سال هاست درباره هارپ، افسانه‌های مختلفی گفته می‌شود. از اینکه عامل زلزله در هائیتی بوده یا همین حالا درباره زلزله‌های کرمانشاه و تهران. اما این ماجرا که هنوز در شبکه‌های اجتماعی و تلگرام به وفور دیده می‌شود چقدر می‌تواند صحت داشته باشد؟خیلی‌ها در روزها و هفته‌های اخیر شایعاتی از این دست شنیده‌اند: «هارپ، يك سلاح آمريكايي مخرب و مخفي است كه مي تواند دنيا را به نابودي بكشاند.»، یا زلزله‌های اخیر ایران همه زیر سر هارپ است!

اما هارپ واقعاً چیست؟

پروژه‌ هارپ برنامه‌ پژوهشی یونوسفر فعال با فرکانس بالاست که شامل یک رصدخانه و محوطه‌ای به مساحت 3/11هکتار می‌شود. آنتن‌هاي هارپ امواج راديويي را مستقيماً به سمت بالا، به سوي يونوسفر ارسال مي‌كنند. حرارتي‌كه در نتيجه‌ اين امواج ايجاد مي‌شود در يونوسفر موجب پديد آمدن بي‌نظمي‌هايي در تراكم الكترون‌هاي اين ناحيه مي‌شوند. اين بي‌نظمي‌‌ها اجازه مي‌دهند تا امواج ارسالي از ماهواره‌ها بدون برخورد به يونوسفر به زمين برسند.

در محوطه این پروژه، ۱۸۰ آنتن فرکانس بالا قرار دارند که ارتفاع هرکدام از آنها به حدود ۲۲ متر می‌رسد. هر یک از این آنتن‌ها دست‌بالا ۳۶۰۰ کیلووات توان دارند، یعنی چیزی حدود ۷۵ برابر یک ایستگاه رادیویی معمولی که البته این مقدار انرژی، کسر بسیار ناچیزی از میزان تشعشعاتی است که در هنگام یک طوفان خورشیدی معمولی به زمین می‌رسد. با وجود آنکه رصدخانه به‌طور مستمر کار می‌کند، آنتن‌های فرکانس بالا، تنها در مواقعی خاص مانند زمان‌هایی که فعالیت تحقیقاتی به خصوصی موردنیاز باشد به کار می‌افتند. چنین وضعیتی تقریباً ماهی یک‌بار پیش می‌آید.

شایعه‌ها از کجا شروع شد؟

«هوگو چاوز»، رئيس جمهور سابق ونزوئلا اولين كسي بود كه نام هارپ را به عنوان يك سلاح مخفي بر سر زبان‌ها انداخت. بعد از زلزله هائيتي كه با شدت 7 ريشتر در سال 2010 باعث خرابي بخش‌هاي زيادي از اين كشور شد. او ارتش آمريكا را بابت اين زلزله مقصر دانست و گفت، يك «سلاح حوزه هواشناسي» توسط اين كشور راه‌اندازي شده كه دنبال «مقابله با خداوند» است. مدتي بعد، يك روزنامه اسپانيايي مقاله‌اي منتشر كرد كه با آوردن نقل قول «چاوز» ادعا كرده بود: «ارتش آمريكا يك سلاح ساخته كه مي‌تواند چند زلزله در سواحل هائيتي راه بياندازد. اين زلزله يك پروژه تمريني بوده و هدف اصلي آن، نابودي ايران است.»

نصرت ميرزا، يك ستون‌نويس مطبوعاتي نفر بعدي بود كه ادعا كرد، زلزله 11 مارس 2011 در هائيتي كار «سلاح مخفي» آمريكا بوده است. او ادعا كرد، سونامي بزرگ ژاپن اولين پروژه مخرب اين سلاح بوده كه قرار بود بسيار بزرگ‌تر از اين حرف ها باشد، چنان‌كه مي‌خواستند لقب «دومين حمله اتمي آمريكا» را به آن بدهند. او اسم اين سلاح را «سفينه فضايي X=37B» گذاشت كه شش روز بعد از فرود آمدن در هائيتي باعث زلزله شده بود!

شايعه هارپ آنچنان بالا گرفته بود كه چند سال بعد، تقريباً هر پديده‌اي را به آن مرتبط مي‌كردند. سه سال بعد از زلزله هائيتي و ادعاي هوگو چاوز، «استفاني پاپاس» روزنامه‌نگار ارشد علمي در «لايو ساينس» دراين‌باره نوشت: «اين روزها شرايط طوري شده كه هر پديده‌اي كه فكرش را بكنيد، به هارپ ارتباط مي‌دهند. اين پديده ممكن است يك حادثه طبيعي مثل سيل و زلزله يا پژوهشي خاص مثل كنترل ذهن آدم‌ها باشد. در هر صورت، هارپ مقصر است.»

همه چیز زیر سر هارپ است؟

هارپ به‌هیچ‌عنوان قادر به دستکاری آب‌وهوا نیست. امواج راديويي مخابره‌شده به ‌وسیله‌ هارپ نمی‌تواند توسط تروپوسفر یا استراتوسفر جذب شوند. تنها یونوسفر است که این امواج را جذب می‌کند که چندین کیلومتر با بالاترین لایه‌های اتمسفری فاصله دارد.

بخش‌های مختلف لایه‌ یونوسفر تقریباً به‌صورت دائم و هر روزه با امواج و تشعشعات خورشیدی ساخته و جایگزین می‌شوند. شب‌هنگام، سطح یونیزه شدن در ارتفاع پایین‌تر یعنی بین 80 تا 160‌کیلومتری به‌سرعت کم می‌شود، اما در ارتفاعات بالاتر یعنی ارتفاع بالاتر از ۳۲۰ کیلومتر تقریباً تمام شب طول می‌کشد تا این بخش‌های یونیزه‌شده پراکنده شوند. در طول شب، زمانی که یونوسفر طبیعی در وضعیت حداقلی خود قرار دارد، هارپ می‌تواند نوعی شفق قطبی ضعیف را تولید کند. البته با اینکه این امواج، تأثیر زیادی ندارند، اما می‌توان با دستگاه‌های خاص رصد، تأثیرشان را دید. در طول روز، امواج خورشیدی آنقدر با قدرت یونوسفر را یونیزه می‌کنند که اثرات بسیار ضعیف هارپ نمی‌توانند کوچک‌ترین تأثیری بر این لایه بگذارند. بنابراین به‌محض اینکه آنتن‌های هارپ خاموش شوند، اثرات آن تقریباً بلافاصله از بین می‌روند.

چرا هارپ نمي‌تواند باعث زلزله شود؟

1- براي اينكه هارپ - يا هر سلاح ديگري- باعث زمين‌لرزه شود، بايد روي زمين‌كره - يعني زير زمين - تأثير بگذارد نه روي هوا و اتمسفر.

2- بعد از وقوع زلزله احتمال تغييراتي در جو زمين وجود دارد اما نه قبل از آن. در واقع جو زمين باعث زلزله نيست.

3- انرژي كه آنتن‌هاي هارپ ايجاد مي‌كنند، بعد از رسيدن به بخش‌هاي بالايي جو زمين انرژي بسيار كمي دارد، حتي كمتر از يك اجاق مايكروويو. با اين حساب باعث تغيير ملموسي در جو نمي‌شود.