌آنکه توانسته یا خواسته باشند کاری کنند، رفته‌اند و عمر بلاتکلیفی این فیلم‌ها را امتداد بخشیده‌اند. با همه این اینها، دیروز خبر رسید که بخت «روشن» ساخته روح‌الله حجازی با بازی رضا عطاران ـ که مدت‌ها بود خبرهای غیررسمی و تأییدنشده‌ای از توقیفش به گوش می‌رسید ـ باز شده و این فیلم روی پرده خواهد رفت. جز این فیلم، فیلم‌های دیگری هم هستند که منتظرند بالاخره کسی برای حل مشکل‌شان آستین بالا بزند و حرف آخر را درباره وضعیت آنها بیان کند.

بلاتکلیفی بی‌پایان

از فیلم‌های سالیان دورتر، «صدسال به این سال‌ها» (۱۳۸۶)، «گزارش یک جشن» (۱۳۸۹)، «خیابان‌های آرام» (۱۳۸۹)، «خرس» (۱۳۹۰) و «ارادتمند؛ نازنین، بهاره و تینا» (۱۳۹۵) سال‌هاست که منتظرند تعیین‌تکلیف شوند و فرجام‌شان رقم بخورد، ولی به‌نظر نمی‌رسد اراده‌ای جدی برای حل مشکل این فیلم‌ها وجود داشته باشد. در دوره‌های مدیریتی پیشین، محتوای‌ این فیلم‌ها حساسیت‌برانگیز توصیف شده بود و صدور پروانه اکران برای آنها می‌توانست به پایان دوره مدیریت مدیری بینجامد که چنین مجوزی صادر کرده است.

این فیلم‌ها در طول سال‌ها به سرجهازی هر مدیری که سکان سازمان سینمایی را در دست گرفته بدل شده‌اند و همواره یکی از سؤالاتی که از رؤسای سازمان سینمایی در روزهای شروع کارشان پرسیده می‌شود، طرح و برنامه آنها برای برخورد با این فیلم‌هاست. مدیران نیز همواره برای حل مشکل این فیلم‌ها حرف‌هایی می‌زنند و قول می‌دهند و باز همه‌چیز مشمول مرور زمان می‌شود تا اینکه خبری از فیلم جدیدِ به‌محاق‌رفته‌ای باعث نبش قبر اخبار مربوط به این ۵فیلم شود.

در دوره جدید سازمان سینمایی هم این ۵فیلم همچنان منتظرند ببینند چه برخوردی با آنها می‌شود. واقعیت این است که در دوره افت تماشاگران سینما، اکران‌شدن یا نشدن این فیلم‌ها دیگر اصلا اهمیتی ندارد. این فیلم‌ها باید در زمان خودشان به نمایش درمی‌آمدند و حالا دیگر حرف‌شان و رویکردشان به مسائل مختلف، قدیمی و بلاموضوع شده است. شاید صادرنشدن مجوز اکران برای این فیلم‌ها به شکل سنتی درآمده که هنوز هیچ مدیری جسارت این سنت‌شکنی را در خود ندیده است.

«روشن» اکران می‌شود

«قاتل و وحشی» (۱۳۹۸)، «شیشلیک» (۱۳۹۹) و «برادران لیلا» (۱۴۰۱) ازجمله جدیدترین فیلم‌هایی هستند که در این ۳، ۲ سال اخیر به فهرست فیلم‌های بلاتکلیف اضافه شده‌اند. هرکدام هم مشکل خاص خود را دارند. در «قاتل و وحشی»، لیلا حاتمی سرش را از ته تراشیده و گوش‌هایش در فیلم بیرون است. «شیشلیک» همان مشکل محتوای حساسیت‌برانگیز را دارد؛ آن‌هم از فیلمسازی که توقع حساسیت‌زایی از او نمی‌رود و پیش از این فیلم، در بین تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران اصلی سینما ارج و قربی داشت و حالا نسبت به او نوعی بی‌اعتمادی ایجاد شده است. «برادران لیلا» هم که بی‌مجوز و بدون اصلاحات مورد نظر سازمان سینمایی در جشنواره کن شرکت کرده و اکرانش در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته است.

«روشن» ساخته روح‌الله حجازی هم که در سی‌ونهمین جشنواره فیلم فجر حضور داشت و سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد را برای عطاران به ارمغان آورد، بعد از نمایش در جشنواره نتوانسته بود مجوز اکران بگیرد و حرف و حدیث‌هایی درباره به محاق رفتن آن به گوش می‌رسید، اما سرانجام مشکل این فیلم اجتماعی حل شده و گویا به‌زودی به نمایش درمی‌آید. تا زمانی که «روشن» اکران نشود، نمی‌شود گفت این فیلم نسبت به نسخه جشنواره‌اش چه تغییراتی کرده است، اما احتمالا آنچه باعث شده که دست‌اندرکاران این فیلم بعد از مدت‌ها به اصلاحات خواسته‌شده تن بدهند، موفقیت فیلم «انفرادی» با بازی عطاران در گیشه است.

«انفرادی» پرفروش‌ترین فیلم تاریخ سینمای ایران است و احتمالا دست‌اندرکاران «روشن» روی حضور عطاران برای موفقیت فیلمشان در گیشه حساب کرده‌اند. در خلاصه داستان این فیلم آمده: «روشن، مرد میانسال عشق بازیگری، نمی‌تواند خانه ثبت‌نامی‌اش را بگیرد و در آستانه فروپاشی همه‌چیز، تصمیم می‌گیرد نقشش را بازی کند.» علاوه بر عطاران، سیامک انصاری و سارا بهرامی در این فیلم حضور دارند. مرتضی نجفی هم برای این فیلم برنده جایزه بهترین فیلمبرداری از سی‌ونهمین جشنواره فیلم فجر شده بود.

حالا باید منتظر ماند و دید مشکل فیلم‌هایی همچون «سه کام حبس»، «زنبورکارگر»، «رگ‌های آبی» و چند فیلم دیگر هم که به آنها اشاره شد، حل خواهد شد یا نه. آیا مسئولان سازمان سینمایی یکی از مشکلات این سازمان را که از چند دوره پیش به آنها به ارث رسیده است، حل خواهند کرد یا رویه سالیان گذشته در برخورد منفعلانه با این فیلم‌ها را ادامه می‌دهند.