چندماهی است که یک مهمان ناخوانده جهان را با چالشی بزرگ رو به رو کرده، ویروسی که از ابتدای ورودش تا امروز شیوع گسترده و تلفات بالای آن، نگرانی مقامات بهداشت عمومی را در برداشته است.

این روزها که پزشکان به‌کرات از همه می‌خواهد، دست خود را به‌ صورت، بینی، چشم و دهانشان نزنند، اما چرا متوقف کردن تماس با صورت تا این اندازه سخت به نظری رسد؟ لمس صورت با تسکین ناراحتی‌های لحظه‌ای مانند خارش و کشش عضلات، همراه است. این ناراحتی‌ها معمولاً در عرض یک دقیقه می‌گذرد، اما لمس چهره باعث تسکین آنی می‌شود که درنهایت به یک عادت تبدیل و در برابر تغییر مقاوم می‌شود. شاید این روش پیشنهادی ساده به نظر برسد، اما این توصیه‌ به‌ظاهر ساده به‌ طرز حیرت‌انگیزی سخت است.

کرونا ویروس جدید که بانام کووید ۱۹ شناخته می‌شود، ویروسی تنفسی است که به‌سرعت در جوامع می‌چرخد و قربانی می‌گیرد، اما این ویروس را می‌توان با رعایت موارد بهداشتی کنترل کرد و با چند راهکار سدی برای گسترش شدید آن شد. برای پیشگیری از آن باید از تماس‌های غیرضروری و حضور در میان جمعیت پرهیز شود، فاصله منطقی را با همه افراد (حداقل یک متر) رعایت و روبوسی و دست دادن‌های غیرضروری کنار گذاشته شود؛ شستن مداوم دست‌ها با آب و صابون و لمس نکردن بینی، چشم و دهان یکی از بهترین راهکارها برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری اعلام‌شده است.

درحالی‌که پزشکان شستشوی مداوم دست‌ها را به‌عنوان روشی برای محافظت افراد در برابر کووید ۱۹ می‌دانند، بااین‌وجود، این ویروس می‌تواند روزها بر روی فلز و پلاستیک زندگی کند، بنابراین با حرکاتی ساده مانند تنظیم عینک و لمس صورت هم به‌طور غیرمستقیم راهی برای آلوده شدن به کووید ۱۹ ایجاد می‌شود. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها و سازمان بهداشت جهانی به مردم گفته‌اند که از لمس صورت‌های خود دست بردارند و به‌طور مکرر دست‌های خود را با آب و صابون بشویند.

اولین قدم در کاهش لمس صورت، آگاهی از آن است

یک شخص در حالت عادی مرتباً چهره خود را لمس می‌کند. افراد معمولاً چشم‌های خود را پاک می‌کنند، بینی‌هایشان را لمس کرده، صورت خود را می‌خارانند؛ مردها نیز به ریش و سبیل‌هایشان دست می‌کشند. نتایج تحقیقات حاکی از این است که افراد هنگام اضطراب، خجالت یا استرس چهره خود را بیشتر لمس می‌کنند. مطالعات نشان می‌دهد که یک فرد به‌طور متوسط بین ۹ تا ۲۳ بار در ساعت صورت خود را لمس می‌کنند.

برای تغییر عادت لمس صورت در روزهایی که کرونا در اطرافمان در کمین است، راهکارهایی به ظاهر ساده می‌تواند مفید باشد و مانعی برای ابتلا به این ویروس شود. روان شناسان معتقدند برای ترک عادات گذشته باید بتوانیم رفتارهای عادت گونه را تغییر دهیم. آموزش ترک عادت یک تکنیک اصلاح رفتار خوب است که به افراد کمک می‌کند انواع رفتارهای به‌ظاهر خودکار مانند تیک‌های عصبی، جویدن ناخن و لکنت زبان را متوقف کنند. این تکنیک افراد را آموزش می‌دهد تا ناراحتی‌هایی که عادت‌هایشان را برانگیخته می‌کند، بشناسند و تا زمانی که ناراحتی منتقل می‌شود، رفتار دیگری انتخاب کنند و محیط اطراف خود را تغییر دهند تا ناراحتی آن‌ها کمتر شود.

برای خلاصی از عادت لمس مداوم صورت بهتر است هر بار که صورت خود را لمس می‌کنید، فکر کنید که چگونه صورت خود را لمس کرده‌اید، میل و حسی که پیش از آن و وضعیتی که در آن قرارگرفته‌اید را بسنجید. به این فکر کنید چه‌کاری انجام می‌دهید. اگر معمولاً وقتی چهره خود را لمس می‌کنید و متوجه آن نمی‌شوید، می‌توانید از شخص دیگری بخواهید که این موضوع را به شما گوشزد کند. اکنون که می‌خواهید رفتاری را تغییر دهید که نسبت به آن آگاه هستید، می‌توانید آن را با یک رفتار دیگر جایگزین کنید. برخی منابع دست زدن به اشیاء را توصیه می‌کنند که در آن شما دست خود را با چیز دیگری اشغال می‌کنید.

محرک‌های خود را مدیریت کنید

تغییر محیط می‌تواند نیازهای شما برای لمس صورت و نیاز به استفاده از پاسخ‌های جایگزین را کاهش دهد. اینکه بفهمید چه موقعیت‌ها یا احساسات با لمس چهره شما ارتباط دارد، مهم است. شیوع ویروس کرونا به ما یادآوری کرد که بارها و بارها صورت خود را لمس می‌کنیم. در سال ۲۰۱۵، محققان دانشکده پزشکی دانشگاه سیدنی گفتند که افراد به‌طور متوسط ۲۳ بار در ساعت صورت خود را لمس می‌کنند. تقریباً نیمی از آن (۴۴ درصد) به تماس با چشم، بینی یا دهان مربوط است.

لمس نکردن چهره سخت‌تر از آن است که به نظر برسد

درحالی‌که شیوع کروناویروس بیش از ۳ میلیون نفر مبتلا و بالغ‌بر ۲۰۰ هزار کشته در سراسر جهان به دنبال داشته است، مقامات بهداشتی تأکید می‌کنند این ویروس مرموز می‌تواند از سرانگشتان شخص با یک تماس ساده با صورت از طریق بینی، چشم‌ها یا دهان به بدن شما نفوذ کند. یک عفونت شناس در این رابطه می‌گوید: «ویروس‌هایی که بر روی سیستم تنفسی تأثیر می‌گذارند از طریق غشاهای مخاطی که در بینی، حفره دهان و لب‌ها وجود دارد وارد بدن می‌شوند. با رعایت بهداشت دست، به‌راحتی می‌توان از این طریق عفونت ویروسی مهار کرد.»

لمس صورت در بعضی مواقع با استرس گره‌خورده است

مانند اکثر رفتارها، لمس مداوم صورت در سنین جوانی شروع می‌شود و به‌مرور زمان به یک عادت تبدیل می‌شود. افراد به دلایل مختلف چهره خود را لمس می‌کنند. یک مطالعه دولت فدرال در سال ۲۰۱۴ نشان داد که لمس صورت به کاهش استرس و ناراحتی کمک می‌کند. محققان این مطالعه می‌گوید: «حرکات لمسی صورت خود به خودی هر روز در درجه اول در شرایط استرس‌زا انجام می‌شود این حرکات معمولاً با آگاهی اندک یا کم انجام می‌شوند.»

تماس مکرر با صروت به عادت بویایی مرتبط است

به‌تازگی نیز گروهی از محققان اعلام کرده‌اند که دست زدن مکرر به سروصورت به عادات بویایی انسان مرتبط است. محققان معتقدند که انسان‌ها به‌طور ناخودآگاه سعی می‌کنند خود را بو کنند. آن‌ها حدس می‌زنند که لمس چهره با گرایش انسان به بو کردن خود مرتبط است، ابزاری که انسان‌ها هنوز از آن برای درک محیط پیرامون خود، افراد دیگر و خود استفاده می‌کنند.

محققان برای شروع تحقیقات خود یک نظرسنجی آنلاین را شروع کردند که در آن بیش از ۴۰۰ نفر از ۱۹ کشور (بسیاری از اروپا و آمریکای شمالی) شرکت داشتند و از آن‌ها در مورد عادت‌های بوییدن خود پرسیدند. محققان همچنین فیلم‌هایی از افرادی که در حال سخنرانی بودند، تماشا کردند و متوجه شدند که بسیاری از افراد بینی خود را لمس می‌کنند.