دریا قدرتی پور: این اولین بار نیست که تهیه اطلس خودکشی و مداخله به موقع مطرح می شود. این طرح یکی دو سالی هست که بر سر زبان ها افتاده و مطرح شدنش هم بی حکمت نبوده. بزرگ شدن عددهایی که تا دیروز یک رقمی بودند و رو به دو رقمی و سه رقمی شدن می روند و بزرگ تر شدن شعاع دایره این پدیده مسئولان را بر آن داشته که به فکر بیافتند.

طبق آخرین آمارهایی که در آذرماه سال گذشته از زبان دکتر آرزو ذکایی فر، معاون پیشگیری از آسیب های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور بیان شد، ایران در رتبه 140 تا 150 خودکشی در میان کشورهای جهان قرار دارد و مهمترین علت خودکشی در کشور نیز مسائل خانوادگی است.

گفته می شود که این آمارها بیانگر این است که عددهای خودکشی در ایران نسبت به کشورهای دیگر پایین تر است اما به اعتقاد ذکایی فر، با توجه به اینکه در خودکشی پای مرگ و زندگی یک انسان درمیان است، حتی یک مورد هم در این زمینه حائز اهمیت است و باید برای پیشگیری از آن کار کنیم.

این در حالی است که طبق تحقیقات به عمل آمده هر خودکشی که اتفاق می‌افتد، 15 تا 20 نفر از اطرافیان فرد درگیر ماجرا می‌شوند. از طرف دیگر، خودکشی یکی از آسیب‌های اجتماعی است که عوامل متعددی در آن نقش دارند؛ بنابراین، باتوجه به اینکه عوامل متعددی در آن دخیل هستند، اجرای برنامه‌های مداخلاتی به‌منظور کاهش و پیشگیری این آسیب اجتماعی مهم است.

بر همین اساس بود که واژه اطلس خودکشی وارد فرهنگ لغات مسئولان شد تا با شناسایی و مداخله پیش از هنگام از این موضوع جلوگیری کنند.

این اطلس قرار است نیم رخی از وضعیت موجود کشور در حوزه خودکشی را نشان ‌دهد تا بر اساس آن متوجه شویم که استان های با آمار بالای خودکشی کدام استان ها هستند. اطلسی که بر اساس پیمایش های سازمان بهزیستی در سطح استان های مختلف، آمار پزشکی قانونی و آمار دانشگاه‌های علوم پزشکی تدوین شده است.

آنطور که پیش بینی شده با توجه به این اطلس می‌توانیم تحلیلی به نسبت درستی از وضعیت خودکشی در استان ها داشته باشیم و حتی این اطلس در برخی استان ها به نحوی تدوین شده که وضعیت خودکشی در سطح محلات آنها نیز مشخص شده است.

معاون پیشگیری از آسیب های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور با اشاره به جزییات مربوط به این طرح اشاره کرده که این اطلس به سه بخش تقسیم می شود که بخش اول آن به وضعیت خودکشی در استان ها پرداخته می شود و بخش دوم نیز به بسترهای لازم برای کنترل و کاهش خودکشی می پردازد و بخش سوم در رابطه با برنامه های اقدام عملی برای کنترل و کاهش این معضل است.

با توجه به اینکه بر اساس اطلاعات موجود در این اطلس سه علت اصلی خودکشی در کشور مسائل خانوادگی، اعتیاد و اختلالات روانی است می توان در بسیاری موارد بامداخله در آسیب ها به موقع و زودتر از اینکه به یک فاجعه تبدیل شود از آن جلوگیری کرد.

طبق پژوهش‌های دکتر زالی، استاد دانشگاه شهید بهشتی، هم اکنون از هر سه ایرانی، یک ایرانی به دریافت خدمات جدی روان‌شناختی نیاز دارد و این لزوماً به این معنا نیست که دو نفر دیگر از سلامت روان برخوردارند، یعنی وضعیت سلامت روان جامعه خوب نیست و نیاز به مداخله جدی دارد.

بر همین اساس، سازمان بهزیستی از سال گذشته تهیه اطلس خودکشی در سراسر کشور را آغاز کرد و همه استان‌ها موظف شدند با استفاده از گروه نخبگانی، خبرگانی و دانشگاهی، اطلس خودکشی مربوط به استان خود را تهیه کنند که بخشی از آن مربوط به جمع‌آوری داده و بخش دیگر آن را تحلیل وضعیت تشکیل می‌داد. اولویت‌بندی و طراحی برنامه اقدام و عمل نیز بخش‌های دیگر تهیه این اطلس را تشکیل می‌دادند. این اطلس حالا قرار است در سراسرکشور نقش مهمی را ایفا کند؛ نقشی که تا کنون در زمینه بیماری ها و اختلالات روانی مغفول مانده بود.

به گفته معاون دفتر پیشگیری از آسیب‌های اجتماعی سازمان بهزیستی کشور آنچه درباره آسیب خودکشی مهم است، این است که در کنترل و کاهش این آسیب، فقط سازمان بهزیستی مسئول نیست، بلکه براساس آنچه در شورای اجتماعی کشور مصوب شده، دستگاه‌های متعددی در حوزه خودکشی مسئولیت و نقش دارند، پس اجرای برنامه جامع پیشگیری از خودکشی یک برنامه بین‌بخشی است و همه دستگاه‌ها باید در این زمینه کار کنند. براین اساس در فرمانداری‌های استان‌ها کارگروه‌های ویژه‌ای تشکیل شده و آنها موظف شده‌اند نقش و وظیفه‌ای که برای هر دستگاه تعریف شده را به آنها گوشزد کنند و در مقابل دستگاه‌ها اقدامات خود را به‌صورت مستمر گزارش بدهند.