وکيل خانواده «ستايش قريشي» مي‌گويد: «با اينکه موکل خانواده ستايش هستم، بايد اين را بگويم که اصلاً به دنبال برنده شدن در اين ماجرا نبوده و نيستم چون به هر حال اين اتفاق تلخ رخ داده اما شايد اعدام چيزي را حل نکند.»

آنچه بر سر ستايش قريشي آمد، آنقدر تلخ است كه حتي مرورش هم ساده نيست. نمي‌شود نوشت چه بر سر اين دختربچه هفت ساله افغانستاني آمد و چطور به قتل رسيد كه نامش را در بين كودكان قرباني خشونت ماندگار كرد.

حالا قاتل ستايش، «اميرحسين» كه در نوجواني دست به اين قتل زده، در انتظار اجراي حكمي است كه برايش صادر شده؛ قصاص و اعدام. او اين روزها در حبس به سر مي‌برد، به زندان بزرگسالان منتقل شده و هر هفته كه مي‌رسد و نوبت اعدام محكومان مي‌شود، طناب دار را بر گردنش احساس مي‌كند و خواب چهارپايه‌اي را مي‌بيند كه ممكن است همين فردا، از زير پايش كشيده شود.

اما همانقدر كه افكار عمومي، براي قتل ستايش جريحه‌دار شد، بحث ديگري از سوي فعالان حقوق كودك مطرح مي‌شود؛ كه مي‌گويند درست است كه اميرحسين اين قتل فجيع را مرتكب شده، اما مواردي وجود دارد كه شايد بتوان خانواده ستايش را مجاب كرد از قصاص او صرف‌نظر كنند و بعد هم از اعدام نجات پيدا كند. موافقان منتفي شدن اعدام اميرحسين مي‌گويند او هنگام ارتكاب جرم زير 18 سال بوده و بر اساس كنوانسيون حقوق كودك نبايد اعدام شود، همچنين به اين استناد مي‌‌كنند كه در هنگام مستي مرتكب قتل شده و حالا به شدت پشيمان است.

اما از سوي ديگر، بعضي معتقدند اين گذشت براي خانواده ستايش به سادگي امكانپذير نيست. بنابراين اعدام اميرحسين را محتمل مي‌دانند. وكيل خانواده ستايش هم بر همين باور است كه احتمال خيلي كمي براي گذشت وجود دارد، هرچند خودش معتقد است كه اعدام، راهكار نبوده و نيست.

عسگر قاسمي آقباش، وکيل خانواده ستايش قريشي در گفتگو با خبرآنلاين پيرامون چند و چون اين پرونده توضيحاتي داده است که در ادامه بخش هايي از آن را مي خوانيد.

از اوضاع خانواده ستايش برايمان بگوييد. از زماني كه فهميدند فرزندشان گم شده، تا زماني كه شما وكالت اين پرونده را به عهده گرفتيد.

با توجه به اينكه خانواده ستايش، افغان هستند، مراجعه اين خانواده به ما از طريق اداره اتباع بود. به من و آقاي عزيزمحمدي، پيشنهاد اين پرونده مطرح شد و ما هم آن را پذيرفتيم. ما دو بار بيشتر با اين خانواده در دفتر ملاقات نداشتيم و ديدارهاي ديگر در راهروهاي دادگاه بوده است.

در اين ديدارها چه مي‌گفتند؟

همراه با تعداد ديگري از افاغنه آمده بودند و توضيح مختصري درباره اين موضوع دادند كه چه شده است. روايت، همان چيزي است كه قبل تر هم رسانه‌اي شده است؛ خانواده ستايش و اميرحسين همسايه بوده‌اند، ستايش براي بازي با خواهرزاده اميرحسين به خانه آنها رفته، خانواده اميرحسين خانه را ترك مي‌كنند و هنگامي كه اميرحسين مي‌بيند او تنهاست، به بهانه‌اي او را به طبقه بالا مي‌كشاند، به او تعرض كرده و بعد هم او را مي‌كشد.

شما با اميرحسين هم ديدار داشتيد؟

نه با او ديداري نداشتم.

اگر او را مي‌ديديد، ممكن بود در درخواست حكم اعدام از سوي دادگاه تغييري ايجاد شود؟

من هيچ درخواستي مبني بر اينكه او اعدام يا قصاص شود نداشتم. در جلسه دادگاه ما فقط ادله اثبات دعوي را مطرح كرديم، درخواست را هم موكول كرديم به تقاضاي اولياي دم از دادگاه.

خانواده ستايش، بر قصاص تأكيد دارند؟

بله، به هر حال اين را هم بايد قبول كنيم كه اتفاق سختي براي آنها افتاده است.

اينكه اميرحسين گفته هنگام ارتكاب قتل، مست بوده و متوجه نبوده چه مي‌كند، نمي‌توانست تأثيري در حكم صادره داشته باشد؟

مستي و مسلوب‌الاراده بودن مي‌تواند در صدور حكم تأثيرگذار باشد اما مسئله اينجاست كه با اينكه اميرحسين مي‌گويد به قدري مشروب خورده بوده كه در اصطلاح «سياه‌مست» بوده، در پرونده به نكاتي برمي‌خوريم كه بحث مسلوب‌الاراده بودن ديده نمي‌شود. اينكه شخصي متوجه نشود چه چيزي بر او مي‌گذرد زماني پذيرفته مي‌شود كه متهم اينطور در دفاعياتش به جزئيات قضيه مطلع نباشد و به آنها اعتراف نكرده باشد. اميرحسين در جاي جاي پرونده، نحوه ارتكاب عمل را توضيح داده و با جزئيات آنها را تعريف كرده است.

اگر شما وكالت اميرحسين را داشتيد يا او يكي از نزديكان شما بود، تلاش بيشتري براي نجات جانش نمي‌كرديد؟

من به عنوان وكيل، پرونده اميرحسين را نمي‌پذيرفتم. اما طبيعي است كه اگر شخصي از نزديكان شما مرتكب خطايي شود، با همه توانتان تلاش مي‌كنيد او را نجات دهيد. با اين حال، با اينكه موكل خانواده ستايش هستم، اصلاً به دنبال برنده شدن در اين ماجرا نبوده و نيستم چون به هر حال اين اتفاق تلخ رخ داده است و شايد اعدام چيزي را حل نكند.

يعني شما به عنوان يك حقوقدان، معتقديد اعدام نمي‌تواند راهكار باشد؟

اصلاً و مطلقاً راهكار نيست. پرونده‌هاي زيادي را داشته‌ايم كه شامل اعدام بوده‌اند اما بعد از آن هم ديده‌ايم كه چنين جرايمي تكرار شده‌اند. مسئله اينجاست كه بايد ديد چه چيزي به انجام اينگونه جرائم و جنايات منجر مي‌شود، بايد عواملي كه فرد را به اينجا مي‌رساند برطرف كرد.

مي‌شود گفت اميرحسين هم قرباني شرايط، عدم توجه كافي از سوي خانواده و مدرسه و جامعه بوده؟

نقش عواملي كه فرد را به بزهكاري مي‌رسانند نبايد ناديده گرفته شود همانطور كه در همين ماجراي قتل ستايش، بايد پرسيد چرا بايد يك پسر نوجوان با يك دختربچه تنها بماند؟ چرا بايد زندگي مستقلي در طبقه بالاي خانه‌شان داشته باشد؟ چرا بايد به راحتي به مشروبات الكلي دسترسي داشته باشد؟ چرا خانواده يا مسئولان مدرسه نظارتي روي رفتار او نداشته‌اند؟ به انواع برنامه‌ها و فيلم‌هاي مستهجن دسترسي داشته است؟ همه اينها مي‌تواند يك فرد را به بزهكار شدن هدايت كند.

فكر مي‌كنيد امكان اعدام نشدن اميرحسين وجود داشته باشد؟

حكم اميرحسين در دو بخش صادر شده، يكي قصاص و ديگري اعدام. اگر اولياي دم، قصاص را ببخشند، باز هم بحث اعدام، باقي است چون حدود الهي تعطيل نمي‌شوند. توبه هم پيش‌بيني شده ولي فكر مي‌كنم وضعيت پرونده او به گونه‌اي نيست كه بشود از آن استفاده كرد. با اين حال، اگر خانواده اعلام رضايت كند، شايد چنين راه نجاتي بشود پيدا كرد.

چقدر احتمال مي‌دهيد كه خانواده ستايش گذشت كنند؟

بعد از اينكه اين رأي صادر شد، صحبت‌هاي زيادي با اين خانواده داشتم و حتي گفتم هر مبلغي را كه شما بخواهيد مي‌شود براي رضايت درخواست كرد، اما اين خانواده مطلقاً به رضايت فكر نمي‌كنند.

فكر مي‌كنيد افغان بودن خانواده ستايش چقدر باعث شده اين قضيه از بُعد دو خانواده فراتر برود و شكل بزرگ تري به خودش بگيرد؟

من چند بار كه با پدر ستايش حرف زدم، از ايراني‌ها ابراز رضايتمندي دارند. اما به هر حال اين پرونده با ابعاد تلخي كه داشته، رسانه‌اي شده و شايد فشارهايي از طرف جامعه افغان‌ها در اين قضيه وجود داشته باشد.

اميرحسين زير 18 سال بوده كه مرتكب اين جرم شده و طبق كنوانسيون حقوق كودك كه ما به آن پيوسته‌ايم، بايد از اعدام مصون باشد. شما به عنوان حقوقدان چه پاسخي به اين موضوع داريد.

بله بر اساس كنوانسيون حقوق كودك، امير حسين نبايد شامل اعدام شود، اما بر اساس قوانين داخلي كشورمان، به صراحت به اين موضوع پرداخته شده كه پسرهاي بالاي 15 سال به بلوغ شرعي مي‌رسند و بحث مسئوليت كيفري بر آنها مترتب است اما اگر زير 18 سال باشند، قانون مي‌گويد اگر حرمت عمل را درك نكند، از مجازات معاف مي‌شود. از اميرحسين هم در اين راستا هم از طريق دادگاه و هم پزشكي قانوني تحقيق صورت گرفته و گفته‌اند متوجه حرمت عمل بوده است.

همانقدر كه بر مجازات اميرحسين تأكيد شد و همچنان مي‌شود، از خانواده ستايش بعد از اين قضيه دلجويي شد؟

اصلاً، به حال خودشان رها شدند در حالي كه به شدت نيازمند اين بودند كه مورد دلجويي و رسيدگي قرار بگيرند.