سال 1396

نصف جهان: سد مخزنی کوچری در شهریور سال 1395 با حضور رئیس مجلس و وزیر نیرو به بهره برداری رسید. قرار بود این سد، سالانه 181 میلیون متر مکعب آب را به فلات مرکزی و شهرهایی چون گلپایگان، خوانسار، محلات، خمین، سلفچگان و قم منتقل کند. عملیات احداث سدکوچری در شهرستان گلپایگان برعهده شرکت آب منطقه ای تهران گذاشته شد تا این سد کشور که سه استان اصفهان، مرکزی و قم از آن بهره برداری می کنند را به آبگیری برساند.

احداث این سد خبری خوب برای شهرهای بی آب فلات مرکزی محسوب می شد غافل از اینکه در دل این خبر خوش، یک اتفاق بد هم در شرف وقوع بود.

از آنجا که در منطقه کوچری 53 منطقه تاریخی و 2500 سنگ نگاره شناسایی شده اند که از این تعداد، صد سنگ نگاره نیز در حاشیه سدکوچری قرار گرفته است، هرچه سد کوچری در حال آبگیری بیشتر بود، همزمان تعداد زیادتری از محوطه ها و آثار بی نظیر تاریخی در گلپایگان هم به زیر آب می رفت.

این شهرستان، مهد سنگ‌نگاره های‌ تاریخی با قدمت شش هفت هزارساله است که حالا توسط سد کوچری با تهدید جدی مواجه شده بود. بعضی از این میراث های بشری مثل «صورت فلکی سرطان» که به زیر آب رفت، در هیچ کجای کشور نمونه ای نداشت و همین موضوع باعث دامن زده شدن به اعتراضات و رسانه ای شدن هر چه بیشتر ماجرا شد. اداره کل میراث فرهنگی استان اصفهان هم اعلام کرد که برای ساخت و آبگیری این سد، هیچ هماهنگی با این اداره کل انجام نشده است.

اعتراضات باعث شد تا شرکت آب منطقه ای تهران به عنوان متولی احداث سد کوچری، در صدد پاسخگویی به رسانه ها برآید. این شرکت در اواخر تیرماه جوابیه ای به خبرگزاری ها ارسال کرد و مدعی شد که در مجموع، ۵۷ اثر شامل چهار تپه و محوطه استقراری، چهارگورستان، یک بنا و ۳۸ مجموعه نقوش صخره‌ای در محدوده سد کوچری شناسایی شده که تمام آثار تاریخی موجود در این محل ها نیز قابل انتقال هستند.

توضیحات آب منطقه ای تهران اما افاقه نکرد و اداره کل میراث فرهنگی اصفهان با شکایت به مراجع قضائی خواستار توقف روند آبگیری سد کوچری شد. طرح این دعوا باعث شد تا آبگیری سد تا حدودی کاهش پیدا کند اگرچه مدیر کل میراث فرهنگی اصفهان معتقد بود با توجه به اینکه اقدامی به منظور حفظ آثار تاریخی محدوده سد انجام نشده است، آبگیری آن از سطحی که با آثار برخورد می‌کند از نظر قانونی دارای اشکال است.

از طرفی مسئول میراث فرهنگی گلپایگان هم درباره اینکه آیا براساس ادعای آب منطقه ای تهران، امکان جابه جایی سنگ نگاره ها وجود دارد یا خیر گفت که سنگ نگاره های واقع در دریاچه سد کوچری از نوع شیست(سنگ های لایه لایه) بوده و باکندن و جدا کردن تخریب می شد لذا بنا بر تصمیم میراث فرهنگی و پس از عکسبرداری و مستند نگاری، در بستر آبگیر دریاچه سد باقی ماند.

پرونده باز، پرونده بسته

اواخر آذرماه امسال نماینده مردم گلپایگان و خوانسار در مجلس خبر داد با متوقف کردن آبگیری سد کوچری، سنگ نگاره تاریخی و قدیمی «صورت فلکی سرطان» از آب بیرون آمده است. این خبری خوب برای دوستداران میراث فرهنگی کشور و اصفهان بود اما واقعیت آن است که بخش عمده ای از این محوطه تاریخی با تمام آثار ارزشمندش همچنان در زیر آب قرار دارد و اداره کل میراث فرهنگی اصفهان هم دل به نتیجه شکایتی بسته که در راهروهای دادگستری در حال دست به دست شدن است. همچنین گفته شده شرکت آب منطقه ای تهران نیز باید در راستای نجات سنگ نگاره هایی که امکان انتقال دارند وارد عمل می شد که البته تا امروز هیچ اقدامی در این زمینه صورت نگرفته است. در مجموع به قول یکی از مقامات ارشد اداره کل میراث فرهنگی اصفهان، فعلاً همه چیز در یک «سیکل اداری» قرار گرفته است.