معاون وزیر خارجه کشورمان از جمله دیپلمات‌های هسته‌ای است که انتقادات بسیاری به نحوه عملکرد او وجود دارد. مجموع اقدامات عراقچی برای دفاع از برجام سبب شد که نه تنها اعتبار وی دستخوش این موضوع شود بلکه برای کشورمان در این حوزه هم مشکلات بسیاری به وجود آید.

عراقچی پیش از دولت یازدهم و ورود به روند جدید مذاکرات هسته‎ای از جمله اشخاص مورد معتمد در دنیای سیاست و دیپلماسی بود. فردی که وجهه انقلابی داشت و در دوره قبل یعنی در زمانی که مذاکرات دیپلماتیک با رهبری «سعید جلیلی» انجام می شد در این تیم حضور داشت. حتی روایت های متفاوتی از حضور عراقچی در دوره مذاکرات جلیلی و ظریف از سوی دیپلمات‌های غربی می شود.

«وندی شرمن» معاون جان کری درباره این رویه دوگانه گفته بود.« آقای عراقچی را می‌دیدیم در دوران جلیلی اصلا با ما انگلیسی صحبت نمی‌کرد.»

خود عراقچی در پاسخ به این مسئله بیان کرد: « طی سال‌های 91 و 92 که دکتر جلیلی مذاکرات را انجام می‌داد، مدل مذاکرات طور دیگری بود. آن طرف معاونان وزیر 5+1 کنار اشتون می‌نشستند و این طرف هم ما بودیم، آن‌ها همگی صحبت می‌کردند و از ما فقط جلیلی صحبت می‌کرد. خارج از مذاکرات هم برخوردی نداشتیم که بخواهیم صحبت کنیم، به ویژه با آمریکایی‌ها.»

عراقچی همچنین سابقه حضور در جبهه جنگ را نیز دارد. وی از اعضای سپاه پاسداران در جنگ عراق علیه ایران بود و فعالیت شغلی خود را از سال ۱۳۶۷ در وزارت امور خارجه آغاز کرد.

جالب اینجاست که در ابتدای حضور عراقچی در تیم دیپلماتیک دولت یازدهم بسیاری به سبب همین وجهه‌ای که از عراقچی وجود داشت حضور وی در این تیم را مثبت ارزیابی کردند و آنرا به فال نیک گرفتند، حتی کسانی که منتقد روش دولت برای مواجهه با غرب در مذاکرات بودند.

اما رفته رفته این وجهه دستخوش افعال عراقچی درباره برجام شد. عراقچی یکی از طرفدارن سفت و سخت برجام شد. وی در چندین مرحله اثرگذاری خاصی روی این توافق داشته است. تقریبا کسی نیست که سخنان وی مبنی بر اینکه «امضای کری تضمین است» را از یاد برده باشد. همین یک جمله تاثیر بسزایی در سرنوشت برجام داشته است.

این سخنان درحالی از سوی عراقچی مطرح شد که «رهبر معظم انقلاب» با توجه به شروطی که درباره برجام مطرح کرده بودند، تیم دیپلماسی کشورمان را مقید کردند تا برجام را استحکام بیشتری ببخشند اما همین رویه‌ای که عراقچی مطرح کرد سبب شد تا امریکا به راحتی در دوره ترامپ از این توافق خارج شود.

عراقچی به عنوان رئیس ستاد اجرایی برجام در مراحل مختلف درحالی که آمریکایی‌ها به قول «علی اکبر ولایتی» در عمل به وعده‌هایشان «دبه کردند» به عنوان یک حامی سفت و سخت برجام گاه بدون توجه به اینکه چه اتفاقی در واقعیت رخ داده از آن حمایت کرد.

موضوع بسته بودن سوئیفت یکی از این موارد بود. بسیاری از جمله تجار بیان می کردند که سوئیفت و مراودات تجاری با بانک های بزرگ خصوصا غربی و اروپایی مقدور نیست. در همین رابطه عراقچی در گفتگوی ویژه خبری شبکه دوم سیما در رویکردی انتقادی در برابر سخنان «هاینتس فیشر» رئیس‌جمهور اتریش در گفت‌وگو با رسانه ملی که بیان کرده بود «سوئیفت هنوز برای ایران باز نشده است» رسانه ملی را در این زمینه مغرض خواند و با توجیه بدعهدی آمریکایی‌ها، رئیس‌جمهور اتریش را نامطلع و خبرنگار رسانه ملی در القاء این مطلب به رئیس‌جمهور اتریش متهم کرد.

این درحالی بود که «ولی الله سیف» رئیس سابق بانک مرکزی زمانی که در آمریکا حضور داشت جمله ای معروف درباره برجام در زمان اوباما به زبان راند و بیان داشت: «دستاورد برجام تقریبا هیچ بوده است.» «علی اکبر صالحی» رئیس سازمان انرژی اتمی کشورمان نیز در چند نوبت مطرح کرد که بانک های بزرگ غربی با ایران مراودات مالی انجام نمی دهند.

همچنین چندی پیش بود که جلسه غیرعلنی با حضور دیپلمات‌های هسته‌ای و نمایندگان برگزار شد. در این جلسه «علی شمخانی»، دبیر شورای عالی امنیت ملی نیز حضور داشت. به گفته نمایندگان اختلاف نظری میان عراقچی و شمخانی بر سر FATF به وجود آمد.

دبیر شورای عالی امنیت اعتقاد داشت FATF ربطی به لایحه الحاق ایران به کنوانسیون مبارزه با تامین مالی تروریسم ندارد و ما به دنبال تصویب آن نیستیم. FATF از دستور کار نظام جمهوری اسلامی خارج شده است و ما قصد تغییراتی در قوانین داخلی خودمان برای تسهیل روابط با بانک های خارجی داریم. اما نظر آقای عراقچی متفاوت بود. وی معتقد بود باید FATF حل شود تا بتوانیم مذاکرات با اروپا را ادامه دهیم، بنابراین اختلاف نظری بین آقای عراقچی و شمخانی وجود داشت.

اخیرا نیز همین رویه تکرار شد. عراقچی در برابر کارشکنی و تلف کردن زمان توسط اروپایی‌ها بیان کرده است که «هنوز به نقطه ی قطع امید کامل از اروپا نرسیده ایم.»

این درحالی است که روزنامه های اصلاح طلب حامی برجام نیز نسبت به این موضوع گلایه می کنند. جالب اینجاست که ترامپ دو روز زودتر از موعد مقرر تحریم‌های برجام را برگرداند اما اروپایی‌ها هنوز بر سر اینکه مقر اصلی موسسه رابطه تجاری ایران و اروپا کجا باشد به توافق نرسیده و گفته می شود که ترسی در این حوزه وجود دارد. عراقچی در مقابل بازگرداندن تحریم ها توسط رئیس جهور آمریکا تنها بیان داشت که این موضوع نقض صریح قعطنامه 2231 شوار امنیت است.

عراقچی طی مدت زمانی که به عنوان معاون ظریف در وزارتخارجه فعالیت کرده است اعتبار خود را بر سر دفاع از برجامی که همواره توسط طرف‌های آمریکایی و اروپایی نقض شده است، گذاشت و با این اظهار نظر جدید عراقچی به نظر می رسد این روند تمامی ندارد! معاون ظریف اعتبار خود را در این راه خرج کرد اما موضوع مهمتر این است که کشورمان با این اعتماد صرف به طرف غربی دچار مشکلات عدیده ای شده است که جبران آن بسیار سخت و مشکل است.