شهروندان چندین کلانشهر از جمله تهران و اصفهان در حالی آلوده ترین هوای سال را نفس می‌کشند که مسئولان چیزی جز جلسه و اعمال تصمیماتی مانند تعطیلی مدارس و اجرای طرح زوج و فرد در چنته ندارند؛ راهکارهایی کم اثر که ظاهراً بهتر است امیدوار باشیم تغییر نکند، چراکه تاریخچه تلاش های صورت گرفته برای تغییر این سیاست ها در تهران، نکات دردناکی را به یادمان خواهد آورد که آرزو می کنیم هیچ وقت در اصفهان اجرایی نشود!

آبپاشی آسمان

نیمه آذرماه سال 89 بود که هواپیماهای سمپاش مأموریتی بی سابقه را در تهران آغاز کردند؛ آبپاشی آسمان برای فرار از آلودگی هوا و کاهش آلاینده ها. ایده‌ای که کمتر کسی فکر می‌کرد چیزی بیش از یک شوخی تلخ باشد اما حالا به منصه اجرا گذاشته شده بود و مجریان و تأییدکنندگانش ادعا می‌کردند فرجامش، کاستن آلودگی هوا خواهد بود. ادعایی بسیار بزرگ که حتی محاسبات ابتدایی ریاضی نیز ثابت می‌کرد مردود است اما پیش از ایده های واقعی و تجربه شده در جهان، در دستور کار قرار گرفته و اجرایی شده بود. با حدود ده هواپیمای کوچکی که مخزن های کوچکشان با 2 متر مکعب (2000 لیتر) آب پر می‌شد و برای ایجاد باران دو میلیمتری در تهران لازم بود پنج سال مداوم کارشان را تکرار کنند.

آبپاشی معابر

آبپاشی آسمان به کمک هواپیماهای سمپاش کشاورزی در حالی موجب شگفتی همگان شده بود که از مدت ها پیش، نوع دیگری از آبپاشی در دستور کار مسئولان شهری تهران قرار گرفته بود؛ آبپاشی خیابان ها در صبحگاه که برخلاف تصور عموم، نه برای نظافت خیابان ها، که برای خیس کردن معابر و چسبیدن آلودگی های ناشی از احتراق سوخت خودروها در دستور کار قرار گرفته بود. ایده‌ای که با اجرای آن در هر ساعت پول هنگفتی به جیب پیمانکاران سرازیر می‌شد، غافل از آنکه کسی بپرسد این ایده ناب از بطن کدام تحقیق و پژوهش بیرون آمده و تأثیر گذاری آن را کدام شاخص اثبات نموده است. ابهاماتی که به مانند حجم انبوه آب مورد استفاده در این طرح که اغلب بخار می‌شد، محو می‌شدند، بی آنکه هیچ مسئولی به آنها وقعی بنهد.

پنکه‌های بزرگ

از جمله دیگر ایده‌هایی که در برهه آبپاشی آسمان تهران مطرح می‌شد و برخی مدعی بودند عملی تر از دیگر ایده هاست، نصب جت فن ها در برخی نقاط پایتخت بود. ایده‌ای که برای تشریحش به عملکرد پنکه اشاره می‌کردند تا بگویند با نصب پنکه های بزرگ در برخی نقاط شهر می‌شود باد پدید آورد و به کمک آن آلودگی را از بالای شهر دور کرد. ایده‌ای که در آن هم ظاهراً مانند آبپاشی آسمان شهر 1000 کیلومتری تهران، این شهر، شهری مینیاتوری جلوه کرده بود که می‌شود دودهای انباشت شده بر فرازش را فوت کرد تا آسمانش آبی شود.

یونیزه کردن

ایده عجیب بعدی که برای کاهش آلودگی هوا به کار بسته شده، یونیزه کردن هواست. ایده‌ای که نه در تهران، که در خوزستان در دست اجرا قرار گرفت و هدف از اجرایش، مقابله با نوع دیگری از آلودگی هوا بود. مقابله با آلودگی از نوع گرد و غبار که پیش تر گفته می‌شد تماماً وارداتی‌ است و چندسالی ا‌ست که مشخص شده بخش بزرگی از آن منشأ داخلی دارد. بر اساس این ایده که برخلاف موارد قبلی، علمی می‌نمود، تجهیزاتی در حومه اهواز مستقر شد تا هوای آلوده را یونیزه کرده و به این شیوه، گرد و غبار آن را رسوب کند. ایده‌ای که ظاهراً اهمیت نداشت چقدر هزینه صرف اجرایش می‌شود؛ درست مثل دیگر ایده‌های به کار بسته شده و در حال اجرا در این خصوص.

مه‌پاشی

ایده عجیب بعدی، مه پاشی بود که اگرچه نمی‌دانیم از کجا نشأت گرفته، اما به شکل عجیبی همزمان بود با واردات انبوه دستگاه‌های مه‌ساز و بخور سرد به کشور و فروش شان در داروخانه‌ها و از همه مهمتر، تأکید بر تأثیرات مثبت آن به ویژه در زمان آلودگی هوا. گویی کسی به ذهنش رسیده بود که دستگاه بخور بزرگی بسازد تا همه از آن بهره مند شوند. راهکاری که ممکن است از قرار دادن آن در این فهرست تعجب کرده و تصور کنید هرگز مطرح نشده اما آنقدر جدی بود که رئیس وقت سازمان محیط زیست در خصوص آن اظهار نظر می‌کرد.

نصب دودکش

ایده‌هایی هم بوده که ظاهراً میان زده شدن جرقه شان در ذهن برخی مسئولان و بیانشان در رسانه ها، فاصله ای وجود نداشت. مثل ایده ساخت دودکشی بزرگ که بتواند هوای آلوده را بالا برده و آسمان را تمیز کند. ایده‌ای برای استفاده از فناوری نوظهور دودکش خورشیدی (که در تولید برق کاربرد دارد و هنوز به مراحل نهایی اجرایی نرسیده) در دفع آلودگی هوای تهران که خیلی ساده تر و سهل الوصول‌تر از بهبود کیفیت سوخت، خودرو، مهار صنایع آلاینده و... است!