دریا قدرتی پور: حمل بارهای تجاری با اتوبوس های بین راهی، مشکلی کهنه و  نخ نماست که تبدیل به یک عادت شده است. با وجود اینکه در ضوابط حمل و نقل مسافر به مواد 24 و 32 قانون رسیدگی به تخلفات رانندگی اشاره شده است و در ماده 24 تبصره 2 این قانون آمده که حداکثر وزن مجاز قابل حمل توسط اتوبوس 1600کیلوگرم است و در ماده 32 به ممنوع بودن حمل بار تجاری اشاره شده اما همچنان تخلف است که از قوانین سبقت می گیرد.

این تخلف آشکار را خیلی هایمان دیده ایم، زمانی که سوار بر اتوبوس هستیم و در میانه راه راننده کناری می زند و باری اضافی بر دوش اتوبوس های جاده می افتد. امری که حالا آنقدر متداول شده که تبدیل به یک عادت شده است. مسئله ای که گرچه خلاف آیین نامه های موجود است اما خیلی ها از آن اطلاعی ندارند.

در این میان اگرچه حمل بار در قد و اندازه‌های خارج از عرف مسافری، مسافران جاده‌های کشور را شاکی کرده است اما راننده ها در توجیه این خلافکاری تنها یک چیز می گویند: اینکه دخلشان با خرجشان یکی نیست و به این وسیله بخشی از هزینه هایشان را جبران می کنند.

حالا بارهای تجاری خلاف آنچه در قانون است با اتوبوس هایی حمل می شود که حجم مشخصی برای حمل بار دارند و اگر بیش از این بخواهند بار بزنند ممکن است مسافران را با خطرات زیادی روبه رو کنند. خطراتی که در گفته های حسین قاسمی‌نژاد، کارشناس حمل‌ونقل به خوبی مشخص است.

به گفته این کارشناس، در حال حاضر حمل بار بدون در نظر گرفتن محدودیت وزنی، ایمنی، شکل و بسته‌بندی انجام می‌شود که این کار با توجه به وظیفه اصلی ناوگان مسافربری، جان و مال مسافران را در معرض خطر قرار خواهد داد. در کنار این تخلف، اکنون برخی انبارهای موجود در شرکت‌های مسافربری به منبع درآمدی برای دلالان این صنف تبدیل شده است، به‌طوری که یکی از راه‌ های غیرمجاز کسب درآمد از این راه، اجاره دادن انبارهای نگهداری و صدور بارنامه کالا (حمل توسط اتوبوس) به شخص ثالث است.

به گفته این کارشناس، اگرچه قانون به موضوع ممنوع بودن حمل کالا با ناوگان اتوبوسی اشاره کرده اما نبود امکانات عرضه مناسب برای انتقال کالای خرد در سطح کشور از یک سو و سرعت جابه‌جایی کالا و نرخ به نسبت پایین‌تر حمل توسط ناوگان مسافری و وجود فضای قابل‌ بارگیری در اتوبوس‌ ها از سوی دیگر، زمینه‌ ساز حمل کالا با این نوع ناوگان شده است.

از سویی دیگر نبود نظارت و کنترل ناوگان در شروع حرکت توسط مدیران و شرکت‌ های حمل‌ و نقل مسافر، نبود نظارت دقیق توسط دستگاه‌ های نظارتی، آگاهی نداشتن رانندگان نسبت به خطرات حمل بار تجاری، نبود برنامه‌ریزی مطلوب در راستای استفاده از ناوگان مسافربری و تکمیل کردن تعداد مسافر و نیز نبود جانشین مناسب برای حمل خرده ‌بار، از مسائلی است که در بروز این تخلف نقش داشته است.

اینها همه در حالی اتفاق می افتد که آیین‌نامه موجود در حوزه حمل‌ونقل بار و مسافر در جاده‌ها نیز کارآیی لازم را در راستای جلوگیری از تخلف رانندگان در موضوع حمل کالای تجاری ندارد و به نظر می رسد که با برنامه ای مدون و با چکش کاری هایی که قرار است روی آن صورت گیرد به شکل بهتری به اجرا دربیاید.