دریا قدرتی پور: بیش از 90 درصد از منابع آبی در بخش کشاورزی مصرف می شود؛ حدود 7 درصد به مصرف شرب می رسد و مابقی در صنعت مورد استفاده قرار می گیرد. این عددها نشان می دهد که تغییر سیستم آبیاری از شکل سنتی و امروزی خود می تواند بهترین روش در کاهش مصرف آب باشد.

این موضوع برای اصفهان از اهمیت ویژه ای برخوردار است و در تازه ترین تدابیر اندیشیده شده، مدیر امور فنی و مهندسی سازمان جهاد کشاورزی اصفهان از روش های جدیدی برای کاهش مصرف آب در زمین های کشاورزی گفته است.

به گفته غلامرضا عشاقی، این اتفاق با اجرای چهار هزار هکتار آبیاری جدید در مزارع در سال جاری اتفاق افتاده و در مجموع 140 هزار هکتار از اراضی به سامانه های جدید آبیاری قطره ای و تحت فشار مجهز شده اند.

گرچه تغییر در آبیاری محصولات کشاورزی از سه دهه پیش و همزمان با بحران آب در اصفهان اتفاق افتاده و همواره اصفهان به عنوان استانی پیشگام در توسعه آبیاری نوین بوده است اما با همه اینها اکنون قرار است این موضوع به شکل جدی تری پیگیری شود.

با توجه به اینکه استان اصفهان 564 هزار هکتار اراضی کشاورزی دارد اما به‌دلیل کمبود منابع آبی، تنها حدود 200 هزار هکتار از آنها زیر کشت محصولات زراعی و باغی می‌رود. این درحالی است که شرایط اقلیمی متفاوت در استان پهناور اصفهان پتانسیل کاشت محصولات مختلف را در این استان ایجاد کرده و به همین خاطر با تغییرات آبیاری می توان بخش های بیشتری از اصفهان را زیرکشت برد.

سید احمد طبائی، کارشناس ارشد مهندسی آبیاری و زهکشی، کارشناسی است که معتقد است افزایش راندمان کاربرد آب در بخش کشاورزی می تواند اقتصاد اصفهان را تغییر دهد. به گفته این کارشناس، پرواضح است که با افزایش راندمان کاربرد آب در بخش کشاورزی علاوه بر اینکه می‏ توان سطح زیرکشت محصولات کشاورزی و در نتیجه میزان تولید را در این بخش افزایش داد، امکان عبور از بحران کمبود آب در سایر بخش‏ ها ـ شرب و صنعت ـ هم فراهم می‌ شود.

اما با وجود تلاش‏ های گسترده‏ ای که طی دو دهه اخیر در کشور ما برای افزایش راندمان کاربرد آب در بخش کشاورزی و جایگزین کردن استفاده از سیستم‏ های آبیاری سطحی با سیستم‏ های آبیاری تحت فشار در اراضی آبی صورت گرفته است، هنوز هم با وضعیت مطلوب فاصله چشمگیری وجود دارد. بنا به آمار وزارت جهاد کشاورزی، از مجموع بیش از 8 میلیون هکتار اراضی کشاورزی آبی در کشور، تاکنون بیش از یک میلیون هکتار به سیستم‏ های آبیاری تحت فشار از نوع بارانی و موضعی مجهز شده‏ اند.

 این موضوع در رابطه با اصفهان هم صادق است و با وجود اینکه هر سال بخشی از مزارع و باغات اصفهان به شبکه آبیاری نوین مجهز می شود اما باز هم فاصله زیادی تا رسیدن به مقصود وجود دارد.

به گفته کارشناسان، هرچند حجم زیادی از بحران‏های آبی اصفهان، معلول کم‏ کاری‏های گذشته در زمینه سرمایه‏ گذاری و برنامه‏ ریزی در بخش آب به ویژه آب کشاورزی است، اما در این میان نمی‏ توان از نقش ماهیت بسیار سنتی کشاورزی ایران و فقر فرهنگی و علمی حاکم بر بخش وسیعی از فعالان این عرصه چشم پوشید. در حقیقت مقاومتی که بسیاری از کشاورزان در برابر استفاده از روش‏ های نوین آبیاری و افزایش راندمان کاربرد آب در مزارع خود نشان می‏ دهند علاوه بر اینکه باعث عدم ارتقای کیفیت معیشت خود و خانواده‏ شان می‌ شود، بر اقتصاد کلان اصفهان هم تأثیری نامطلوب دارد.

افزون بر این، با وجود تصویب ارائه تسهیلات مناسب و وام‏ های بانکی مدت‏ دار به کشاورزان برای اصلاح شیوه‏ های آبیاری و افزایش راندمان کاربرد آب در مزارع، قوانین دست و پاگیر بانکی و روند پیچیده و فرسایشی اعطای وام توسط بانک کشاورزی، مزید بر علت شده است تا دیگر کوچک ترین انگیزه ‏ای در کشاورزان برای تجهیز مزارع خود به این سیستم‏ ها باقی نماند.

این در حالی است که با جایگزینی سیستم‏ های آبیاری سطحی که راندمانی حدود 38 درصد دارند با سیستم‏ های آبیاری بارانی با راندمان 70 درصد و آبیاری موضعی با راندمان 90 درصد، تا حد بسیار چشمگیری از اتلاف آب در بخش کشاورزی کاسته می‏ شود و در این صورت با استفاده صحیح از منابع آبی احیا شده، امکان افزایش تولید در بخش‏ های مختلف صنعت و کشاورزی فراهم می‌ گردد.