نصف جهان: سرپرست هيئت کاوش تپه اشرف اصفهان از کشف اسکلت دختر نوجوان اشکاني در اين تپه تاريخي خبر داد و گفت: شواهدي از يک سکو، بقاياي يک کوزه و ستون‌ فقرات يک اسب نشان از معماري قبري دارد که پيرو آيين مهر در اين گورستان طراحي شده است.

 باستان شناسان در دو ماه اخير طي عمليات نجات‌بخشي آثار تپه اشرف در مسير لوله‌گذاري آب به سمت شرق اين تپه به کشفيات قابل توجهي رسيدند که پيش تر در فلات مرکزي ايران سابقه نداشته است.

يافته‌ها از جمله چندين گور خمره، قرباني و تدفين آييني اسب چهار ساله، تدفين مهري بانوي اشکاني و حالا شواهد معماري، قبر يک دختر نوجوان 13 ساله را نشان داده است در شمال تپه اشرف اصفهان، جايي که اکنون خيابان مشتاق دوم قرار دارد و به احتمال يک گورستان اشکاني است که در واقع از دوره ناشناخته تاريخ کهن اصفهان پرده برداشته است.

نکته مهم اينکه هيئت باستان‌شناسي به دليل کمبود بودجه و جايي که خيابان مشتاق واقع شده براي نجات بخشي اين آثار با مشکل مواجه اند.

عليرضا جعفري زند روز سه شنبه در گفتگو با «ايرنا» گفت: در فاصله 10 متري از جسد بانوي اشکاني که چندي پيش کشف شد، به تدفين يک دختر نوجوان دست يافتيم. اين تدفين به صورت طاق باز و بر روي خاک است. شواهد نشان مي دهد اين جسد متعلق به يک نوجوان حدوداً 12 تا 13 سال با قد حدود 160 است ولي متأسفانه به دليل رطوبت زياد آسيب ديده است.

وي در ادامه افزود: از تدفين پيداست که قبر طراحي شده است. در کنار اين  جسد سکويي وجود داشته که روي آن بقاياي يک کوزه بزرگ شکسته و يک قسمت از ستون فقرات يک اسب گذاشته شده است.

به گفته جعفري زند، دورتادور محل تدفين اين دختر 13 ساله اشکاني سنگ‌چين بوده و سکويي ايجاد شده که پيش ترهم در گور بانوي اشکاني بقاياي از اين نوع سکو پيدا شده بود و بر روي آن کوزه آبي نيز  قرار داشت.

اين باستان شناس معتقد است به دليل آشفتگي شواهد معماري و اشياي اين دو قبر، به احتمال قوي در تاريخ بسيار دوري گورها باز شده اند.

اما در حالي که سر جسد بانوي اشکاني که چند هفته گذشته در شمال تپه اشرف پيدا شد به سوي شرق يعني طلوع آفتاب بود، جسد دختر نوجوان 13 ساله طاق باز تدفين شده است.

جعفري زند در اين‌ باره گفت: در گورستان هاي دوران اشکاني و تدفين‌هاي دوران مهرپرستي اجساد به جهت هاي مختلف به صورت طاق باز و يا صورت به سمت شرق تدفين مي‌شدند. برخي هم معتقدند مهرپرست‌ها اين عادت را داشتند که هر زماني مرده دفن مي شد  صورت به همان جهتي بود که خورشيد قرار داشت.

به تعبير جعفري‌زند اگر خورشيد درست وسط آسمان بود صورت به طرف بالا و اگر در هنگام طلوع آفتاب تدفين انجام مي‌شد که خورشيد از طرف شرق بالا مي‌آيد، صورت به طرف شرق گردانده مي‌شد و همينطور اگر تدفين در هنگام غروب آفتاب بود صورت به سمت غرب گردانده مي‌شد؛ اما در همه تدفين‌هاي مهري نهادن سر جسد به طرف شمال است.

از نگاه سرپرست هيئت باستان شناسي تپه اشرف اهميت کشف تدفين دختر نوجوان در پي کشف تدفين بانوي اشکاني، همچنين تدفين اسب چهار ساله و چندين گورخمره به اين دليل است که آنها  گفته بودند احتمالاً در شمال تپه اشرف با يک گورستان بزرگ اشکاني روبه رو هستند؛ گورستاني که در آن تدفين‌هاي آييني پيدا شده و حالا يافته‌ها احتمالات آنها را با يقين روبه رو کرده است، اين دستاوردها تنها حاصل عمليات نجات بخشي آثار تپه اشرف در مسير لوله گذاري آب بوده است.

جعفري زند افزود: جسد اين دختر نوجوان درست در راستاي جسد بانوي اشکاني قرار دارد و در حال کاوش حد فاصل اين دو جسد هستيم تا ببينيم با چه نشانه هاي ديگري روبه رو هستيم.

اين همه در حالي است که به دليل قرارگيري خيابان مشتاق در جانب شمال يافته ها و همچنين فضاي سبز شهرداري در پايين آنچه از تدفين‌ها پيدا شده، ادامه کاوش‌ها مقدور نيست.

در عمليات نجات بخشي اخير در شمال تپه اشرف سه نوع تدفين اشکاني يافت شد؛ يکي دخمه‌اي (ايجاد محفظه براي نهادن جسد) که تمام سطح آن به دليل تعريض خيابان با لودر از بين رفته است، ديگري گورخمره اي و آخرين يافته، تدفين مستقيم در خاک و به جانب طلوع خورشيد. اين يافته ها در راستاي يکديگر و در حاشيه خيابان مشتاق کشف شد. علاوه بر تدفين ها آثار يک کارگاه عصاره گيري انگور، کارگاه ذوب فلزات، سکه اشکاني، يک چاه ساساني و دو چاه اشکاني (تصفيه خانه) در اين عمليات نجات بخشي کشف شده است.

در شش فصل گذشته کاوش تپه اشرف، يک سکه ساساني و سفال‌هاي مربوط به  قرن سوم پيش از ميلاد (سلوکي و اشکاني) به دست آمد. هيئت باستان شناسي در اين کاوش‌ها به حوضخانه و بناي نيمه تمام کاخ اشرف متعلق به قرن دوازدهم هجري قمري رسيدند. مهمترين دستاورد کاوش‌هاي پيشين تپه اشرف شناسايي بخش‌هايي از قلعه ساساني بود که ‌اکنون در مجاورت خيابان مشتاق دوم مشهود است. همچنين در فصل ششم کاوش تپه اشرف، بخش‌هايي از يک سازه هخامنشي يافت شد که به دليل نبود بودجه‌هاي لازم، در زير خاک و با رعايت اصول باستان شناسي مدفون شد.