آلودگی هوا معضلی غیرقابل انکار در همه کلانشهر‌های ایران و تنفس در هوای سالم از نیاز‌های ابتدایی زندگی هر انسانی است. آمار محیط زیست اصفهان گویای این است که کلانشهر اصفهان در بهار امسال، آلوده ترین کلانشهر ایران بوده و حتی از شهر‌هایی مانند تهران و اهواز روز‌های ناسالم بیشتری را داشته است؛ به طوری که شاید بتوان گفت برای مردم این کلانشهر تنفس در هوای سالم به آرزو تبدیل شده است.

بر اساس آمار سازمان حفاظت محیط زیست در سه ماه نخست سال ۹۹، اصفهان دو روز هوای پاک، ۸۶ روز هوای سالم و پنج روز هوای ناسالم برای گروه‌های حساس را داشته؛ در حالی که مدت مشابه سال گذشته برای این کلانشهر ۱۹ روز هوای پاک، ۶۹ روز سالم، سه روز ناسالم برای گروه‌های حساس و دو روز بسیار ناسالم ثبت شده بود.

هرچند که علل و عوامل دخیل در افزایش غلظت آلاینده‌ها در اصفهان متعدد و مختلف هستند، اما همکاری همه جانبه دستگاه‌ها در این استان و حرکت همگام در زیر چتر قانون هوای پاک می تواند در کاهش روز‌های ناسالم و افزایش روز‌های پاک اصفهان اثرگذار باشد.

اصفهان در محاصره آلاینده‌ها در سرما، گرفتار گردوغبار در گرما /آیا قانون هوای پاک به داد اصفهان می رسد؟

تنوع اقلیمی در استان اصفهان

منصور شیشه فروش مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان  گفت: منابع آلاینده هوا به دو بخش منابع طبیعی و منابع غیر طبیعی (انسانی) تقسیم می شوند، منابع طبیعی آلاینده هوا شامل حریق‌های مراتع، جنگل‌ها و طوفان‌های گرد و غباری هستند که باعث افزایش غلظت‌ها می شوند.

او ادامه داد: در استان اصفهان با داشتن شرایط خاص آب و هوایی شاهد سه گونه آب و هوای مختلف هستیم. ازجمله آب و هوای بیابانی که شامل نائین، خوروبیابانک، انارک و شمال اردستان با ویژگی‌های تغییر سریع و شدید درجه حرارت، کمی بارش و وزش باد‌های شدید در سال می شود، آب و هوای نیمه بیابانی که شهرستان اصفهان را در بر می گیرد و شامل ویژگی‌های خشکی هوا و کمی بارش است، همچنین آب و هوای نیمه مرطوب سرد که مناطق غرب و جنوب غرب استان را شامل می شود.

مدیر کل مدیریت بحران استانداری اصفهان افزود: از طرفی در جریان بودن رودخانه زاینده رود این آب و هوا را تغییر می دهد، اما دائمی نبودن جریان رودخانه بر آب و هوای استان هم تاثیر گذار است.

اصفهان در محاصره آلاینده‌ها در سرما، گرفتار گردوغبار در گرما /آیا قانون هوای پاک به داد اصفهان می رسد؟

تاثیر مستقیم موقعیت خاص جغرافیایی اصفهان در افزایش غلظت آلاینده‌ها

شیشه فروش بیان کرد: در استان اصفهان سه میلیون و دویست هزار هکتار مناطق بیابانی داریم که در بعضی مناطق با مرز‌های بیابانی ما مشترک هستند. مانند کویر مرنجاب که مرز مشترک استان‌های اصفهان، قم و سمنان است یا کویر سیاه کوه که مرز استان‌های اصفهان و یزد در انارک و جندق است که خشکی و گرد و غبار آن مناطق به داخل استان منتقل می شود.

او اضافه کرد: یکی از علل افزایش غلظت آلاینده‌ها در فصل بهار و تابستان فعال شدن کانون‌های گرد و غبار است. ۱۶ کانون گردو غبار داخلی در استان اصفهان شناسایی شده که البته کانون‌های گرد و غباری که بیرون استان هستند نیز بر شدت این موضوع اثرگذار خواهند بود.

شیشه فروش ادامه داد: کمی بارش، شرایط خشکی رودخانه زاینده رود و کمبود منابع آبی زمینه ایجاد و بروز گرد و غبار را در استان افزایش داده است، به خصوص اینکه در بیش از صد هزار هکتار از اراضی نیز به علت خشکسالی گهگاه کِشتی صورت نمی گیرد.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان تاکید کرد: بنابراین جمیع این شرایط باعث شده که ما در فصول بهار و تابستان با غلظت ذرات معلق و گرد و غبار ناشی از کانون‌های داخلی و بیرونی استان اصفهان مواجه باشیم و در فصول پاییز و زمستان به علت سکون هوا و وقوع پدیده وارونگی دما شرایط برای افزایش غلظت و تجمیع آلاینده‌های ثابت و سیار فراهم می شود و منابع ثابت آلایندگی مانند صنایع، کارخانه ها، صنوف و خودرو‌ها به آن دامن می زند.

اجرای قانون هوای پاک در اصفهان

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان اظهار داشت: با تصویب قانون هوای پاک در کشور مبنای فعالیت و برنامه‌های اجرایی همه دستگاه‌ها قوانینی شد که مجلس شورای اسلامی تصویب و ابلاغ کرده بود و همه دستگاه‌ها موظف هستند برای کاهش انتشار آلاینده‌ها اقدامات موثری را انجام دهند.

شیشه فروش گفت: با تصویب قانون هوای پاک مقرر شد دبیرخانه ای به نام کارگروه کاهش آلایندگی هوا که محور آن محیط زیست است تشکیل شود و بایستی هر ماه جلسه تشکیل دهد و برای کاهش منابع آلاینده‌ها سند تدوین کند.

او افزود: بر این اساس نتایج مطالعات سال‌های گذشته، تعیین سهم منابع آلاینده در آلودگی‌های گازی جو پایین، تهیه سیاهه انتشار آلاینده‌های گازی، مطالعه بررسی منشأیابی و سهم بندی ذرات معلق هوا با همکاری دانشگاه اصفهان و شهرداری و نظارت محیط زیست انجام شده و اولویت بندی کانون‌های مولد و بازنگری برنامه کاهش آلودگی هوا که محیط زیست کشور مسئول اجرای آن بوده صورت گرفته است.

تعداد روز‌های هوای پاک در اصفهان نسبت به سال گذشته به یک سوم رسیده است

بابک صادقیان رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان گفت: در سال های۹۲ تا ۹۶ قبل از ابلاغ قانون هوای پاک برنامه جامع کنترل کیفی هوای اصفهان را داشتیم، از سال ۹۶ که قانون هوای پاک ابلاغ شد و آیین نامه‌های اجرایی این قانون به تصویب هیئت وزیران رسید روال کار تغییر کرد و این قانون ملاک و معیار فعالیت محیط زیست قرار گرفت.

او ادامه داد: با توجه به وظایف هر دستگاه اجرایی، پیگیری‌های لازم در استان اصفهان شد که برخی از این موارد استانی بودند و بخشی از این فعالیت‌ها به اقدامات ملی باز می گردد مثل از رده خارج کردن خودرو‌های فرسوده، همچنین استاندارد سازی صنایع خودرو سازی که به صورت کلان و ملی پیگیری می شوند.

رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های حفاظت محیط زیست استان اصفهان بیان کرد: در سه ماهه نخست سال ۹۹ طبق آمار نسبت به سال گذشته تعداد روز‌های هوای پاک اصفهان تقریبا از یک سوم هم کمتر شده است؛ این در حالی است که به دلیل محدودیت‌های شیوع ویروس کرونا و قرنطینه‌های خانگی انتظار می رفت که آمار به گونه ای دیگر باشد.

صادقیان تصریح کرد: باید شفاف بیان کرد که روز‌های هوای پاک با میزان بارندگی ارتباط مستقیم دارد و با توجه به کاهش بارندگی در اصفهان شاهد کاهش آلایندگی‌ها نبودیم.

رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان عنوان کرد: امسال میزان بارندگی اصفهان نسبت به سایر کلان شهر‌ها کمتر از یک سوم بوده است. حتی اگر اصفهان را با تهران به عنوان کلان شهری که سال‌ها درگیر بحث آلودگی هواست مقایسه کنیم در می یابیم وضع بارندگی و اقلیم تهران مطلوب‌تر از اصفهان است و همین امر بر کیفیت هوای کلان شهر تهران به نسبت اصفهان افزوده است.

اصفهان کم بارش‌ترین کلان شهر ایران

صادقیان افزود: میزان بارندگی اصفهان در سه ماهه نخست سال ۹۹ طبق آمار هواشناسی به مراتب کمتر از همه کلان شهر‌های کشور بوده است و میزان بارندگی اصفهان کمتر از یک سوم کلان شهر‌هایی همچون تهران، شیراز، مشهد، اراک، کرج و تبریز بوده است؛ بنابراین با این شرایط اقلیمی باید انتظار افزایش غلظت آلاینده‌ها و هوای ناسالم را در اصفهان داشته باشیم.

او گفت: طبق آمار نه تنها در سه ماهه نخست امسال، بلکه در اسفند سال ۹۸ نیز نسبت به زمان مشابه در سال ۹۷ با پایداری هوا و کاهش بارش‌ها به مراتب به سمت انباشت آلاینده‌ها پیش رفتیم؛ به طوری که در بازه زمانی اسفند ۹۸ و سه ماهه نخست سال ۹۹ می‌شود شاهد کاهش بارندگی‌ها نسبت به زمان مشابه در سال گذشته بودیم.

رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های حفاظت محیط زیست استان اصفهان اضافه کرد:  کلان شهر اصفهان از سمت شرق و شمال شرق در محاصره کانون‌های فرسایش بادی است که منابع انسانی مانند کوره‌های آجر و گچ نیز آن را تشدید می‌کنند.

او عنوان کرد: هرچند که اصفهان قطب صنعت کشور محسوب می‌شود، اما شاید اگر شرایط اقلیمی یکی دیگر از کلان شهر‌های ایران را داشتیم وضعیت کیفیت هوای اصفهان مطلوب‌تر بود.

 اقدامات محیط زیست اصفهان برای کاهش غلظت آلاینده‌ها و اجرای قانون هوای پاک

رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های حفاظت محیط زیست استان اصفهان در خصوص اقداماتی که برای کاهش غلظت آلاینده‌ها انجام شده است گفت: معاینه فنی خودروها، برخورد با خودرو‌های فرسوده، اجرای ماده ۱۷ قانون هوای پاک که بحث ممیزی سامانه‌های احتراق (مانند موتورخانه ها) را پیگیری می‌کند در دستور کار بوده است.

صادقیان ادامه داد: همه این اقدامات در استان اصفهان در کمیته‌ها و مکاتبات مختلف مواد قانون هوای پاک اجرا و پیگیری شده است؛ ماده ۱۱ و ۱۲ قانون هوای پاک مربوط به منابع ثابت آلاینده (صنایع و واحد‌های تولیدی و صنعتی) است که در بخش استعلام و پایش اداره محیط زیست اصفهان پیگیری می‌شود.

او با اشاره به مواد ۶،۷،۸ و ۱۰ قانون هوای پاک بیان کرد: این مواد قانونی مربوط به منابع متحرک هستند. منابع متحرک مانند بحث معاینه فنی خودروها، توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی، اعمال قانون برای خودرو‌های فرسوده و اجرای محدوده‌های ترافیکی است که در اصفهان پیگیری و گزارش آن‌ها را به دستگاه‌های نظارتی استان و کشور ارائه می‌کنیم.

رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های حفاظت محیط زیست استان اصفهان گفت: در حال حاضر در حال جمع آوری و تهیه گزارشی از اقدامات همه دستگاه‌های اجرایی برای اجرای قانون هوای پاک در اصفهان برای دیوان محاسبات هستیم؛ و موضوع اجرایی کردن قانون هوای پاک به صورت کاملا جدی و بدون وقفه پیگیری و در مواردی که قانون نظارت بر اجرای قوانین را به محیط زیست واگذار کرده باشد با جدیت اقدام می‌کنیم.

رفع مشکلات آلودگی هوا در گرو تدوین سناریوی عملیاتی

مدیر کل مدیریت بحران استانداری استان اصفهان عنوان کرد: برای رفع مشکلات آلودگی هوا نیاز است که در اسرع وقت مطالعات انجام شده به سناریوی عملیاتی تبدیل شوند. از همین رو به محیط زیست ابلاغ شده است که با همکاری دانشگاه‌ها سناریوی عملیاتی را تدوین کنند تا در کوتاه‌ترین زمان شاهد کاهش انتشار آلاینده‌ها باشیم.

او افزود: ما در موقعیت خاص جغرافیایی هستیم که استان اصفهان را مستعد افزایش غلظت آلاینده‌ها کرده است به همین دلیل باید متناسب با شرایطی که داریم برنامه بنویسیم و خود را با شرایط تطبیق دهیم به سمت اضافه شدن تعداد روز‌های پاک در اصفهان قدم برداریم.

مدیر کل مدیریت بحران استانداری استان اصفهان گفت: از جمله برنامه‌هایی که محیط زیست موظف به رسیدگی است می‌توان به شناسایی واحد‌های آلاینده، استاندارد سازی خروجی تمام دودکش‌های صنایع (که در این مورد می‌بایست محیط زیست صنایع آلاینده را شناسایی و به آن‌ها مهلت دهد تا متناسب با زمان خروجی‌های دودکش‌ها را متناسب‌ها استاندارد‌های زیست محیطی کنند تا کمترین آلاینده‌ها را منتشر کنند) اشاره کرد.

شیشه فروش اضافه کرد: صنایع موظفند فضای سبز اطراف خود را توسعه دهند، خروج صنایع آلاینده تا شعاع ۵۰ کیلومتر، نصب سامانه‌های کاربردی برای پیشگیری و کنترل آلاینده ها، رعایت تمام استاندارد‌های زیست محیطی و برخورد با واحد‌های قطعی آلاینده از وظایف دیگر محیط زیست در این حوزه است.

نقش شهرداری اصفهان در کاهش آلودگی هوا

او در خصوص وظایف شهرداری اصفهان در زمینه کاهش غلظت آلاینده‌ها گفت: شهرداری‌ها موظف هستند که خروج خودرو‌های فرسوده از ناوگان حمل و نقل عمومی، توسعه برنامه‌های ترافیکی برای کم کردن زمان توقف خودرو‌ها پشت چراغ قرمز، توسعه ناوگان حمل و نقل عمومی و قطار شهری و توسعه ایستگاه‌های سنجش آلاینده هوا در دستور کار خود قرار دهند.

مدیر کل مدیریت بحران استانداری اصفهان عنوان کرد: از دیگر اقدامات موثری که در این حوزه انجام شده می‌توان به نظارت بر چراغ‌های راهنمایی و رانندگی، نصب دوربین‌های شهری، ایجاد محدوده ترافیکی در داخل شهر که خودرو‌ها را زوج و فرد کنند، توسعه فضای سبز شهری برای تلطیف هوا و استاندارد سازی ناوگان حمل و نقل عمومی از جمله اتوبوس‌ها برای استفاده از سوخت پاک، خارج کردن واحد‌های صنفی آلاینده از داخل شهر، و فرهنگ سازی استفاده از وسایل نقلیه اشاره کرد.

نقش و تأثیر منابع گازی در ایجاد آلاینده‌ها

شیشه فروش اظهار داشت: شرکت گاز موظف است برنامه‌های مصرف بهینه گاز را با هدف صرفه جویی در مصرف گاز در همه ادارات و خانه‌ها و برای همه مشترکان اجرا کند، چون منابع گازی آلاینده ایجاد می‌کنند.

او ادامه داد:  شرکت گاز موظف است بسته‌های صرفه جویی در مصرف گاز و بهینه انرژی را استفاده و با همکاری محیط زیست، استاندارد و سازمان نظام مهندسی، موتورخانه همه دستگاه‌های اداری و مسکونی را هوشمند و استاندارد کند.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان همچنین افزود: ۱۴ ایستگاه سنجش آلایندگی هوا در مبارکه، نجف آباد، سجزی، کاشان، شاهین شهر و اصفهان استقرار یافته و شهرداری اصفهان هم ۹ ایستگاه را فعال کرده است.

شیشه فروش یادآور شد: البته این ایستگاه‌ها کافی نیستند و بایستی محیط زیست کشور برای افزایش ایستگاه‌ها در استان اصفهان اقدام و شهرداری اصفهان نیز ایستگاه هایش را فعالتر کند.

او در مورد وظایف اداره کل هوشناسی استان هم بیان کرد: هواشناسی باید دقت سامانه‌های پیش بینی خود را افزایش دهد. ایستگاه‌هایی برای رصد میزان و شدت گرد و غبار و آلودگی‌ها با استاندارد‌های لازم راه اندازی و خود را به امکاناتی که قابلیت سنجش آلاینده‌ها داشته باشند تجهیز کند.

مدیرکل مدیریت بحران استانداری اصفهان گفت: مقرر شد سازمان صنعت، معدن و تجارت استان که واحد‌های تولید گچ و آجر و بطور کلی واحد‌هایی که ایجاد آلایندگی می‌کنند را تعیین تکلیف و ساماندهی کند.

اقدامات موثری در مقابله با بیابانزایی و خشکسالی اصفهان

شیشه فروش در مورد کنترل کانون‌های گرد و غبار در استان اصفهان اظهار داشت: در سال گذشته ۱۹ میلیارد و دویست میلیون تومان به منابع طبیعی استان اختصاص یافت و طرح‌های پیشگیری و کنترل کانون‌های گرد و غبار در استان اجرا شد از جمله این طرح‌ها نهال کاری ۶۵۰ هکتار از اراضی بیابانی اصفهان، ۲۰۰هکتار در حبیب آباد، ۱۵۰ هکتار در خوربیابانک، ۲۵۰ هکتار در انارک و نایین، ۱۵۰ هکتار در نصرآباد و آران و بیدگل و همچنین ۴۵۰ هکتار در ابوزیدآباد است.

او افزود: با اختصاص ۲۴ میلیارد تومان به استان ۵۰۰ هکتار از مناطق کویری و آران و بیدگل با هدف کنترل ریزگرد‌ها و حرکت بیابان‌ها مالچ پاشی شد.

اجرای طرح رایگان دوگانه سوز کردن خودرو‌های عمومی در اصفهان

حسین صادقیان مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه اصفهان گفت: برای دوگانه سوز کردن رایگان خودرو‌های حمل ونقل عمومی در استان اصفهان هیچ محدودیتی وجود ندارد.

صادقیان ادامه داد: مزایای اجرای طرح رایگان دوگانه سوز کرد خودرو‌های عمومی فراهم کردن بستر مناسب و زیرساخت‌های لازم، کاهش آلودگی هوا و هزینه‌های انرژی (به ازای هر مترمکعب گاز cng معادل یک لیتر بنزین با قیمت ۳۰ هزار ریال صرفه جویی می‌شود) می‌باشد.

او عنوان کرد: طبق مصوبه اخیر شورای اقتصاد حدود یک میلیون و ۴۶۰ هزار خودرو با اعطای تسهیلات رایگان به سمت استفاده از سوخت پاک و ارزان CNG هدایت خواهند شدکه این مصوبه ۱۰۰ درصد بخش حمل و نقل، بار و مسافر در کشور را با هزینه وزارت نفت شامل می‌شود.

مدیر شرکت ملی پخش فرآورده‌های نفتی منطقه اصفهان در پایان اضافه کرد: متقاضیان از جمله رانندگان تاکسی‌های عمومی و وانت بارها، نیسان و کامیونت می‌توانند برای دوگانه سوز کردن خودرو خود بدون پرداخت هیچ هزین‌های می‌توانند در سامانه طرح به نشانی الکترونیکی gcr.niopdc.ir ثبت نام و نوبت بگیرند.

در نهایت باید گفت وظایف هر دستگاه‌های اجرایی برای رسیدن به هوای پاک در اصفهان ابلاغ و اداره کل حفاظت محیط زیست مکلف شده همه اقدامات دستگاه‌ها را در طول سال ارزیابی، پیگیری و اجرایی کند. حالا باید منتظر ماند و دید در ماه‌های آینده نفس کشیدن برای مردم اصفهان آسان‌تر می‌شود یا نه؟