شامگاه پنج شنبه کاخ باکینگهام خبر از مرگ «الیزابت دوم» ملکه بریتانیا داد. پیشتر گفته می شد که ملکه تحت مراقبت های ویژه پزشکی قرار گرفته است؛ البته او یکسالی بود که حال چندان مساعدی نداشت. الیزابت دوم رسماً طولانی ترین دوره پادشاهی در انگلستان را در مشت داشته است.

حالا ، با مرگ الیزابت دوم، براساس سلسله مراتب موروثی، پسرش چارلز ۷۳ ساله با عنوان «چارلز سوم» به عنوان پادشاه بریتانیا معرفی شده است. طبق سنت کاخ باکینگهام، مراسم خاکسپاری به فاصله 10 روز از مرگ ملکه انجام خواهد شد.

«علی ودایع» کارشناس روابط بین الملل در گفت و گو با روزنامه «نصف جهان» ضمن تاکید بر نقش مستقیم ملکه در سیاست های بریتانیا گفت: برخلاف آنچه که برخی گمان می کنند، الیزابت دوم در موضوعات بنیادین انگلستان البته به شکل غیرملموس ایفای نقش کرده است.

وی در ادامه گفت: الیزابت دوم در خاندان سلطنتی  برای مدت حداقل 70 سال حرف آخر را به کرسی نشانده و حالا خلا حضور او باتوجه به برخی اختلافات خانوداگی و حواشی اخلاقی ممکن است برای تاج و تخت گران تمام شود.

ودایع تصریح کرد: لندن نگران چشم انداز پادشاهی چالز سوم است. وی با بیان این که تردید جدی در مورد توانایی پرنس چارلز وجود دارد گفت: براساس  برآوردها، حدود 62 درصد مردم بریتانیا از سیستم پادشاهی حمایت می کنند اما کاخ باکینگهام می داند که امکان کاهش این حمایت می تواند به یک تهدید برای تاج و تخت تبدیل شود.

کارشناس روابط بین الملل گفت: رسوایی اخلاقی پرنس اندرو (پسر دیگر الیزابت دوم) یا نوع برخورد خانواده سلطنتی با پرنس هری و همسرش نشان دهنده شکاف های عمیق در خانواده سلطنتی است که ممکن است دامنه آن گسترش پیدا کند.

وی با پیش کشیدن ماجرای طلاق و مرگ مشکوک پرنسس دایانا گفت : خاطره بخش عمده جامعه بریتانیا و مردم کشورهای مختلف از پرنس چارلز به دوران ولیعهدی او در ولز و رسوایی رابطه پنهانی با «کامیلا پارکر باولز» ملکه جدید بریتانیا باز می گردد. نکته اینجاست که هنوز پرنسس دایانا برای بخشی از جامعه بریتانیا محبوب است و چارلز در آن ماجرا یک کاراکتر ناخوشایند محسوب می شود.

ودایع گفت: چارلز 73 ساله، پیرترین شاهزاده تاریخ بریتانیاست که به تاج و تخت می رسد که اتفاقاً در موضوعات سیاسی هم کارنامه چندان خوبی ندارد. ماجرای «یادداشت‌های عنکبوت سیاه» که منجر به افشای لابی گری چارلز در سال 2004 و نقض صریح قانون شد نشان دهنده ضعف فاحش چارلز است.

وی ضمن اشاره به معضلات چندپاره لندن گفت: باکینگهام می داند که چارلز نه اقتدار دارد و نه مقبولیت؛ نگرانی اساسی لندن این است که موضع گیری های پادشاه پیر منجر به تشدید اختلافات خانواده سلطنتی و حتی شکاف در ساختار حاکمیتی بریتانیا شود.

ودایع همچنین گفت: نوع پرداخت رسانه های بریتانیا به پرنس ویلیام و کیت میدلتون نشان می دهد که برنامه ریزی اصلی برای پادشاهی پرنس ویلیام است.

فرصت طلایی لیز تراس

کارشناس روابط بین الملل گفت: خانم «لیز تراس» که 2 روز پیش از مرگ الیزابت دوم حکم نخست وزیری را از ملکه گرفت؛ به شدت شیفته سیاست های «مارگارت تاچر» معروف به بانوی آهنین است.

وی گفت: ادبیات تهاجمی نخست وزیر بریتانیا در رقابت های درون حزبی محافظه کاران و عملکرد وی در مقام وزیرامورخاجه این کشور باتوجه به تیپ شخصیتی وی یک چشم انداز تهاجمی از دولت جدید بریتانیا تصویر می کند.

این مدرس دانشگاه گفت: ملکه در طول 75 سال به شکل غیرملموس در عملکرد دولت دخیل بوده است اما حالا خانم نخست وزیر که عطش قدرت تاچر را دارد فرصت طلایی برای اعمال سیاست هایش دارد.

چالش داخلی برای حاکمیت بریتانیا

ودایع گفت : تهدیدهای داخلی و خارجی پادشاهی بریتانیا و حاکمیت لندن بر اقمار انگلستان تحت عنوان کشورهای مشترک المنافع را به چالش می کشد.

وی تصریح کرد: لندن در چند سال اخیر بر روی توالی بحران‌ها گرفتار شده است؛ بحران‌های سیاسی مربوط به دولت بوریس جانسون، بحران انرژی، بحران هزینه‌های زندگی و افت ناگهانی ارزش پوند.

مدرس دانشگاه در ادامه گفت: ضعف اقتدار پادشاهی چارلزسوم ، اختلافات خانواده سلطنتی ، احتمال افزایش خواسته  جمهوری خواهان در کنار فشار اقتصادی تحت تاثیر جنگ اوکراین و ماجرای برگزیت در دل لندن التهاب ایجاد می کند.

این کارشناس روابط بین الملل همچنین گفت: گسل جدایی طلبی اسکاتلندی ها به رهبری «نیکلا استروجن»، تمایل استقلال ولزی ها و رگه های نفرت ایرلندی ها ممکن است با کاهش نفوذ کاخ باکینگهام بتواند منجر به وقوع زلزله در پادشاهی بریتانیا شود.

وی گریزی هم به وضعیت برخی مستعمرات در دریای کارائیب زد و گفت: اگرچه نخست وزیر جامائیکا عزای ملی اعلام کرده است اما ادامه حاکمیت لندن با دردسر همراه است.

رقابت با لندن در بلوک غرب

ودایع گفت: بریتانیا مشخصاً پس از جنگ جهانی دوم و دوران پادشاهی ملکه الیزابت، همراه همیشگی و شریک جرم آمریکا در اقدامات، جنگ ها و حتی جنایات ایالات متحده در کودتای 28 مرداد ، حمله به عراق ، حمله به افغانستان و ده ها مورد دیگر بوده است.

وی در ادامه گفت: نکته اینجاست که رفاقت لندن و واشنگتن نتوانسته مانع رقابت فرانسه و آلمان با بریتانیا شود؛ مشخصاً اتحادیه اروپایی در نهایت نگاه چندان خوشایندی به بریتانیا ندارد.

این مدرس دانشگاه  گفت: واقعیت دردناک برای بریتانیا این است که لندن با از دست دادن یک امپراتوری و سپس کنار گذاشتن جایگاه خود در اتحادیه اروپا در چارچوب برگزیت با بلاتکلیفی و افول موقعیت جهانی مواجه است. 

کارشناس روابط بین الملل در ادامه افزود: به طور سنتی فرانسوی های کت آبی رقبای سرسخت انگلیسی های کت قرمز هستند.

وی ضمن اشاره به مشاجره هفته گذشته مکرون با تراس گفت: فرانسه تلاش می کند جای خالی آمریکا در خاورمیانه را بگیرد اما از طرف دیگر منطقه شاهد بازگشت انگلیسی ها و تلاش لندن برای ایفای نقش همانند پیش از جنگ جهانی دوم است.

ودایع گفت: تضاد منافع بریتانیا و فرانسه محدود به خاورمیانه نیست و آنها در مساله جنگ اوکراین نیز اختلافاتی دارند.

وی با پیش کشیدن تلاش های مکرون برای تعامل با ولادیمیرپوتین گفت: فرانسوی ها بیش از همه نگران تبعات اقتصادی و امنیتی جنگ اوکراین هستند، البته دغدغه اصلی پاریس از نقطه برخورد بدون بازگشت است.

دشمن نزدیک ، دشمن دور

کارشناس روابط بین الملل گفت: نوع رفتار «بوریس جانسون» (نخست وزیر پیشین بریتانیا) و نوع ادبیات تراس نشان می دهد که لندن، مسکو را دشمن نزدیک خود می داند.

وی در ادامه گفت: نوع برخورد رئیس جمهوری روسیه با مرگ ملکه نشان می دهد که مسکو تمایل چندانی به تشدید تنش با لندن ندارد اما فعلاً بریتانیا دنبال مداخله در جنگ اوکراین است.

ودایع همچنین گفت: استرالیا و نیوزلند به عنوان کشورهای تحت سلطه بریتانیا در معرض تنش با چین قرار دارند تا جایی که انگلیس از پکن به عنوان تهدید دور یاد می کند.

وی تاکید کرد: روسیه و چین که رفقای بلوک شرق در دوران جنگ سرد محسوب می شوند برای منافع راهبردی بریتانیا تهدیدهای خطرناک محسوب می شوند.

کارشناس روابط بین الملل تصریح کرد: ضعف پادشاهی، رقابت در داخل بلوک غرب، تهدیدهای بلوک شرق در کنار عطش خانم تراس منجر به شکل گیری معادله ای می شود که مبتنی بر آن رفتار بریتانیا تهاجمی تر و خشن تر خواهد شد.

سایه موضع خصمانه تراس علیه ایران

ودایع گفت: مواضع تراس علیه ایران و عملکرد وزارت خارجه وی نشان دهنده این است که احتمالاً موضع بریتانیا در رابطه با جمهوری اسلامی هم خصمانه تر خواهد شد.

وی با بیان این که انگلیس عضو شورای امنیت سازمان ملل متحد است، اظهار داشت: کارنامه بریتانیا در مذاکرات هسته ای و آژانس انرژی اتمی هم مثبت نبوده است.

کارشناس روابط بین الملل گفت: نوع سناریونویسی رئالیستی آمریکایی مبتنی بر ایجاد تهدید بزرگ یا حتی برخورد در زمان برهم خوردن تعادل است که احتمالاً توسط لندن باتوجه به نیاز رفتار تهاجمی در دستور کار قرار خواهد گرفت.

وی گفت: تاریخ روابط بریتانیا با کشورمان نیز همواره مبتنی بر مداخله و حمایت از آمریکا بوده است و این رویکرد قطعاً ادامه خواهد یافت.