دریا قدرتی پور: پدران و پدرانشان در اصفهان بوده اند و بزرگ شده اصفهان هستند اما آنها اصفهان را نمی شناسند.

توریست ها از هر دستاویزی استفاده می کنند تا وقتی به این شهر پر آوازه می آیند تمام نشانه هایش را ببینند و با هویت این شهر خاص آشنا شوند اما آمار کمی از اصفهانی هایی داریم که اصفهان را با تمام تعلقاتش بشناسند.

میترا 40 ساله که سال هاست در یک دفتر، حسابداری می کند، از همان دسته آدم هایی است که گرچه اصفهانی است، ولی بسیاری از آثار تاریخی اصفهان را ندیده است. به قول خودش هیچ علاقه ای به دیدن آثار تاریخی ندارد و از معماری گذشته هم سردر نمی آورد. به نظر او پاساژها و بازارها و معماری مدرن بیشتر مورد پسند او است تا معماری هایی که از گذشتگان برای ما به ارث مانده است.

برخلاف نظر او، طاهری، یک نقاش اصفهانی است که کنه و بنه اصفهان را می شناسد. مثل او اما کم هستند، مردمانی که با تاریخ اصفهان آشنا باشند و ترسیمی از گذشته اصفهان را در ذهنشان داشته باشند. طاهری پوزخندی می زند و آه می کشد: «معلوم نیست، چرا مردم اصفهان اینقدر نسبت به آثار تاریخی اصفهان و خیلی چیزهای دیگر بی اهمیت هستند.»

گذشته اصفهان محدود می شود به بازاری های قدیمی و مخاطبانی که عاشق معماری و شناسایی آثار تاریخی هستند و یا درس خوانده هایی که دوست دارند با تاریخ گذشته هم آشنا شوند. مابقی، مردم عادی و جوانانی هستند که خیلی وقت ها با اینکه دو یا سه دهه از زندگی شان گذشته است اما هنوز بسیاری از آثار تاریخی دم دستی را هم ندیده اند. کسانی که در برخی مواقع با آثار تاریخی شهرهای دیگر مأنوس ترند.

به گفته طاهری که به قول خودش عاشق تاریخ و تمدن اصفهان است، در همه جای دنیا همیشه تضاد زیادی میان توریست ها و مردم عادی وجود دارد، اما آنچه او را به فکر می اندازد، مخاطبانی است که دیگر برای اصفهان و آثار تاریخی آن ارزشی قائل نیستند و یا اگر هم دوستش دارند حتی بعد از طی سالیان سال آثار برجسته اصفهان را ندیده اند و یا به موزه ها سرنزده اند. به گفته این شهروند اصفهانی، موزه های اصفهان آنطور که باید و شاید مخاطب ندارد و اصفهانی های کمی به مکان های تاریخی اصفهان می روند، مگر اینکه بخواهند تفریح کنند و یا از آنجا بگذرند؛ خیلی ها نه کاخ هشت بهشت را می شناسند و نه آرامگاه پوپ را و نمی دانند که تخت فولاد آرامگاه بسیاری از دانشمندان و فیلسوفان است.

لیلا یکی از همین اصفهانی هاست. او در اصفهان به دنیا آمده و تمام خانواده اش هم اصفهانی هستند اما به گفته خودش حتی یکبار هم تخت فولاد را از نزدیک ندیده است. در نظر او که 35 سال سن دارد، تاکنون فرصتی پیش نیامده که این مکان تاریخی را ببیند. مثل او زیادند؛ اصفهانی هایی که حتی تاریخ روز اصفهان را نمی دانند و با تاریخ اصفهان هم بیگانه اند، این موضوع حتی در بین برخی از بازاریان قدیمی هم به عینه مشخص است.

حاج عباس که سال هاست در بازار قیصریه کار می کند، تاکنون به این مسئله فکر نکرده است. او نه تاریخچه نقش های رنگ و رو رفته سردر بازار قیصریه را می داند و نه تا به حال درباره آن خوانده است. دستی به موهای سفیدش می کشد و می گوید: «همین که توریست ها می دانند بس است. از ما دیگر گذشته، جوان ها باید به این چیزها برسند.» هنر و تاریخ اصفهان حالا از پا افتاده و مهجور است. دیالوگی که در حرف های احسان دانشجوی معماری پررنگ تر به نظر می رسد. جوان 25 ساله ای که مثل یک هنر دوست واقعی سخن می گوید و از کمرنگ شدن تاریخ معماری و هنر اصفهان در اذهان مردم اظهار تأسف می کند: «مردم خیلی راحت از گذشته می گذرند. خیلی راحت چشمشان را به روی این همه زیبایی می بندند. انگار برایشان عادت شده که تاریخ را دنبال نکنند و به آثار تاریخی تنها به عنوان یک تفریحگاه نگاه کنند و بس.»

زهرا خانه دار است و چنین عقیده ای ندارد. به نظر او مردم اصفهان، مردمی فرهنگدوست هستند و به همین دلیل است که این شهر زیبا و پاکیزه است و مردم برایش ارزش قائل هستند: «استادان پیشکسوت ما سال‌ها زحمت کشیده‌اند؛ بنابراین، جای دلسوزی دارد. مردم هم این هنرمندان را دوست دارند. البته جذب دیدار کننده ها از موزه ها نیاز به فرهنگسازی و نیاز سنجی مخاطبان دارد و چون تاکنون هیچ فعالیتی در این زمینه صورت نگرفته است شناخت تاریخ اصفهان تنها محدود به دانشگاه ها شده است.»

حالا اگر حرف های عده ای از مردم اصفهان را با آثاری که با آن آشنا نیستند درهم بپیچی تنها یک مسئله عایدت می شود؛ اینکه خیلی از آنها زبان تاریخ اصفهان را نمی شناسند و با آن غریبه اند.