نصف جهان: يک اصفهان‌شناس و مدرس تاريخ، اصفهاني بودن را يک مسئوليت دانست و تأکيد کرد همه ما بايد به جاي بحث‌هاي بيهوده سياسي اهميت و مسئوليت ايراني و اصفهاني بودن را به جوانان بياموزيم.

عمارت هنرمند وابسته به سازمان فرهنگي اجتماعي ورزشي شهرداري اصفهان به مناسبت هفته فرهنگي اصفهان و در يک سخنراني مجازي با حضور دکتر مهدي کيوان به مباحثي در باب تاريخ اصفهان پرداخت.

اين اصفهان‌شناس و مدرس دانشگاه سخنراني خود را با اين جمله آغاز کرد که هر شهري بايد براي خود بزرگداشت داشته باشد لذا وظيفه داريم که اصفهان را معرفي کنيم.

کيوان گفت: شهر اصفهان به دليل وضعيت خاص اقتصادي و استراتژيک، مرکزيت ايران و جريان داشتن رودخانه زاينده‌رود نسبت به ساير شهرهاي ايران دوام بيشتري پيدا کرده در حالي که نام برخي شهرها تنها در کتاب‌ها باقي مانده است.

وي تأکيد کرد که اصفهان در دوره‌هاي آل‌بويه، سلجوقيان و صفويه که ايران کشوري ثروتمند شد به شهري سرآمد تبديل گرديد که مسجد حکيم، مسجد جامع و ميدان نقش‌جهان نمونه‌هايي از يادگارهاي اين سه دوره است.

کيوان انقلاب مشروطيت در سال 1285 شمسي را يکي از نقاط عطف تاريخ اصفهان دانست و درباره زايش و بالش مدنيت مدرن در اصفهان از 1285 تا 1357 گفت: لايه و قشري که در دوره مشروطيت به منورالفکر معروف بودند که در دوره رضاشاه به آنها روشن‌فکر گفته مي‌شد، بايد در جامعه صاحب اثر باشند چون مردم به راهنمايي نياز دارند. قشري به نام منورالفکر و روشن فکر متولد شد که مدنيتي را قبول دارند که پس از شکست ايران در ترکمنچاي با آن برخورد مي‌کنيم، چون آن زمان متوجه شديم که تاريخ اروپا ورق خورده و ما عقب مانده‌ايم.

وي بيان کرد: اين سوال که چرا ديگران پيشرفت کرده‌اند و ما به جايي نمي‌رسيم، آغاز مدنيت مدرن در ايران است. از زمان شکست در ترکمنچاي که يک‌سوم خاک ايران از دست رفت و در ادامه نيز جدايي هرات و بحرين به فکر افتاديم که مدنيتي که تا به حال داشتيم جوابگو نيست. پس براي وارد کردن مدنيت به سرزمين خود عده‌اي محصل را به خارج از کشور فرستاديم.

اين مدرس تاريخ با بيان اينکه تجدد به معناي آسفالت کردن خيابان‌ها، برج‌سازي و ساخت مترو نيست، اضافه کرد: تجدد طبقه خاص معنا و مفهوم مشخصي دارد. مدنيت بيشتر به معناي نوانديشي در ذهن است. کسي بايد باشد که مدنيت تجددخواه را رهبري کند اما متأسفانه اولين گروه دانشجوياني که به اروپا رفتند تحت‌تأثير عظمت اروپا قرار گرفته و از موضع انفعال با آن برخورد کردند، يعني غرب را نشناخته، يا با آن درافتاديم يا شيفته آن شديم.

کيوان با بيان اينکه پس از حمله محمود افغان به ايران و به‌خصوص اصفهان اين شهر ويران مي‌شود، تصريح کرد: در آن زمان کوچه‌هاي اصفهان پر از اجساد مردم مي‌شود و اين وضعيت بر مردم اصفهان اثر مي‌گذارد. از زمان حمله محمود افغان تا زمان انقلاب مشروطيت در اصفهان هيچ امنيتي وجود نداشته است، به‌طوري که ظل‌السلطان حاکم اصفهان در نامه‌هاي خود گلايه مي‌کند شهري خرابه را به او تحويل داده‌اند. در اين فضا جايي براي مدنيت مدرن وجود ندارد و با وجود تلاش‌هايي که انجام مي‌شد، خسته مي‌شدند.  وي با بيان اينکه تجدد در فکر و انديشه تبلور مي‌کند، گفت: در اين بخش اصفهان، تبريز و تهران مسئوليت دارند کما اينکه اين سه شهر بودند که در انقلاب مشروطيت و انقلاب اسلامي بيشترين نقش را داشتند. عبور از سنت به معناي کنار گذاشتن سنت نيست بلکه بايد سنت‌ها را شناخت و تکريم کرد و هرگز نبايد آنها را دور انداخت و تنها آنچه که براي زندگي امروز موثر نيست را بايد در موزه‌ها نگهداري کرد.

اين اصفهان‌شناس ادامه داد: اصفهان در حدود 200 سال قبل ويرانه‌اي بوده و امکاناتي که امروز در اختيار جوانان اصفهاني قرار دارد حتي در نسل من وجود نداشت. از نظر فرهنگي اصفهان شهر تک‌ستاره‌ها است که زود طلوع و زود هم غروب مي‌کنند و تداوم ندارند.