مبتلایان به دیابت بیش از دیگران در معـرض خطـر بـروز عوارضـی مانند اختلالات بینایی، حملات قلبی و عروقی، قطع پا و یا نارسـایی کلیه قرار دارند. این درحالی است که مطالعات اخیر نشان داده‌اند که با رعایـت برنامـه غذایی سالم، اعتدال در مصرف غذا، داشتن فعالیت فیزیکی منظم، کنترل دقیق قندخون و ... می‌توان از بروز بسیاری از عوارض دیابت جلوگیری کرده و براین اساس بیماران دیـابتی مـی‌تواننـد از یـک زندگی سالم و طول عمر طبیعی بهره‌منـد شوند.

 مهمترین نگرانی برای فرد دیابتی کنترل قندخون در محدودۀ طبیعی و کنترل وزن در محدوده سالم است.

افراد مبتلا به دیابت باید اصولی را از نظر سبک زندگی و تغذیه رعابت کنند تا به موجب آن بتوانند از زندگی همراه با سلامتی لذت ببرند. عواملی که یک فرد دیابتی باید به آنها توجه کند، شامل موارد زیر است:

۱-غذای کم چرب، کم قند، کم شیرین و کم نمک مصرف کنید.

 ۲-به جای نمک از ادویه جات مفید و سیر و ...استفاده کنید.

۳-روزانه حداقل پنج وعده میوه و سبزی تازه بخورید.

۴- از غذاهای با نشاسته زیاد مانند برنج و نان به ویژه نان‌های سفید و بدون سبوس استفاده نکنید.

۵-خوردن برنج و نان کمی بیات شده بهتر از برنج و نان تازه است.

۶-نیازی به حذف کامل شکر و مواد شیرین نیست. خوردن تنها یک بار در ماه کیک یا شیرینی مجاز است.

۷-مصرف زیاد سبزیجات و میوه ها به دلیل فیبر آن توصیه می‌شود.

۸-سبزیجات، تربچه قرمز، اسفناج، کلم برگ، خیار، هویج، گوجه فرنگی، کلم بروکلی و کدوی سبز نیاز به انسولین به دلیل اینکه قند را به تدریج به سلول های بدن تحویل می دهد، کاهش می دهند.

۹-ماش و لوبیای قرمز تازه و خوب پخته شده مصرف کنید.

۱۰-میوه هایی مانند زیتون جنوبی، تمشک،کیوی،سیب و مرکبات برای یک فر مبتلا به دیابت مفید است.

 ۱۱-از دانه های شنبلیله که در آب خیس خورده باشد نیز می توان به عنوان داروی گیاهی برای دیابت استفاده کرد.

چه نوع غذاهایی را افراد دیابتی نباید مصرف کنند؟

موارد ذکر شده در زیر برای حذف به طور کامل از برنامه زندگی یک فرد دیابتی نیست، تنها لازم است مصرف آنها را کم و کنترل شده داشته باشید تا سلامت بیشتری برای فرد دیابتی حاصل شود و از خطرات به دور باشد و مخصوصا مواردی مانند قند و شکر و مواد غذایی شکردار  که می شود، حذف کرد.

۱- غذای فرآوری شده، سرخ شده و غذاهایی که ماده نگهدارنده زیادی دارند.

۲- فست فودها، سیب زمینی سرخ کرده و غذاهای آماده طبخ مثل پیتزاها و ناگت ها.

۳-شکر، آرد سفید و غذاهایی که از شکر، آرد سفید، آرد جو، آرد ذرت و برنج سفید تهیه می‌شود.

۴ - اگر می‌توانید نان یولاف یا همان جو دو سر تهیه کنید، بهتر است.

۵- پرهیز از نوشیدنی‌های شکردار شامل کولاها و آب میوه ها باشکر افزوده.

۶- پرهیز از خوردن بستنی، شکلات و ... بدون شکر همچون از قندهای دیگر یا رژیمی به جای شکر استفاده می شود که زیاد خوردن آنها ضرر دارد.

۷- غذاهایی که کیفیت تغذیه ای پایینی دارند و به اصطلاح هله هوله ها مثل پفک، چیپس و ...

۸- گلوکز و مواد غذایی که گلوکز دارند مثل گز، شیره تولید شده از ذرت (در برچسب فراورده ها مشخص شده است) و...

۹- محصولاتی که قند میوه(فروکتوز) دارند مانند: موز، انبه، انگور، توت فرنگی، خرما و ...

۱۰- شیره های تولید شده از ذرت.

۱۱- پرهیز از نوشیدنی های الکلی.

۱۲- غذاهایی که نشاسته زیاد دارند مانند سیب زمینی، انواع فالوده ها، انواع شیرینی های تر، نخود، لوبیا (مصرف زیاد آنها صحیح نیست).

۱۳- سبزیجاتی مثل چغندر و هویج که قند زیادی دارند.

۱۴- محصولات لبنی تغلیظ شده مثل ماست چکیده، پنیر پرچرب و کشک و لبنیات پرچرب با چربی افزوده.

نکات زیر نیز برای افراد دیابتی حائز اهمیت است:

۱-خوردن میوه از آب میوه بهتر است. از آنجائی که آب میوه دارای فروکتوز (قند میوه) زیادی است، باعث می شود قندخون سریعتر افزایش یابد. بنابراین بهتر است آب میوه را همراه با وعدۀ اصلی غذا مصرف کنید و بیش از یک لیوان کوچک در روز آب میوه ننوشند و به جای آن میوه مصرف کنند. مثلا سیب خیلی بهتر از آب سیب است چون دارای فیبر زیادتری است.

۲-اگر می خواهید مادۀ شیرینی بخورید، به جای شکر از خرما، توت یا عسل (به مقدار خیلی کم) استفاده کنید.

۳-توجه داشته باشید که عسل، خرما و توت هم قند دارند و مقدار خیلی کم از آنها می توان مصرف کرد.

۴-از برنج قهوه ای به جای برنج سفید استفاده کنید.

۵- چنانچه از دانه های جوانه زده استفاده می کنید مجاز به خوردن مقدار کمی از آن هستید.

۶- روغن‌هایی مانند روغن زیتون و روغن بادام زمینی برای افراد دیابتی مفید است.

۷- به مقدار مجاز مصرف روغن توجه کنید و بدانید که مصرف روغن های خوب هم باید بسیار کم باشد.

۸- مقدار زیادی آب بنوشید (روزانه ۸ تا ۱۰ لیوان)

۹- هیچ نوشابه ای جای آب را نمی گیرد.

۱۰- بعد از خواب و قبل از خواب، نیم ساعت قبل از غذا و یک ساعت بعد از غذا آب بنوشید.

۱۲-قبل و بعد از حمام، قبل و بعد از پیاده روی روزانه آب بنوشید.

۱۳- یک یا دو بار در هفته ماهی یا غذاهای دریایی برای تأمین اسیدهای چرب امگا ۳ مصرف کنید.

۱۴- ادویه هایی نظیر فلفل سیاه، فلفل قرمز تند، خردل، دارچین و ادویۀ خوراکی را در غذاهایتان استفاده کنید.

۱۵- سبزیجات خام را به مقدار زیاد مصرف کنید. سبزیجات پخته، قندخون را سریعتر بالا می برند.

۱۶- لبنیات بدون چربی مصرف کنید مثل شیر ، ماست و پنیر بدون چربی

۱۷- از خوردن پنیر زیاد و به خصوص پنیرهای پرچرب بپرهیزید. زیرا مقدار زیادی کربوهیدرات و چربی دارد.از پنیرهای کم چرب و کم نمک و آن هم به مقدارکم استفاده کنید.

۱۸- برخی از گیاهان و سبزیجات به صورت گیاهان دارویی برای افراد دیابتی تجویز می شود، نظیر تخم شنبلیله و یا هندوانۀ ابوجهل که بهتر است با مشورت پزشک معالج خود استفاده کنید.

چند توصیۀ ضروری برای افرادی که دیابت دارند درمورد خوردن غذا در بیرون از منزل:

 ۱-برای صبحانه، تخم مرغ آب پز سفت و ماست در حد مناسب مصرف کنید.

2- سالاد سبزیجات با لوبیای خوب پخته شده و سویای سبز داخل غلاف آب پز شده مصرف کنید.

۳-املت سبزیجات و تخم مرغ، مناسب است.

  ۴- فیله مرغ یا بوقلمون همراه با برگ کاهو یا کلم.

 ۵-پنیر با کمی نان که با درصدی آرد یولاف یا جو دوسر تولید شده یارپرک یولاف یا جو دوسر با کمی شیر بدون شکر.

 ۶-سالاد تن ماهی کم نمک استفاده کنید.

۷-از سفارش غذاهایی فست فود پرهیز کنید.

۸-غذاهایی که به صورت کباب شده یا بخارپز طبخ شده اند را سفارش دهید و از سرخ کردنی ها دوری کنید. سیب زمینی های سرخ شده معمول در کنار غذا را مصرف نکنید.

۹-به جای نوشیدنی هایی مانند کولا، آب میوه های مصنوعی یا چای شیرین و نوشیدنی های دارای شکر از آب یا نوشیدنی هایی کم کالری سفارش دهید. هرچه از این نوشیدنی ها هم کمتر مصرف کنید بهتر است.

۱۰-از سس های سالاد مانند مایونز بپرهیزید. بجای آن سالاد خود را با ادویه، سرکه و یا آبلیمو طعم دار کنید.

۱۱-یک یا دو قاچ پیتزای نازک با سبزیجات اضافه تر سفارش دهید. از سفارش پنیر بیشتر بپرهیزید زیرا به شما کالری ،چربی و سدیم بیشتری می‌دهد.

۱۲-همیشه برای دسر از یک ظرف کوچک سالاد میوۀ تازه سفارش دهید.

۱۴-همیشه مقدار غذایی را که سفارش می دهید براساس مقدار مجازی که فرد دیابتی می تواند بخورد باشد. مثلاً درمورد ساندویج نصف یک ساندویج بزرگ را بخورید.

۱۳- از تنقلات بادام، نخودچی، مقدار کمی از دانه های آجیلی و تخمه ها، مانند بادام، گردو، فندق، تخمه کدو، تخمه آفتاب گردان به مقدار کم استفاده کنید.

۱۴-به عنوان نکته آخر و مهم ورزش را مستمر انجام دهید و قبل و بعد از ورزش و راهپیمایی آب بنوشید.