هوای اصفهان دیروز و برای دومین روز متوالی در وضعیت قرمز و ناسالم برای عموم قرار گرفت. روز جمعه28 آبان ماه نیز شاخص کیفیت هوای اصفهان 170 و وضعیت قرمز را نشان می داد.

کیفیت هوای اصفهان در بیشتر روزهای هفته‌های گذشته در وضعیت ناسالم برای گروه‌های حساس قرار داشت و از ابتدای پاییز تاکنون هوای اصفهان هیچ روز پاکی را تجربه نکرده است.

*تشکیل کارگروه شرایط اضطراری آلودگی هوا

روز جمعه کارگروه شرایط اضطراری آلودگی هوا به ریاست معاون عمرانی استاندار اصفهان تشکیل شد. در ایرج حشمتی مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان با اشاره به مصوبات این جلسه اظهار داشت: با توجه به ورود سامانه جوی پایدار به منطقه و روند افزایشی غلظت آلاینده‌های جوی و پیش بینی استمرار شرایط مزبور تا ساعات میانی امروز یکشنبه ۳۰ آبان ماه ۱۴۰۰ مقرر شد بر اساس توصیه‌های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان گروه‌های حساس از جمله کودکان، سالمندان، بیماران قلبی و عروقی از ترددهای غیر ضرور در فضای باز بویژه نقاط پرترافیک خودداری کنند.

وی افزود: مقرر شد پایش واحدهای تولیدی صنعتی و معدنی بالقوه آلاینده تشدید و با واحدهای آلوده کننده هوا برخورد قانونی شود و پلیس راهور نسبت به اعمال قانون و برخورد جدی با خودروها و موتورسیکلت‌های دودزا و همچنین وسایل نقلیه بدون معاینه فنی اقدام کند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان اصفهان اضافه کرد: همچنین شهرداری اصفهان ضمن نظارت جدی بر نحوه کار اتوبوس‌های شرکت واحد مقرر شد نسبت به کاهش فعالیت‌های عمرانی توأم با آلودگی و ممانعت از سوزاندن بقایای گیاهی در پارک‌ها و بوستان‌ها و سوزاندن پسماندهای شهری و صنفی در داخل و پیرامون شهر اقدام کند.

* آلودگی هوای اصفهان، هرسال بدتر از پارسال

روند افزایشی روزهای ناسالم در کلان‌شهر اصفهان و شهرهای صنعتی پیرامون آن، اصفهان را رکورددار آلوده‌ترین کلان‌شهر کشور طی سال‌های اخیر کرده و حالا "بحران آلودگی هوا" در اصفهان تبدیل به کلاف سردرگم و پیچیده‌ای شده که باز کردن آن عزم ملی می‌خواهد.

اقدامات و تصمیمات اشتباه طی سالیان متمادی از یک‌سو و تغییر اقلیم و خشکسالی از سوی دیگر گره‌های کوری به کلاف بزرگ آلودگی هوای اصفهان انداخته، درحالی‌که آنچه موضوع آلودگی هوا را پیچیده‌تر می‌کند گره خوردن اجرای برنامه‌های کاهش آلودگی هوا به موضوعات اقتصادی و اجتماعی کشور و محدودیت‌ها و مشکلات ناشی از آن‌ها است.

بابک صادقیان، رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان اظهار کرد: بر اساس اطلاعات شبکه پایش کیفی هوا، شهر اصفهان در ۷ ماهه اول سال جاری، یعنی از ابتدای فروردین تا آخر مهرماه، تعداد روزهای ناسالم هوای اصفهان نسبت به مدت مشابه سال قبل حدود ۷۴ درصد افزایش ‌یافته که عدد نگران کننده‌ای است.

وی علت اصلی افزایش تعداد روزهای ناسالم هوای اصفهان را کاهش نامحسوس نزولات جوی اعلام کرد و افزود: در سال زراعی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ میانگین بارش در کلان‌شهر اصفهان ۷۲ میلی‌متر و کمتر از همه کلان‌شهرهای کشور بوده است. کاهش شدید نزولات جوی، شرایط خشکسالی اصفهان را تشدید کرده و بر روی اقلیم اصفهان به‌شدت تأثیر می‌گذارد.

رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط‌زیست اصفهان گفت: سال‌ها اصفهان با اقلیم نیمه‌خشک شناخته می‌شد، در حالی‌ که با خشک‌سالی‌های پیاپی حداقل در یک دهه اخیر اقلیم اصفهان به سمت خشک رفته است.

وی بابیان اینکه هرچقدر اقلیم منطقه‌ای به سمت خشکی برود، رطوبت سطحی خاک به حداقل رسیده و پتانسیل تولید گرد و غبار افزایش پیدا می‌کند، تصریح کرد: در شرایطی که بارش کم می‌شود و رطوبت سطحی خاک به حداقل می‌رسد، کانون‌های فرسایش بادی و تولید گرد و غباری که مستعد ایجاد گردوغبار هستند حتی با وزش باد نرمال  باعث بروز پدیده گردوغبار در منطقه می‌شوند.

صادقیان یکی از دلایل اصلی افزایش غلظت آلاینده‌های جوی را در نیمه اول سال بالا رفتن میزان ذرات معلق در هوا برشمرد که بخشی از آن به کانون‌های فرسایش بادی برمی‌گردد و افزود: بخشی از افزایش غلظت آلاینده‌های جوی نیز به فعالیت‌های صنعتی و معدنی، به‌ویژه فعالیت غیراصولی واحدهای سنتی تولید آجر و گچ در شرق و شمال شرق اصفهان، در بطن کانون بحرانی فرسایش بادی (در شهرستان‌های برخوار، شاهین‌شهر و میمه و اصفهان) مربوط می‌شود.

وی همچنین به فعالیت واحدهای معدنی در نقاط مختلف و به‌ویژه شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان اشاره و اظهار کرد: ازجمله این واحدها می‌توان به واحدهای تولید شن و ماسه، کانی‌های غیرفلزی، سنگ‌شکن‌ها و... و. اشاره کرد که دپوهای محصولات و مواد اولیه آن‌ها در شرایط وزش باد مستعد پراکنده شدن هستند. همه این عوامل دست‌به‌دست هم می‌دهد تا میزان ذرات معلق افزایش یابد و کلان‌شهر اصفهان ۷۴ درصد روزهای ناسالم بیشتری نسبت به سال قبل داشته باشد.

رئیس اداره امور آزمایشگاه‌های اداره کل حفاظت محیط‌زیست استان با اشاره به‌پیش بینی‌های انجام‌شده مبنی بر کاهش فعالیت سامانه‌های جوی در نیمه دوم سال جاری، گفت: کاهش بارش‌ها و سرعت وزش باد دوعاملی هستند که به‌شدت بر کیفیت هوای اصفهان که شرایط خاصی نیز دارد تأثیرگذار هستند.

وی تمرکز بخش عمدی از واحدهای تولیدی، صنعتی و معدنی بالقوه آلاینده را به همراه توسعه ناموزون شهری و به‌تبع آن گسترش حمل‌ونقل و افزایش بی‌رویه سوخت‌های فسیلی را در منطقه مرکزی استان (شعاع ۵۰ کیلومتری اصفهان) بدون در نظر گرفتن ظرفیت و تحمل زیست‌محیطی این منطقه عامل اصلی شرایط کنونی دانست.

صادقیان به شرایط بسیار خاص هوای اصفهان در نیمه دوم سال اشاره و تصریح کرد: هم‌زمان با افزایش مصرف حامل‌های انرژی و به دلیل پایداری و سکون هوا و بروز پدیده وارونگی دما شرایط برای ماندگاری و افزایش غلظت آلاینده‌ها مهیا و به دلیل عدم تخلیه آلاینده‌های منتشره از منابع مختلف میزان آلاینده‌ها در مناطق شهری و صنعتی روند افزایش پیدا می‌کنند.

وی با تأکید بر اینکه آلودگی هوای اصفهان که امروز با آن مواجه هستیم یک‌شبه اتفاق نیفتاده و مربوط به یک سال و دو سال و بیشتر نیست، توضیح داد: آلودگی هوای اصفهان طی سالیان متمادی اتفاق افتاده و به دلیل اقدامات و تصمیمات اشتباه گذشته بوده که امروز اثر خود را نشان می‌دهد، در عین‌ حال که تغییر شرایط اقلیمی نیز این وضعیت را تشدید می‌کند.

وی شرایط اقلیمی را در کنار تمرکز واحدهای تولیدی صنعتی، معدنی و کارگاهی و همچنین توسعه شهری و گسترش شبکه حمل‌ونقل(با خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده و غیراستاندارد) را به‌عنوان مؤلفه‌های اصلی آلودگی ایجاد آلودگی هوا دانست و گفت: بدیهی است تغییرات شرایط اقلیمی از اختیار ما خارج است، اما در مورد بخش دوم که در حیطه اختیارات ما بوده اشتباهاتی مرتکب شده‌ایم. اثرات توسعه ناپایدار و بی‌توجهی به ارکان زیست‌محیطی باعث شده شرایط کنونی حادث و در خوش‌بینانه‌ترین حالت در صورت اجرای تمام برنامه‌ها کنترلی بتوان فقط سرعت روند افزایش آلودگی هوا را در سال‌های بعد کاهش داد، مگر اینکه به‌صورت اساسی برای توقف و اصلاح منابع تولید آلودگی هوا تصمیم‌گیری شود.

صادقیان اعلام کرد یکی از دلایلی که موضوع آلودگی هوا را پیچیده می‌کند گره خوردن موضوع اجرای برنامه‌های کاهش آلودگی هوا به موضوعات اقتصادی و اجتماعی کشور و محدودیت‌ها و مشکلات ناشی از آن‌ها است. چه‌بسا برنامه‌هایی تدوین‌شده، اما به دلیل محدودیت‌های اقتصادی و بروز مشکلات اجتماعی اجرای آن‌ها یا سرعت پایینی دارد و یا متوقف‌شده است.

وی بابیان اینکه هم‌اکنون یک پروژه مطالعاتی برای جمع‌بندی مطالعات قبلی در مورد آلودگی هوای اصفهان در حال انجام است، گفت: این پروژه که باهدف مدل‌سازی و تعیین سهم منابع مختلف جهت ارائه راهکارهای فنی و عملیاتی با در نظر گرفتن معیارهای زیست‌محیطی، اقتصادی و اجتماعی تعریف‌شده است و توسط دانشگاه اصفهان در حال انجام است.