کمتر از دو ماه به پایان سال باقی مانده و تقاضا برای دریافت وام از بانک ها به اوج می رسد اما جوابِ منفی است که بر روی هر درخواستی می نشیند؛ گویا بانک ها، خزانه اعتباردهی خود را سه قفله کردند.

درخواست برای دریافت وام از بانک ها به اوج رسیده است. مردم هر روز، مراجعات زیادی به شعب بانکی دارند تا بلکه در این آخر سالی هم که شده، منابعی را برای رتق و فتق امور خود از دولت قرض بگیرند. هر چه باشد، بانک ها همیشه یکی از تأمین کنندگان اصلی منابع مالی خرد مورد نیاز مردم بوده اند و همیشه، به خصوص دم عید، چشم امید بسیاری از مردم، برای نونوار کردن خانه هایشان، به بانک ها بوده است. امسال اما گویا، این انتظار از بانک ها، تداعی کننده سماق مکیدن است.

این روزها هر مراجعه کننده ای که به شعب بانکی برای دریافت تسهیلات سر می زند، اغلب با این جمله از سوی متصدیان و باجه نشینان مواجه می شود که منابع مالی بانک فعلاً به اتمام رسیده و امکان پرداخت وام جدید هم وجود ندارد.

برخی از متصدیان بانکی می گویند که این روزها هزینه تأمین مالی از بازار بین بانکی بالا رفته و بنابراین، بانک ها ترجیح می دهند در حد منابع خود، اقدام به ارائه تسهیلات کنند؛ البته این به مفهوم آن نیست که تأمین مالی به صورت کامل صورت نمی گیرد اما بانک ها منابع محدودی دارند که آن را در اختیار موارد خاص و ضروری قرار می دهند.

آنها می گویند: هر ساله از دهه اول اسفند به بعد، بانک ها روند تسهیلات دهی را متوقف می کنند یا به سختی و کندی انجام می دهند اما امسال اوضاع متفاوت است و برخی وام گیرندگان، به دلیل اوضاع بد کسب و کار و منابع مالی شان، از بازپرداخت وام ها خودداری می کنند؛ البته بانک پیامک هایی را به آنها ارسال کرده و حتی با ضامن هایشان هم تماس می گیرد اما گاهی واقعاً شرایط دریافت اقساط از مردم، بسیار سخت است.

این گفته ها در حالی است که بانک ها بر این باورند که تسهیلات تکلیفی، دیگر توانی برای ادامه راه آنها باقی نگذاشته است و بنابراین، فشار بیش از حد تحمل، آنها را به روزی درآورده است که به راحتی به مردم «نه» بگویند و شاید هم مشتریان خود را از دست بدهند اما به هرحال، زیر بار این تسهیلات دهی هم نروند. البته برخی هم بر این باورند که خود بانک ها مقصر به وجود آمدن چنین اوضاعی هستند و اگر آنها در وصول مطالبات معوق و یا حتی کارشناسی وام دهی دقت کافی به کار برده بودند، این حجم از مطالبات معوق که امروز باعث فلج شدن بانک ها شده، حاصل نمی شد.

به هر حال، حرف و حدیث ها در خصوص تسهیلات بانکی و نوع مدیریت بانک ها بر این شیوه وام دهی، بسیار است. اما نکته حائز اهمیت در توقف وام دهی بانک ها به دلیل کمبود منابع اعتباری، افرادی هستند که پول خود را به عنوان سپرده نزد برخی شعب بانکی به امانت گذاشته اند تا اینکه در موعد مقرر خود که بعضاً سه ماهه هم هست، بتوانند بر روی سپرده خود، وام دریافت کنند.

آنها این روزها به در بسته می خورند و بانک ها با این عنوان که توانایی اعطای وام ندارند، از وعده خود سر باز می زنند و این امر البته در شعب بانکی شهرستان ها، بیش از هر زمان دیگری به چشم می خورد.

متصدیان بانکی می گویند: پرداخت تسهیلات به صورت کامل متوقف نشده اما شعب منتخبی از بانک ها این تسهیلات را پرداخت می کنند و بنابراین تشکیل پرونده و تکمیل مدارک ملاک اصلی برای واجدین شرایط دریافت وام است. به نظر نمی رسد که منابع زیادی در بانک ها برای تسهیلات دهی وجود داشته باشد.

در این میان البته، کوروش پرویزیان رئیس کانون بانک های خصوصی نیز نسبت به کاهش میزان وام دهی بانک ها واکنش نشان داده و می گوید: مسئله این است که در ماه‌های پایانی سال نقدخواهی به شدت افزایش می‌یابد و همین مسئله نیاز بانک‌ها به نقدینگی را افزایش داده است.

وی می افزاید: با سپری شدن این دوره زمانی و اجرایی شدن برنامه دولت برای افزایش سرمایه بانک‌های دولتی، کمبود نقدینگی بانک‌ها کاهش خواهد یافت.

در این میان کارشناسان بانکی بر این باورند که در ماه‌های پایانی سال مصارف بانک‌ها به شدت رشد می‌کند، در حالی که در برابر این رشد مصارف، منابع متناسب با آن رشد نمی‌کند؛ زیرا بانک‌ها پرداخت‌های زیادی دارند و مشتری‌ها تقاضای بیشتری برای وصول بخشی از سپرده می‌کنند؛ به همین دلیل اضافه برداشت بانک‌ها در نیمه دوم سال افزایش می‌یابد و بانک مرکزی برای مواجهه با این پدیده محدودیت‌های جدی‌تری برای کنترل مصارف بانک‌ها می‌گذارد.