دریاقدرتی پور: فین این روزها باز هم در غم از دست دادن و قربانی شدن تعدادی از درختان چند صد ساله اش سوگوار است. اولین بار سال 86 بود که 110 اصله درخت این باغ که بین 100 تا 470 سال سن داشتند به دلیل خشک شدن قطع شدند. در آن زمان تفاهم‌نامه‌ای با موسسه منابع و تحقیقات جهاد کشاورزی منعقد شد تا طبق این تفاهم‌نامه هم‌زمان با فعالیت‌های اجرایی، پایش و رسیدگی به درختان خشک شده انجام شود تا چنین مشکلاتی دوباره برای درختان باغ فین پیش نیاید اما باز در سال 98 به علت باد شدید، بعضی از درختان باغ فین شکستند و در سال 99 نیز چنار 220 ساله فتحعلی شاهی باغ فین به خاطر  بیماری بریده شد.

اخیراً هم تراژدی تلخ قطع درختان باغ فین دوباره تکرار شد؛ درختان کهنسالی که دارای ارزش‌های تاریخی، طبیعی و فرهنگی هستند و از مواریث ثبت شده در فهرست میراث جهانی یونسکو، به شمار می روند.

رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری شهرستان کاشان، در پی شکسته شدن تعداد 5 درخت و کمر شکن شدن 4 اصله از درختان باغ فین کاشان به خاطر باد شدید و سپس قطع شدن کامل این درختان، از تشکیل شورای راهبردی مجموعه جهانی باغ فین در راستای حفظ و نگهداری این مجموعه تاریخی با حضور متخصصان حوزه‌های مرتبط خبر داد.

به گفته احمد دانایی نیا این شورا قراراست اقداماتی را جهت مقاوم‌سازی و مهار درختان، تسلیح خاک و تأثیر بادشکن‌ها، تنظیم زمان آبیاری، فرآیند فیزیولوژیکی درختان باغ و همچنین اصلاح ژن بذر در نظر بگیرد.

وی با بیان اینکه برای نگهداری و حفاظت از درختان این مجموعه با 10 متخصص مرتبط و کارشناس همکاری داریم افزود: برای جایگزین کردن درختان قدیمی و کهنسال به مرور با تهیه قلمه از این درختان و کاشت 240 درخت، درصدد احیای فضای سبز این مجموعه هستیم و در آینده نزدیک با همکاری دانشگاه کاشان مکانی با هدف انجام پروژه‌های تحقیقاتی و پژوهشی راه‌اندازی خواهد شد که هدف از آن، نگهداری و حفظ بیشتر این مجموعه جهانی با رویکرد آکادمیک و علمی است.

همسو با رئیس اداره میراث فرهنگی کاشان، محمد درویش، کنشکر محیط زیست نیز در رابطه با حفظ و نگهداری درختان کهنسال فین گفته: قارچ‌های ساپروفیت با تنوع گونه‌ای بسیار بالا در حال تجزیه بافت لیگنینی و دیگر مواد موجود در ریشه این درختان هستند. ابتدا در طول كمتر از2 سال ریشه‌های با قطر كمتر از 2  میلیمتر تجزیه شده و همزمان میسلیموم‌های این قارچ‌ها بافت‌های چوبی ریشه‌های قطور تر را تجزیه می‌كنند و در طول 5 سال از تار پود محكم ریشه این درختان در خاك مختصر بافت چوبی تجزیه شده باقی می‌ماند كه یارای نگهداری بخش هوایی درختان را نخواهد داشت. به این ترتیب با وزش بادهای تند این درختان یكی یكی سرنگون خواهند شد.

این کنشگر محیط زیست با انتقاد از عملکرد سازمان میراث فرهنگی و گردشگری می گوید: در حقیقت متولی این نهادهای تاریخی‌ ـ فرهنگی ما سازمان میراث فرهنگی و گردشگری است که در این سازمان هیچ اداره‌ای که بتواند در حوزه‌ی پوشش گیاهی، پشتیبانی علمی بدهد، وجود ندارد. متولی پوشش گیاهی یک وزارتخانه‌ دیگر به‌نام وزارت جهاد کشاورزی است که یک بخش‌ آن به مسایل منابع طبیعی و سازمان جنگل‌ها و مراتع برمی‌گردد. اگر این دو نهاد می‌توانستند تعامل خوبی باهم داشته باشند، مسلماً این اتفاق نمی‌افتاد. در این میان دوستداران محیط زیست نیز با اعتراض به این مساله عنوان کرده اند که از بین بردن درختان روی کیفیت و سلامت خاک تبعات منفی داشته و به‌عنوان دلیل اصلی شکل‌گیری روان آب محسوب می‌شود، آسیب‌های ناشی از باد می‌تواند به‌صورت چشم‌گیری ساختار و عملکرد یک اکوسیستم طبیعی را تغییر دهد.

به گفته کارشناسان بسیاری از درختان با قسمت‌های شکسته شده پس از آسیب دوباره جوانه می‌زنند درحالی‌که درختان ریشه‌کن شده دوباره جوانه نخواهند زد.

باغ فین کاشان با 347 درخت کهنسال ، جزو 9 باغ ایرانی است که از آن به عنوان نمونه کامل باغ سازی ایرانی یاد می‌شود اما به واسطه عدم نگهداری درست و مدیریت لازم هر بار با وقوع طوفان یا حمله آفات درختان تاریخی این باغ با مشکل روبرو می شود و به یقین هیچ یك از مدیران دو دهه اخیر این پارك قبول نخواهند كرد كه در كار خود قصور كرده‌اند و كارشناسی كه بدون دید علمی دستور هرس درختان را داده و یا كارشناسی كه برنامه برداشت و حمل خاك رویین باغ را داده هرگر مؤاخذه نخواهند شد. از نگاه كارشناسان و گردشگران اگر با این روند پیش رویم دیری نخواهد گذشت كه این مختصر اندوخته بجا مانده از فین  را از دست خواهیم داد.