سهیل سنایی: فیلم تحسین شده «پلتفرم» (یا «سکو») روایت زندگی طبقاتی انسان با نمایشی از ترکیب آمیخته با حرص و شقاوت و غلبه غریزه بر اندیشه است. در «پلتفرم» کسی به کسی کاری ندارد و هر کس برای بقای خودش تلاش می کند. هدف هم فقط خوردن به قصد زنده ماندن است و نه چیز دیگر. در پلتفرم، ساکنان هر طبقه فقط به خودشان فکر می کنند اگر چه از مشکلات و گرفتاری های طبقات دیگر هم آگاه هستند اما لزومی برای مداخله نمی بینند. آنجا همه در سطح مردم عادی هستند که خودشان این شیوه زندگی را انتخاب کرده اند و در طبقه خودشان به گذران امور مشغولند.

جزیره و پایتخت در یک خط

در روزگاری که نان و ماکارونی و روغن و حداقل دستمزد کارگران و گرانی هر روزه همه چیز، دغدغه ده ها میلیون ایرانی شده است، تعدادی هم هستند که فارغ از داشتن چنین دغدغه هایی، زندگی شان را جوری تنظیم کرده اند که انگار نه خانی آمده و نه خانی رفته است!

بعد از آنکه در تعطیلات هفته پیش شاهد «گردهمایی خودجوش و خانوادگی»(!) موتورسواران وسپا در جزیره کیش بودیم که دور از پیگیری وضع بازار و در سایه امنیتی که پلیس راهور برایشان ایجاد کرده بود، باموتورهای خاص خود در حال تفریح و خوشگذرانی در جزیره مشاهده شدند و تصاویر حال خوششان را روی شبکه های اجتماعی به اشتراک گذاشتند، روز جمعه نوبت بنزسواران رسید که این بار در تهران، پرده ای دیگر از شیوه گذران اوقات فراغت طبقه دور از نان و ماکارونی را به نمایش بگذارند.

این گردهمایی به میزبانی کلوپ مرسدس بنز ایران و با حضور صاحبان خودروهای بنز برگزارشد. در این گردهمایی، مدل‌های مختلفی از بنزهای تولیدی تا سال ۲۰۰۰، با قیمت‌های متفاوت از ۵۰۰ میلیون تومان تا پنج میلیارد تومان حضور داشتند.

اگر هم تصور کرده اید که حاضران در این دورهمی لاکچری از فرصتی که کلوپ مرسدس بنز ایران در اختیارشان قرار داده بود به منظور خرید و فروش خودروها برای رفت و آمد در خیابان های استفاده کردند، سخت در اشتباه هستید؛ کل این ماجرا به کلکسیون دارها مربوط می شد؛ آنها که به دلیل علاقه به برند بنز، حاضر می شوند خودروهایی با قیمت پنج میلیارد تومان را نگه‌ ‌دارند فقط به هوس اینکه روزی چند دقیقه به خودروی بنز قدیمی شان نظری بیافکنند و حالی ببرند!

یکی از مالکان این خودروها به یک خبرگزاری گفت که بنز خود را ۱۰سال پیش به قیمت هشت میلیون تومان خریداری کرده  و حالا۶۰۰ میلیون تومان ارزش دارد. یک خودروی دیگر در ۱۰ سال پیش ۱۷۰ میلیون قیمت داشت و حالا ارزش آن به پنج میلیارد تومان می‌رسد. یکی از حاضران هم خودروی خود را در دهه ۷۰ به قیمت ۵۰ میلیون تومان خریداری کرده بود که در حال حاضر۷۰۰ تا ۸۰۰ میلیون تومان ارزش دارد. برخی‌ها نیز می‌گفتند خودرو را از پدر خود به ارث برده‌اند و قیمتی برای آن تعیین نکرده‌اند.

فقط آنها جوکرند؟!

شرکت کنندگان  قسمت اول فصل جدید برنامه «جوکر» که اکثراً از کمدین های مشهور تلویزیون هستند، در آغاز این قسمت دور هم می نشینند و درباره لزوم خندیدن و خنداندن حرف می زنند. بیژن بنفشه خواه می گوید کار ما خنداندن است و اگر هر فشاری در جامعه هست ما باید کارخودمان را انجام بدهیم. رضا شفیعی جم می گوید مهماندار هواپیما برای مسافرانش حفظ ظاهر می کند و همه چیز را خوب نشان می دهد و ما هم باید همان کار را بکنیم. هومن حاجی عبداللهی می گوید قصاب هم اگر مشکل داشته باشد مغازه اش را باز می کند که یعنی مشکلات نباید اجازه بدهد کار روزمره مختل شود. مابقی هم چیزهایی با همین پس زمینه را بیان می کنند.

انتشار این قسمت از برنامه «جوکر» خیلی ها را به اعتراض واداشت که چرا کمدین های حاضر در این برنامه کوچک ترین توجهی به موضوعات مبتلابه جامعه ندارند و تنها به خنداندن و خندیدن فکر می کنند و تازه برای کارشان توجیه هم می تراشند!

 اما واقعیت این نیست و  معترضان توجه ندارند که اتفاقاً جوکری ها راست می گویند که در جامعه طبقاتی امروز، مردم هر طبقه در حال انجام دادن کار خودشان هستند. یک طبقه در حال تفریح با «وسپا» در جزیره است و صبحش را به عشق «بنز» شب می کند. یک طبقه از خندیدن و نخندیدن و خندادن پول های هنگفت به جیب می زند و یک طبقه هم در حال دویدن روزانه برای رسیدن به روغن و برنج و مرغ و نان و ماکارونی است؛ اگر به گردپای آنها برسد.

در نقد فیلم «پلتفرم» یکی نوشته بود این فیلم، شرح مدیریت افقی در زندگی عمودی است. بد هم نمی گوید. کیش و تهران و اصفهان و شهرهای دیگر از بالا به پایین دنبال هم ردیف هستند و مردم در این شهرها زندگی شان را می کنند. ساکنان هیچ طبقه هم با ساکنان طبقه دیگر کاری ندارد و امور روزانه را به صلاحدید خودش می گذراند. یکی در صف، یکی روی موتور، یکی هم کنار بنز! همه هم در حال اعمال نوعی مدیریت هستند که در حد همان طبقه قابل تعریف است. پس در این ساختار، بنزسوارها معترضند وسپاسوارها معترضند، جوکری ها معترضند، تعقیب کنندگان نان و روغن و ماکارونی هم معترضند اما اعتراض هر دسته در قیاس با طبقه خودشان است. مثلاً مالک یک بنز کلکسیونی شاید معتقد باشد اتومبیلش باید خیلی بیش از پنج میلیارد قیمت بخورد و در حقش اجحاف شده است. یا مثلاً یک شرکت کننده «جوکر» معتقد باشد بابت حضورش در این برنامه و نخندیدن باید 300 میلیون می گرفته نه 100 میلیون! یا...

یک پلتفرم به تمام معنا.