دریا قدرتی پور: مغازه های صنایع دستی در سکوت در حال تبدیل شدن هستند. یک دگردیسی تدریجی در فروشگاه هایی که دیگر توانی برای ماندن ندارند و تغییر کاربری می دهند.

خیلی وقت است که وضعیت بازار صنایع دستی به این سمت رفته است. کرونا که شروع شد و ادامه پیدا کرد این مسئله با سرعت بیشتری ادامه یافت. به گفته هنرمندان و مغازه داران، عدم حمایت ها و به بن بست خوردن گردشگری باعث شد که آنها نتوانند ادامه بدهند. مغازه هایی که حالا به جای صنایع دستی در حال فروش بدلیجات چینی و پاکستانی هستند.

راسته بازار صنایع دستی حالا پر شده از صنایع دستی تقلبی و بدلیجات و تزیینات و اکسسوری و النگوهای پاکستانی و چینی که به گفته فعالان این عرصه اتفاق غم انگیزی است.

به گفته یکی از مدیران فروش و سرپرست یک کارگاه خاتم کاری در میدان نقش جهان، اگر برای این موضوع تدبیری اندیشیده نشود، باید فاتحه خاتم کاری در اصفهان را بخوانیم چرا که این بازار از بین خواهد رفت و جای خود را به صنوف صنایع دستی درجه پایین تر خواهد داد؛ همانگونه که درحال حاضر نصف مغازه های این میدان بدلیجات فروشی است.

حسین 10 سال پیش هنر خاتم کاری را روی فلز آموخته و به واسطه علاقه ای که به این کار پیدا کرده خاتم کاری را به عنوان شغل اصلی خود برگزیده و کارگاهی برپا کرده و به قول خودش در آن روزها توریسم رونق داشته و بازاریان هم راضی بوده اند اما حالا چیزی از آن دوران نمانده و بازار داغ آنها به سردی گراییده است.

او آغاز رکود بازار صنایع دستی را از حدود هفت یا هشت سال پیش می داند و می گوید: «رکود در بازار صنایع دستی یکدفعه نبود بلکه رفته رفته و تدریجی و زیرپوستی اتفاق افتاد و باعث شد که نقش تولیدکنندگان در بازار کمرنگ شود. خیلی ها منتظر ماندند تا این رکود تمام شود اما شیوع کرونا تیشه بر ریشه تولیدات هنری و رونق بازار زد و خیلی ها خانه نشین شدند.»

اشاره می کند به مغازه هایی که حالا دیگر رنگی از تولیدات دستی ندارند و میزبان دست سازه های پاکستانی شده اند و می گوید: «این اتفاق تأسف آور است؛ اینکه بازار رونق قبل را نگرفت و هرسال شاهد کم شدن تعداد هنرمندان و بدهکاری هایشان بودیم. حتی تعدادی از همکاران من ضرر کرده و بیکار شدند، من نیز متحمل ضرر شدم و امید داشتم بازار از رکود خارج شود، ولی نشد.»

آنطور که او می گوید فعالان صنایع دستی اصفهان این روزها دیگر دخلشان با خرجشان هماهنگ نیست؛ شرایط سختی را می گذرانند و معیشتشان به خطر افتاده است.

کمبود مواد اولیه، گران شدن آن، نوسانات قیمتی و موارد دیگر منجر به این شده که وام های ناچیزی که به فعالان صنایع دستی تعلق گرفته هم نتواند دردی از آنها درمان کند و به همین خاطر اکنون شاهد تغییر کاربری بسیاری از فروشگاه های صنایع دستی در قطب گردشگری اصفهان هستیم.

به گفته فعالان بازار صنایع دستی اصفهان، از شرایط بد بازار که بگذریم، مشکل دیگر، آشنا نبودن توریست ها با صنایع دستی و ظروف زیرساخت است. برای مسافران و حتی همشهریان جای تعجب دارد که ظروف روی فلزات گرانبها ساخته می شوند و اغلب اینگونه می پندارند که هنرهای انجام شده روی ظروف تقلبی است و برچسب است.

حسینی هم در کارگاه فیروزه کوبی مشغول به کار است. به گفته این هنرمند، برنامه های زیادی برای خروج از افت یک بازار به بزرگی و بنام بودن میدان نقش جهان وجود دارد و مقام های مسئول می توانند این بازار را رونق بدهند. باید زمینه صادرات در این شغل را فراهم کنند چرا که علاوه بر رونق بازار، برای کشور ارز آوری دارد.

این هنرمندمی گوید: «صنایع دستی جزو اولویت های اولیه زندگی نیست ولی این موضوع نباید سبب شود که به این صنعت بی توجهی شود. معیشت مردم خوب نیست و به سختی زندگی می کنند و تا وقتی از این سختی گذر نکنند به سمت خرید صنایع دستی نخواهند رفت. بهترین گزینه برای رونق بازار صنایع دستی، صادرات و گسترش توریسم است. مقام های مسئول در کشور باید بتوانند بازار را اداره کنند زیرا اگر بازار کنترل نشود قیمت ها نیز کنترل

 نمی شود و تنها تعداد کمی از بازاریان در این شرایط سود می کنند دیگر بازاریان باید متحمل ضرری شوند که به سبب آشفتگی در بازار ایجاد شده است و این موضوع بی انصافی و اجحاف است.  متأسفانه بازار صنایع دستی اصفهان نیز متحمل این شرایط است. اقلام مصرفی و مورد نیاز روزانه کارگاه ها مرتب در حال گران شدن است قیمت ها را نمی توانیم کنترل کنیم. نمی دانیم از یک فروش سود نصیبمان شده است یا ضرر و حدوداً دو سالی می شود که شرایط اینگونه است.»