خورشید کیایی: «تاکنون دولتی روی کار نیامده که بهای درستی به فرش دستباف دهد.» این اظهارات رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و بافندگان فرش دستباف تهران است که سخنانش را با چاشنی تأسف توأم کرده است.

او در حالی این سخنان را می گوید که فرش دستباف ایران همیشه به عنوان صنعتی اشتغالزا مطرح بوده است اما عدم حمایت های دولتی و عدم رقابت باعث شده که این صنعت رو به افول و زوال برود.

محمدعلی زرینه کفش، اظهار تأسف کرده که دولت ها بهای درستی به فرش دستباف نمی دهند و این در حالی است که فرش دستباف می تواند پتانسیل مؤثری در اقتصاد داشته باشد؛ چرا که با ایجاد اشتغال باعث رونق تولید می شود.

او در توصیف مشکلات بافندگان فرش از وعده هایی گفته که برای بیمه کردن بافندگان دادند اما بعد از دو سال به آنها گفته شده بودجه نداریم!

 این درحالی است که در طول سال‌های اخیر مشکلات تنها مربوط به بیمه کردن فعالان فرش و بافندگان نیست بلکه برخی مشکلات و موانع موجود هم باعث شده بازار صادرات و خرید و فروش این کالا بی‌‌رونق شود؛ تا حدی که فروشندگان در آستانه ورشکستگی قرار گرفته و صادرات فرش دستباف ایران نیز در یکسال و نیم اخیر به پایین‌‌ترین سطح خود رسیده است.

به گفته کارشناسان، یکی از مهمترین دلایل کاهش صادرات فرش دستباف ایران که روزگاری حرفی برای گفتن داشت اختلاف قیمت شدید فرش ایران با دیگر رقباست.

واقعیت این است که فرش دستباف ایران با قیمتی بسیار بالاتر از نمونه‌های دیگر کشورها به بازار جهانی می‌‌رسد و این خود به دلایلی ازجمله گرانی مواد اولیه که اغلب وارداتی نیز هستند و البته نیروی کار ارزان‌‌تر در کشورهای رقیب برمی‌گردد. اما در کشور ما بالا رفتن نرخ ارز هزینه خرید مواد اولیه را افزایش داده و تورم و گرانی نیز باعث افزایش دستمزد بافندگان شده است.

این در حالی است که با وجود گران تر بودن دستمزدها نسبت به کشورهای رقیب هنوز قشر بافنده در کشور ما از محروم ترین اقشار محسوب می شوند و آنچه باید در جیب آنها برود به جیب دلالان فرش می رود.

به این مشکلات البته باید شرایط دشوار بانکی، ضرورت بازگرداندن ارز و قوانین دست و پاگیر آن، افزایش نرخ حمل‌‌ونقل، قیمت مواد اولیه و کاهش تقاضا را هم اضافه کرد، مواردی که خرید فرش دستباف ایرانی را که تقاضای زیادی در همه کشورهای دنیا داشته از چشم انداخته است.

شاهد این مدعا هم آمارهای گمرک ایران است که از سقوط 90 درصدی صادرات یک صنعت قدیمی می گوید. براساس آمارهای گمرک ایران، رقم صادرات فرش دستباف ایران در سال 78 حدود 690 میلیون دلار بوده است و نکته جالب‌توجه اینکه در همان سال کل صادرات غیرنفتی ایران، سه میلیارد و 941 بوده است. این به این معنی است که در سال78 معادل 5/17درصد از کل صادرات غیرنفتی ایران را صادرات فرش دستباف به خود اختصاص داده بوده است. اما در چند سال اخیر رقم صادرات فرش دستباف ایران به‌طور عجیبی رو به افول رفته و از 690 میلیون دلار سال 78 به 69 میلیون دلار در سال98، به 72میلیون دلار در سال 99 و  حدود 40 میلیون  دلار در سال 1400 رسیده و در حال حاضر سهم فرش ایران از کل صادرات غیرنفتی حتی به نیم‌درصد هم نمی‌رسد.

در همین زمینه رئیس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف تهران معتقد است هنوز میل به خرید فرش ماشینی در اکثر کشور‌‌های جهان وجود دارد اما نبود تبلیغات مناسب در کشورهای اروپایی که خریدار فرش ایرانی هستند علت کاهش صادرات در ایران است.

مسعود سپهرزاد، یکی از مشکلات صنعت فرش ایران را کپی کردن صنعت فرش هند و پاکستان از نقشه‌های فرش ایرانی دانسته و می گوید: ‌فرش کپی شده از نقشه و رنگ فرش دستباف ما به نصف قیمت با نخ طبیعی و روبات‌بافت به فروش می‌رسد.

هم اکنون تولیدکننده‌های صنعتی بین‌المللی و رقبای ما به تولید چند هزار متر فرش روبات‌بافت رسیده‌اند و در عین حال ‌برخی از فرش‌های دستباف، مانند فرش‌های دستباف ترکمن اقدام به قاچاق فرش از مرزهای افغانستان به بازار داخلی ما می کنند و تولیدکننده فرش ایران نیز به دلیل قیمت پایین فرش، توان رقابت با این کالاها را ندارد و در کنار او صادرکننده فرش نیز به سبب افزایش قیمت ارز و مقدار دستمزد کم کارگران برای تولید فرش، دیگر قیمت خرید چند سال قبل را پرداخت نمی‌کند. این مشکلات در مجموع ارزش فرش دستباف ایران را از عرش به فرش آورده است.