محمد علی ابطحی، مسئول دفتر رئیس دولت اصلاحات گفتگوی مفصلی با خبرگزاری فارس انجام داده است که در این گفتگو از جمله به عملکرد هاشمی رفسنجانی در دوران حیات او نیز پرداخته شده است. این بخش از گفتگو با ابطحی را بخوانید.

نقش آیت‌ا... هاشمی‌رفسنجانی را در طول دوران حیات سیاسی‌شان در مدیریت کشور چگونه تحلیل می‌کنید؟

از روزهایی که طلیعه انقلاب اسلامی شروع شد، آیت‌ا... هاشمی‌رفسنجانی یکی از محورهای اساسی هدایت این انقلاب بود. تا لحظه مرگ ایشان نوسانات زیادی در زندگی ایشان بود، ولی همواره قدرت بزرگی در مدیریت انقلاب داشتند. بعد از فوت امام(ره) ایشان نقش بسیار مهمی در کشور داشتند. یکسری اختلاف‌نظرها ایجاد شد، ولی اقتداری در وجود ایشان بود که ایشان را سیاستمدار عملگرا معرفی می‌کرد.

اختلاف چه دهه‌ای منظور شماست؟

اختلاف دهه آخر عمر ایشان که عمدتاً بعد از انتخابات سال 88 شکل گرفت. آیت‌ا... هاشمی‌رفسنجانی شخصیتی عملگرا بودند. خیلی مبانی نظری ثابتی نداشتند، ولی مبانی سیاسی عملیاتی عملگرایانه ثابتی داشتند که به تناسب شرایط آن نیروی سیاسی فعالی که در وجودشان بود، به تناسب شرایط روز بهره‌مند می‌شدند و از آن استفاده می‌کردند.

بین چه کسانی فاصله افتاد؟

بین رهبری و آقای هاشمی‌رفسنجانی منظورم است.

چه کسانی دنبال این مسئله بودند که بین رهبری و آقای هاشمی اختلاف نظر ایجاد کنند؟

دهه آخر عمر آقای هاشمی را می‌گویم. اختلاف نظرها پیش می‌آمد. رابطه آیت‌ا... هاشمی‌رفسنجانی و امام(ره) نزدیک‌تر بود. ایشان همیشه به‌عنوان شخصیت بعد از امام(ره) در دوران حیات امام(ره) شناخته می‌شد. تفاوت اندیشه‌ها با تفکرات مؤثر بود. به‌خصوص گمان می‌کنم در نحوه مدیریت حوادث سال 88 بود که بحران خیلی زیادی ایجاد شد. من همانند آقای وحید حقانیان نمی‌گویم که خدا آقای احمدی‌نژاد را چه کار کند، ولی می‌گویم خدا به‌عنوان نگاه تاریخی از تقصیرات احمدی‌نژاد بگذرد که این بحران را در مدیریت کشور ایجاد کرد. اختلاف‌نظرها را تشدید کرد. رویارویی خانواده انقلاب را با هم ایجاد کرد. در مدیریت 88 اختلافات رهبری و آیت‌ا... هاشمی‌رفسنجانی ایجاد شد.

نامه بدون سلام آیت‌ا...هاشمی‌رفسنجانی باعث این اختلاف شد؟

این تعبیر سیاسی است. معمولاً اختلاف نظر وجود داشت که خود رهبری گفتند نظر من به آقای احمدی‌نژاد نزدیک‌تر است.

برخی معتقدند رفتار آیت‌ا... هاشمی‌رفسنجانی دهه 60 با دهه 70 و هاشمی دهه 80 با دهه 90 متفاوت بود. شما هم اشاره کردید مبانی نظری ثابتی نداشتند. یکسری تغییر رویکرد در مواضع ایشان بود. تحلیل شما چیست؟

همیشه به تناسب شرایط روز دیدگاه‌ها و جایگاه‌ خود را در مدیریت سیاسی کشور تعریف می‌کردند. به همین دلیل وقتی بحرانی در رفتار سیاسی ایشان ایجاد می‌شد، ایشان خود را برای غلبه بر آن بحران مدیریت می‌کردند. عملگرا بودن آقای هاشمی یعنی اینکه ممکن است در یک دهه ایشان درون اصلاحات باشد و در یک دهه جزئی از اصلاحات و در یک دهه دیگر در قدرت‌بخشی به نظام و رهبری که در این موضوع بعد از دوران امام(ره) خیلی تلاش کردند.