برخي شعب بانکي چند روزي مانده به الزام براي کاهش نرخ سود، در تماس با سپرده‌گذاراني که عمدتاً سپرده‌هاي بالاي صد ميليون تومان دارند، درخواست مراجعه به شعبه و تمديد با نرخ 22 تا 23 درصدي دارند.

بانک ها دست بردار نيستند و هر روز، طرحي نو براي جذب سپرده‌ها درمي اندازند. اکنون هم که ديگر اوضاع متفاوت است و بانک مرکزي با بخشنامه شديداللحني، از يازدهم شهريورماه بانک ها را مکلف کرده است که شرايط را به گونه اي پيش برند که هيچ بانک يا شعبه اي، بالاتر از نرخ مصوب، سود پرداخت نکند. همين بخشنامه کافي است تا بانک ها دوباره در مدت زمان تعيين شده، شرايط را به سمت دلخواه خود پيش برند و تا مي توانند سپرده جذب کنند.

به همين خاطر است که اين روزها تا رسيدن به مهلت زمان تعيين شده، از بانک ها و برخي شعب، رفتارهاي عجيب و غريبي را مي توان ديد؛ شايد هم عجيب نباشد، چراکه نرخ سود همچنان در بازار دستوري تعيين مي شود و بانک ها هم البته در يک رقابت منفي با هم، هيچگاه نخواستند که نرخ را به سمت رقابتي شدن پيش برند و تا جايي که ممکن است به فضاي توليد و تجارت کشور فکر کنند.

اکنون شرايط به گونه اي پيش رفته که بانک مرکزي، باز هم بهترين رويکرد را صدور بخشنامه براي تثبيت نرخ سود بانکي بداند و از همه بانک ها بخواهد که التزام عملي لازم را نسبت به اجراي آن داشته باشند؛ به همين دليل است که براي تطبيق همه شعب بانکي به مفاد اين بخشنامه، بانک مرکزي مهلتي چند روزه را اعلام کرد و از سه شنبه هفته گذشته(سي و يکم مردادماه) تا شنبه هفته آينده (يازدهم شهريورماه) به همه بانک ها مهلت داد تا زمينه سازي لازم براي کاهش نرخ سود را داشته باشند.

اينطور بانک مرکزي اعلام کرد که پس از مهلت تعيين شده، ديگر هيچ عذر و بهانه اي از سوي شعب بانکي پذيرفته شده نيست و همه بايد نرخ هاي يکسان را در شعب اعمال کنند؛ حتي اين بخشنامه، راه را براي صندوق هاي سرمايه‌گذاري بانک ها که به اعتقاد بانک مرکزي، فرزند ناخلف سيستم بانکي هم هستند، بسته و اعلام کرده که حتي صندوق هاي قابل معامله در بورس هم، حق افزايش نرخ سود را بالاتر از نرخ هاي مصوب ندارند.

بر اين اساس است که ظاهر بخشنامه مي گويد، همه راه هاي منتهي به پرداخت نرخ سود بالاتر در نظام بانکي ايران، بسته شده و راه دور زدن و عدم تمکين نسبت به ناظر و سياستگذار پولي و بانکي کشور وجود ندارد. اين در شرايطي است که البته تجربه نشان داده که نظام بانکي ايران، حداقل در اين مورد بسيار نوآور است و شرايط را به گونه اي پيش مي برد که هميشه، طرح هايي را در پستو داشته باشد تا در روز مبادا رو کند و به نوعي آنگونه که خودش دلش مي خواهد، مصوبات را اجرايي کند.

در اين ميان نکته عجيب، رفتار برخي بانک هايي است که البته صورت هاي مالي چندان شفاف و مشخصي هم ندارند و اکنون به هر بهانه اي که شده، تلاش دارند تا سپرده هاي بيشتري جذب کنند و نرخ سود بالاتري را بپردازند تا براي سپرده گذاران جذاب تر باشد و منجر به اين شود که آنها در اين فضاي سخت سپرده گيري، شعبه و بانک مرتبط با آنها را انتخاب کنند.

بررسي ها حکايت از آن دارد که برخي بانک ها با ارسال پيامک هايي به مشتريان، تلاش دارند تا سپرده بيشتري از آنها جذب کنند و آنهايي هم که حتي چند ماهي به سررسيد يکساله شدنشان باقي مانده است را با شيوه هاي جذاب، به تمديد پيش از موعد فرابخوانند تا بلکه مطمئن باشند که يکسال ديگر هم، آن سپرده را در اختيار دارند. هر چه باشد، بعد از يکسان سازي نرخ سود، البته اگر همه به آن پايبند باشند، مشتري خيلي برايش تفاوتي ندارد که در کدام بانک و مؤسسه سپرده گذاري کند؛ چراکه همه سود يکسان مي دهند.

به هرحال اين روزها هر گونه رفتاري از سمت بانک ها براي جذب سپرده بيشتر دور از ذهن نيست؛ چراکه وضعيت منابع برخي از بانک ها مناسب نيست و هنوز هم ردپاي سودهاي موهومي در ترازنامه آنها به چشم مي خورد.