حرف‌های ضد و نقیض مسئولان بهزیستی در اجرای طرح ساماندهی کودکان کار یک پیام بیشتر ندارد؛ «این طرح غیرکارشناسانه و ناقض حقوق کودک است. مهم‌تر از همه اینکه با کودک کار مقابله می‌کند و نه کار کودک». انجمن حامی که به‌عنوان یک سازمان غیردولتی با این طرح همکاری می‌کند، در کافه‌خبر خبرآنلاین ادعا کرده بود که ما تنها اطلاعات فردی کودکان را پایش می‌کنیم، در روند ترخیص این کودکان هیچ نقشی نداریم و به همه اطمینان می‌دهیم که هیچ‌کدام از این کودکان رد مرز نمی‌شوند. حبیب‌الله مسعودی‌فرید، معاون امور اجتماعی سازمان بهزیستی نیز پذیرش خارج از ظرفیت این کودکان در مرکز یاسر را تکذیب کرده بود؛ اما محمدرحیم فاضلی‌نژاد، مدیر اداره بهزیستی استان تهران به «خبرآنلاین» گفته است: «تا آخر این هفته ۵۰ کودک رد مرز می‌شوند و به دلیل پذیرش خارج از ظرفیت، همکاری‌نکردن شهرداری و تحویل ندادن مراکز فوریت خدمات، اجرای طرح را متوقف کردیم.» نکته مهم‌تر اما این است که فاضلی‌نژاد می‌گوید: «طبق تفاهم‌نامه‌ای که با یک انجمن غیردولتی نوشته شد، قرار بود صفر تا صد فرآیند ساماندهی را این انجمن انجام دهد اما به دلیل تعداد زیاد کودکان ما هم کمک کردیم».

در ادامه گفت‌وگوی کامل او را می‌خوانید:

روند جذب کودکان کار در مرکز یاسر به چه شکل است؟

کودکان کاری که ما در این طرح با آنها سر و کار داریم به دو بخش تقسیم می‌شوند؛ آنهایی که صلاحیت ماندن در ایران را دارند و مجوز اقامت دارند مانند کودکان کار ایرانی و اتباعی که مجوز اقامت دارند. عده‌ای هم کودکانی هستند که هیچ‌گونه مجوزی برای اقامت ندارند. بنابراین در روند ساماندهی برای کودکان ایرانی و مهاجران دارای مجوز بعد از پایش اطلاعات و بازدید از منزل یک نسخه مددکاری تجویز می‌شود و کودک به خانواده تحویل داده می‌شود. برای کودکان مهاجر بدون مجوز اما روند متفاوت است. متاسفانه ۹۰ درصد این کودکان مهاجران بدون مجوز هستند که آنها را به اداره اتباع ارجاع می‌دهیم و زمینه برگشت این کودکان به خانواده فراهم می‌شود تا رد مرز شوند.

یعنی کودکان مهاجر بدون مجوز را رد مرز کرده‌اید؟

ما در گروه اول (ایرانی‌ها و مهاجران دارای مجوز) مشکلی نداشتیم ولی در گروه دوم چالش‌های زیادی داشتیم. این موضوع در فرمانداری، استاداری و وزارت کشور بررسی شد و قرار شد شهرداری یک مرکز فوریت‌های خدمات اجتماعی آماده کند که آماده شد. ابتدای طرح قرار بود دو فضا در اختیار انجمن حامی و کلینیک آوای باران قرار بگیرد تا کودکان کار را در مراکز فوریت جذب کنند. کاری که باید در این مراکز انجام می‌شد در اولین مرحله اسکن قرنیه بود تا کودکان شناسایی شوند. در مرحله بعد روند پزشکی و سلامت کودکان انجام شود و به مراکز حامی ارجاع داده شوند. حامی هم باید کودکان را به ایرانی و مهاجران بدون مجوز تقسیم‌بندی می‌کرد و کودکانی که بدون مجوز بودند با هماهنگی اداره اتباع زمینه رد مرز آنها انجام شود.

ساختمان‌های شهرداری به بهزیستی تحویل داده شد؟

ما به دستور فرمانداری این کار را شروع کردیم و قرار شد با ظرفیت‌هایی که داریم کار را پیش ببریم اما پذیرش کودکان خارج از ظرفیت شد و با فشارهای زیادی که به ما آمد، اجرای طرح را متوقف کردیم. قرار بود ۸ مرکز بهاران هم در اختیار سازمان بهزیستی قرار داده شود که هنوز به مرحله بهره‌برداری نرسیده است. الان متناسب با فضا و ظرفیتی که داریم کار را پیش می‌بریم تا مراکز شهرداری به بهره‌برداری برسد. این فرآیند هم دو ماهه است که تا الان یک ماه آن گذشته است. سال گذشته نیز ۵۶۵ کودک را پذیرش کردیم که از این تعداد ۴۲۲ کودک مهاجر بودند. در مورد روند جذب این کودکان هم باید بگویم لزوما هیچ کودکی دوست ندارد به این مراکز بیاید اما تاکید ما این است که کودکان با احترام و تکریم وارد این ماشین‌ها شوند.

چرا با وجود اینکه مراکز شهرداری به بهزیستی تحویل داده نشد، طرح را ادامه دادید؟

مرکز یاسر ۳۵ نفر ظرفیت دارد اما در یک شب ما ۱۱۰ کودک پذیرش کردیم. نهایتا هفته گذشته بعد از حدود یک ماه مراکز به ما تحویل داده شد اما آماده پذیرش بچه‌ها نیست؛ با این حال ۲۵۰ کودک را پذیرش کردیم و صفر تا صد کار را بهزیستی انجام داد. در حال حاضر از این ۲۵۰ کودک، بالغ بر ۲۱۰ نفر کودکان بدون مجوز مهاجر هستند. قرار است تا آخر این هفته ۵۰ نفر از این کودکانی که مهاجر و بدون مجوز هستند، رد مرز شوند.

۲۴ نفر از این کودکان هم افرادی هستند که خانواده‌هایشان در افغانستان هستند و قرار است به دامان خانواده خود بازگردند. علاوه بر این قرار بود شهرداری و صداوسیما تبلیغات خود را در خصوص آگاه‌سازی مردم برای کمک درست به این کودکان شروع کند تا هر کس در خیابان به این کودکان پول ندهد. با این وجود ما همچنان در این طرح دچار سردرگمی هستیم. این کودکان پایش اطلاعات می‌شوند، مددکاری می‌شوند اما ما تضمین نمی‌کنیم که دوباره به سطح خیابان بازنگردند. با این حال معتقدیم این کودکان نباید کار کنند و آسیب‌رسان شوند. ما ۲۱ روز زمان داریم تا اطلاعات کودک را پایش کنیم، خانواده را شناسایی کنیم و تشخیص را به مرجع قضایی ارجاع دهیم تا تصمیم بگیرند که چه‌ اقدامی کنند.

انجمن حامی ادعا می‌کند که هیچ دخالتی در روند ترخیص این کودکان ندارد و اعلام کرده بود که از مدیر مرکز یاسر به دلیل اینکه گفته بود این انجمن وظیفه ترخیص کودکان را دارد شکایت می‌کند. در تفاهم‌نامه‌ای که میان انجمن حامی با بهزیستی نوشته شده، این انجمن دقیقا چه وظیفه‌ای در این طرح دارد؟

بر اساس قوانین و دستورالعملی که سازمان بهزیستی وضع کرده است و تفاهم‌نامه‌ای که با انجمن حامی بسته شده است، قرار بود این انجمن کل فرآیند ساماندهی (از پذیرش تا ترخیص) را انجام دهد اما به دلیل ظرفیت زیاد بچه‌ها بعضی از ترخیص‌ها و پایش اطلاعات را ما خودمان انجام دادیم و برخی کارها را هم انجمن حامی انجام داد. علاوه بر این یک ساختمانی در شهرداری به انجمن حامی اختصاص یافته است تا اقدامات لازم را انجام دهد.