لادن ایرانمنش: عددی معادل 5 میلیارد دلار در سال در زمینه جذب گردشگران سلامت آنقدر بزرگ هست که نتوان از آن چشم پوشید. اما به گفته کارشناسان تا زمانی که دو وزارتخانه بهداشت و گردشگری به عنوان متولیان بخش حاکمیتی این صنعت هماهنگ نباشند، بزرگ‌ترین آسیب را به این مقوله می‌زنند.

در حال حاضر طبق آمارهای غیر رسمی 80 درصد بازار گردشگری سلامت در دست دلالان است و تب دلالی در جذب این نوع گردشگر آنقدر بالاست که به یکی از چالش های حوزه صنعت گردشگری تبدیل شده است. فعالیت بی‌ضابطه و صرفاً سودجویانه دلالان و واسطه‌ها در جذب، معرفی و انتقال بیماران به مراکز درمانی یکی از مهمترین چالش‌های حوزه صنعت گردشگری سلامت به شمار می‌رود.

گفته می شود که گردﺷﮕﺮی ﺳﻼﻣﺖ و ﺗﻮرﯾﺴﻢ ‌درﻣﺎﻧﯽ پس از صنایع نفت و خودروسازی، سومین صنعت بزرگ جهان به شمار می‌رود و تأثیر بسزایی در درآمدهای ارزی کشورها دارد. همین موضوع و همچنین ظرفیت‌های ارزشمند در حوزه بهداشت و درمان در کشور ما زمینه مناسبی را برای سرمایه‌گذاری در این زمینه فراهم کرده است. به گفته کارشناسان، حوزه گردشگری سلامت، ایران در رده‌بندی جهانی سال 2020 رتبه 46 را از بین 110کشور از آن خود کرده است. به اعتقاد آنها با توجه به اینکه یک گردشگر سلامت بین سه تا پنج هزار دلار ارزآوری دارد، با ورود تنها 200 هزار گردشگر درمانی به کشور، یک میلیارد دلار درآمد ایجاد خواهد شد.

محمد جهانگیری، رئیس انجمن خدمات بین‌المللی سلامت در این رابطه گفته گردشگری سلامت یک خدمت مویرگی است که باید در حوزه‌های مختلف تعریف و به یک اکوسیستم تبدیل شود و با توجه به اینکه یک زیست‌بوم محسوب می‌شود، باید وزارت بهداشت، وزارت گردشگری و حتی کنشگران این خدمت در بخش‌های خصوصی پای کار باشند تا زمینه توسعه این صنعت در کشور فراهم شود.

آنطور که مدیران وزارت بهداشت همواره در لابه لای گفته‌های خود عنوان می‌کنند، این است که مراکز درمانی کشورمان به گونه‌ای است که توانسته ایم در جذب بیمار خارجی موفق باشیم و حتی ایرانیان مقیم خارج از کشور نیز، به هنگام نیازهای درمانی، وطن خودشان را انتخاب می‌کنند.

معاون درمان وزارت بهداشت، در همین رابطه گفته اگر وضعیت درمانی ایران را با کشورهای اطراف مقایسه کنیم، شاهدیم که از کشورهای اطراف برای امور پزشکی به ایران می‌آیند. زمینه بسیار خوبی برای توریسم سلامت داریم، مردم کشورهای اطراف برای همین امکاناتی که داریم به ایران می‌آیند، از نظر پزشکی ایران جزو کشورهای پیشرو است، به ویژه در مهارت جراحی و تشخیصی که قطعاً جزو کشورهای درجه یک هستیم.

به گفته سعید کریمی اگر سرانه را محاسبه کنیم، در تجهیزاتی مانند سی‌تی‌اسکن، ام آر آی و موارد دیگر دست کمی از کشورهای درجه یک نداریم.

بر اساس گزارش سال گذشته وزارت بهداشت، 200 مرکز پزشکی دارای مجوز پذیرش بیمار خارجی (IPD) هستند که از این تعداد 186 مورد بیمارستان و 14مرکز جراحی که به صورت کلینیک‌های کوچک برای اعمال جراحی محدود بوده، هستند. این مراکز در 22 دانشگاه علوم پزشکی و تحت نظارت وزارت بهداشت مستقر و در حال فعالیت هستند.

همچنین، آمارهای رسمی وزارت بهداشت حاکی از این است که هر سال نزدیک به 100 هزار بیمار خارجی برای درمان به ایران می آیند. به طوری که این آمار در سال 99، هشتاد هزار نفر اعلام شده است. البته معاون درمان وزارت بهداشت، با اشاره به آمار 80 هزار بیمار خارجی که در سال 99 برای درمان به ایران آمده اند؛ عنوان کرده این تعداد جدا از بیمارانی است که به صورت سرپایی و یا در مراکز جراحی محدود خدمات مورد نیاز را دریافت کرده اند. در مجموع به صورت تخمینی طی سال 99 به بیش از یک میلیون بیمار خارجی خدمات درمانی ارائه شده است.

در حال حاضر بیماران خارجی از 99 کشور به ایران وارد شده اند که بیشتر آنها از کشورهای همسایه همچون افغانستان، عراق و آذربایجان و عمان بوده اند و بیشترین مقصدشان شهرهای شیراز، مشهد و تهران بوده است.

در همین رابطه معاون فنی و نظارت سازمان نظام پزشکی تأکید کرده که با توجه به اینکه پزشکی ایران نه تنها در منطقه بلکه در دنیا زبانزد است اظهار تأسف کرده که در بحث توریسم سلامت جزیره ای عمل شده است.

علی سالاریان تأکید کرده که باید گلوگاه نظارتی برای از بین بردن واسطه‌ها و انتقال توریسم‌ها به مراکز درمانی استاندارد ایجاد کنیم.

به گفته وی توریسم سلامت نیاز به مطالعات تطبیقی و ساماندهی دارد تا عده‌ای دلال برای کسب سود بیشتر توریسم‌ها را به سمت مراکزی که از استانداردهای لازم برخوردار نیستند، سوق ندهند.

بررسی‌ها نشان می‌دهد، مقدار ارزی که یک گردشگر سلامت وارد کشور می‌کند به طور میانگین بیش از سه برابر مقدار ارزی است که گردشگران معمولی هزینه می‌کنند. با وجود این، علاوه بر ارزآوری بالا، رونق گردشگری سلامت به توسعه مراکز درمانی کشور کمک می‌کند.

طبق برآوردها فعلاً یک میلیارد و 200 میلیون دلار گردش توریسم سلامت داریم اما به این دلیل که این حوزه دلال محور پیش می رود، کشورهایی مانند ترکیه و هند با اینکه از نظر سطح پزشکی در جایگاهی پایین تر از ایران قرار دارند اما در زمینه توریسم سلامت موفق تر از ما عمل کرده اند.