فرونشست زمين در شهر دامنه که به اذعان بسياري از کارشناسان داخلي و خارجي در آينده اي نه چندان دور ممکن است گستره وسيعي پيدا کند، تهديدي خاموش براي اين منطقه است.

پديده فرونشست زمين در دشت دامنه فريدن، نخستين بار در مرداد ماه سال1392گزارش شد.

به گزارش ايرنا، در پژوهشي که در سال 1394 در همين زمينه با عنوان«بررسي کاهش آب هاي زيرزميني و فرونشست شهر دامنه» انجام شد، ميزان نشست بر اساس روشD-In SAR طي ماه هاي ارديبهشت، تير و شهريور سال 1384 و ماه هاي تير و شهريور سال 1390 به ترتيب 4/88و 7/36سانتيمتر اندازه گيري شد.

همچنين ميزان افت آب طي زمان هاي اشاره شده به ترتيب8/4 و 4/44متر گزارش شد. براساس اين پژوهش، بيشترين نشست منطبق بر بخش مرکزي دشت دامنه و باتلاق قهيز به علت تراکم بالاي چاه ها و برداشت بيش از حد آب زيرزميني گزارش شد.

بر اساس اين گزارش ها، روند فرونشست در زمين هاي کشاورزي، مناطق مسکوني و سطح معابر اين شهر همچنان تداوم دارد و سبب خسارت هاي زيادي به مناطق مسکوني شامل جا به جايي پي و شکست و ترک در ساختمان ها، جاده ها، خطوط انتقال نيرو و آسيب ديدگي تأسيسات کشاورزي در چاه هاي بهره برداري و شبکه هاي آبياري شده است.

طي دو سال اخير نيز گزارش هايي مبني بر تخريب قسمت هايي از واحد هاي مسکوني، ريزش نقاط مختلفي از خيابان ها و معابر و يا نشتي لوله هاي انتقال گاز منتشر شده است.

***

فروريزش و فرونشست مي تواند در اثر پديده هاي طبيعي زمين شناسي مانند زمين لرزه، انحلال سنگ هاي گچي، نمکي يا آهکي، آب شدن يخ ها و تراکم نهشته ها، حرکت هاي آرام پوسته و خروج گدازه از پوسته جامد زمين يا فعاليت هاي انساني مانند معدنکاري، برداشت سيالات زيرزميني مانند آب هاي زيرزميني، نفت يا گاز ايجاد شود اما به گفته کارشناسان کاهش شديد سطح آب هاي زيرزميني مهمترين دليل فرونشست زمين در شهر دامنه است.

دامنه از ديرباز تا کنون يکي از دشت هاي حاصلخيز و پر آب فريدن بوده و کشاورزي مهمترين پيشه ساکنان اين ديار است.

کشت محصولات کشاورزي همچون سيب زميني طي سال هاي متمادي در مزارع و زمين هاي اطراف اين شهر، عدم مديريت مصرف آب در بخش کشاورزي، رعايت نکردن سهميه برداشت آب توسط برخي کشاورزان و استفاده از روش هاي سنتي آبياري موجب شده تا بخش قابل توجهي از منابع آبي موجود در اين منطقه خشک شود و سطح سفره هاي زير زميني به شدت پايين بيايد.

اين مسئله موجب شده تا حفره هاي خالي شده از منابع آبي در اثر وارد آمدن فشار طبقات فوقاني فرو بريزد و پديده فرونشست زمين اتفاق بيافتد.

***

مدير عامل شرکت سهامي آب منطقه اي اصفهان گفته که دشت دامنه بحراني ترين منطقه فريدن از لحاظ کاهش منابع آب است.

مسعود ميرمحمد صادقي، هشدار داد : دشت دامنه-داران يکي از دشت هاي ممنوعه استان اصفهان است که از نظر ميزان افت سطح آب هاي زيرزميني در رتبه دوم دشت هاي استان است که درسال هاي اخير با پديده فرونشست زمين و شکاف در منازل و تأسيسات مواجه شده است و حفر چاه آب در اين دشت ممنوع است.

***

شهردار دامنه نيز با اشاره به اينکه فرونشست به زيرساخت هاي شهري وتأسيسات عمومي خسارت هاي زيادي وارد کرده است، افزود: بر اثر فرونشست زمين در شهر دامنه، 127واحد مسکوني بين 30 تا 100 درصد دچار خسارت شده اند که به همه آنها اخطارهاي لازم براي تخليه داده شده است.

حسين خليلي، ادامه داد: فرونشست زمين از چهار سال قبل دردامنه ايجاد شده و درحال حاضر150 هکتار از وسعت شهر را فراگرفته و روز به روز درحال افزايش است. وي گفت: برخلاف پيگيري وتلاش همه مسئولان استان وشهرستان متأسفانه تاکنون هيچگونه خسارتي به خانوارها بر اثر فرو نشست زمين پرداخت نشده است .

فرماندار فريدن نيز از افزايش وام 3/5 ميليون توماني دولت به شش ميليون تومان در قالب کمک بلاعوض براي ساکنان اين شهر خبر داد.

کمال رضايت، اظهار داشت: تا کنون وام 127 واحد مسکوني تصويب شده است.

علي اصغري، رئيس اداره مسکن و شهرسازي فريدن نيز با بيان اينکه تا کنون 75 واحد احداثي به بانک معرفي شده اند، افزود: تاکنون67 واحد از اين تعداد واحد احداثي ساخت و ساز کرده اند.

در اين ميان ساکنان شهر دامنه نيز نسبت به پديده فرونشست در اين شهر به شدت نگران هستند؛ چراکه آثار اين فرونشست در منازل آنها ديده مي شود.

شکاف هاي عميق در سقف، ديوارها و کف منازل و بسياري ازواحد هاي مسکوني اين شهر به خوبي قابل مشاهده است. اين پديده تأسيسات عمومي، مدارس، مساجد و خطوط انتقال گاز و آب را نيز تحت تأثير قرار داده است. همچنين برخي از مردم اين شهر به دليل مشکلات معيشتي و درآمد پايين قادر به تعمير و يا استحکام بخشي ساختمان خود نيستند.

از طرفي به گفته کارشناسان از آنجا که نشست زمين حادثه‌اي تدريجي است و مانند سيل و زلزله به يکباره تخريب نمي‌کند، مردم نيز نسبت به آسيب‌هاي ناشي از آن توجه ويژه ندارند و استقبال خوبي از ثبت نام براي دريافت تسهيلات در زمينه بازسازي و بهسازي منازل خود نداشتنه اند.

به نظر مي رسد بررسي اين پديده و از همه مهمتر آمادگي براي مقابله با خطرات پنهان اين پديده طبيعي نيازمند ورود جدي مسئولان است.

در صورت گسترش اين پديده و عدم کنترل آن، چه بسا شعاع فرونشست تا زمين هاي استان نيزسيطره پيدا کند.