مدیرکل حوزه ریاست سازمان پزشکی قانونی در تازه‌ترین نشست خبری مسئولان این سازمان، بین آمارهای ریز و درشتی که به رسانه‌ها اعلام کرد از مرگ سه هزار و190 نفر در سال 95 براثر مصرف مواد مخدر و روانگردان خبر داد؛ سه هزار و190 نفری که با مرگشان آمار مرگ و میر بر اثر مصرف مواد مخدر و روانگردان را در سال گذشته 6/2درصد افزایش دادند. جام جم آنلاین در گفتگو با محمدرضا قدیرزاده رئیس کارگروه کاهش تقاضای اعتیاد مجمع تشخیص مصلحت نظام به تحلیل چرایی این اتفاق پرداخته است.

افزایش 6/2 درصدی مرگ بر اثر مصرف مواد مخدر و روانگردان در سال گذشته نگران کننده نیست؟

بله، نگران کننده است و زنگ خطری است که توجه ما را به سمت علل این افزایش جلب می‌کند.

یعنی کدام عوامل ؟

عوامل مختلفی در این موضوع دخیل هستند. یکی از مهمترین عوامل به عقیده من، برمی‌گردد به اینکه برنامه‌ای که درباره معتادان متجاهر و خیابانی در کشور در حال انجام است، برنامه اشتباهی است؛ یعنی در بحث مراکز ماده 16 (مراکز درمان اجباری) خیلی شتاب‌زده عمل شده و در مراکز ماده 15 (مراکز درمان اختیاری) هم خوب کار نشده و ما با پرداختن به این مسئله که باید اینها را در مراکز اقامتی اجباری نگهداری کنیم، از اجرای برنامه کاهش آسیب‌ها غافل شدیم و در این مورد ضعیف‌تر عمل کردیم. حتی مراکز گذری ما در این سال ها توسعه پیدا نکردند.

با این تفاسیر می‌توانیم نتیجه بگیریم که معتادان خیابانی بخش زیادی از این سه هزار و190 نفر فوتی را تشکیل می‌دهند؟

بله همینطوراست. عمده کسانی که براثر مصرف مواد مخدر می‌میرند، از نظر پزشکی از مدتها قبل در مرحله آخر قرار گرفته‌اند و مصرفشان هم خیلی بالا بوده. در حقیقت جز در موارد استثنا، در افرادی که تازه مصرف را شروع کرده‌اند، مرگ و میر کمتری را شاهدیم.

چه عوامل دیگری در بالارفتن این آمار مؤثر است؟

علت افزایش مرگ از جهتی دیگر می‌تواند ناشی از افزایش اوردوز درمعتادان باشد.همانطور که می‌دانید اوردوز نتیجه مصرف بیش از اندازه مواد مخدر در معتادان است که بیشتر برای هروئین و در فرم تزریقی مشاهده می‌شود. اما نکته اینجاست که درحال حاضر این اوردوز بیشتر بخاطر تغییر الگوی مصرفی مواد در مصرف‌کننده ها به وجودآمده است، به این ترتیب که الگوی مصرف از شیشه به سمت هروئین و تزریق هروئین تغییرکرده و زنگ خطر این تغییر به صدا درآمده است که این موضوع هم در بالارفتن ریسک اوردوز مؤثر است و هشداری است که نشان می‌دهد باید به تغییرالگوی مصرف مواد توجه کنیم چراکه می‌تواند ما را دچار چالش بکند.

این تغییر الگوی مصرف به چه علت رخ داده؟

به دلیل افزایش قیمت شیشه در سال گذشته که باعث شد مصرف کننده‌های زیادی دنبال مواد جایگزین باشند.البته در بحث اوردوز، چندمصرفی کردن مواد هم تأثیر گذار است. بارها مشاهده کرده‌ایم که یک معتاد اول می‌آید هروئین مصرف می‌کند، بعد می‌رود شیشه می‌کشد بعد هم می‌رود متادون مصرف می‌کند. این چندماده‌ای کردن مصرف هم یکی از عوامل تأثیرگذار دربالارفتن آمار مرگ بین مصرف کنندگان مواد مخدر و روانگردان است.

وجود ناخالصی درمواد مخدر مصرفی هم می‌تواند مؤثر باشد؟

در افزایش آمار مرگ و میر تأثیر زیادی ندارد اما در روند کلی رخ دادن مرگ و میر، بله ناخالصی مواد هم مؤثر است و از مواردی است که می‌تواند به مرگ مصرف‌کننده بیانجامد.

چطور می‌توان آمار را کنترل کرد؟

نکته ‌اینجاست که سازمان‌های مردم‌نهاد در تمام دنیا بازوی اصلی در مبارزه با مواد مخدر هستند. در کشور ما هم این سازمان‌ها تا اندازه‌ای فعال هستند اما هنوز جایگاه شایسته خود را پیدا نکرده‌اند، یعنی مسئولان دولتی، باید به این سازمان‌ها بیشتر اعتماد کنند تا آنها وارد برنامه پیشگیری و درمان اعتیاد شوند. درحقیقت ما درحال حاضر احتیاج داریم که مراکز خاص را توسعه بدهیم اما با این رویکرد که درمان اجباری در آنها وجود نداشته باشد.