16 اردیبهشت 1396

نصف جهان: 46 سال پیش در یکی از دشت های استان اصفهان کارخانه ای به بهره برداری رسید که امروز یکی از مهمترین و البته پر مسئله ترین صنایع ایران نام گرفته است. اهمیت این کارخانه آنقدر زیاد است که هر فراز و فرودی در روال تولیدی آن به وجود بیاید بلافاصله به اتفاقی مهم در صنعت ایران تعبیر می شود. اگر حال این کارخانه بزرگ خوب باشد و چرخ تولیداتش بچرخد، حال بخش مهمی از اقتصاد صنعتی کشور نیز خوب خواهد بود و اگر رکود حاکم بر بازار مثل ویروس به بدنه آن برسد، آن وقت بیماری ذوب آهن اصفهان، بخش عمده ای از صنعت ایران را هم بی حال می کند.

سال 96 برای ذوب آهن اصفهان در دو قسمت خلاصه شده بود. یک قسمت به شش ماهه اول سال مربوط بود که خبر اوضاع خراب اقتصادی و حتی ورشکستگی این مادر صنعت ایران چند بار در رسانه ها منتشر شد و یک بخش هم به شش ماهه دوم سال بر می گردد که سیاست امید دادن درباره آینده ذوب آهن و به خصوص صادرات محصولات آن به کشورهای مختلف، در سرلوحه کار مدیران این شرکت قرار گرفت.

6 ماهه اول سال

چند روزی به انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده بود که یک خبر مهم مثل بمب، رسانه ها را تکان داد: «ذوب آهن در شرف ورشکستگی است». این خبر را برای نخستین بار حجت‌الاسلام و المسلمین ناصر موسوی لارگانی، نماینده فلاورجان در مجلس 16 اردیبهشت ماه در حالی که نزدیک دو هفته به انتخابات مانده بود رسانه ای کرد. او گفت که ذوب‌آهن با بدهی شش هزار میلیارد تومانی و عدم فروش محصولات تولیدی اش‌ در آستانه ورشکستگی قرار گرفته است. لارگانی هشدار داد اگر به داد شرکت سهامی ذوب‌آهن اصفهان نرسند، این شرکت در آینده نه چندان دور ورشکست خواهد شد.

این خبر بلافاصله توسط روابط عمومی ذوب آهن تکذیب و علت انتشار آن، به رقابت های انتخاباتی ربط داده شد. در اطلاعیه این روابط عمومی ذوب آهن البته، تأیید شده بود که مشکل نقدینگی و بدهی، گریبانگیر ذوب آهن شده است اما در همین حال، بخشی از تقصیرات به گردن وضعیت اقتصاد جهانی انداخته شده بود. همزمان، مدیر عامل ذوب آهن هم اوضاع و احوال این مادر صنعت مهم کشور را خوب توصیف کرد و مدیر روابط عمومی این شرکت حتی به آنجا رسید که گفت برجام باعث حل بسیاری از مشکلات ذوب آهن شده است.

در مجموع، از آنچه مدیران ارشد ذوب آهن در طول سال 96 درباره وضعیت این کارخانه بیان کردند می شد اینطور استنباط کرد که آنها پذیرفته اند شرکت تحت قیمومیت آنها مشکل دارد اما اولاً معتقدنداز بیشتر این مشکلات عبور کرده و به سوددهی رسیده اند و ثانیاً برای پشت سرگذاشتن باقیمانده گرفتاری هایی که ذوب آهن را زمینگیر کرده، آنها چشم به صادرات محصولات شرکت به خصوص به کشورهای مهم جهان دوخته اند تا از این راه به جبران کسری نقدینگی هایشان فائق آیند. این دیدگاه البته مورد توجه همه کارشناسان و از جمله نمایندگان مجلس نبود.

بعد از نماینده فلاورجان که نقطه نظرات صریحش درباره ورشکستگی قریب الوقوع ذوب آهن، جنجال خبری گسترده ای به راه انداخت، حمیدرضا فولادگر یکی از نمایندگان ذینفوذ شهر اصفهان در مجلس هم در آخرین روزهای تیرماه در گفتگویی تأیید کرد که میزان بدهی شرکت ذوب آهن به شش هزار میلیارد تومان رسیده و اکثر این میزان بدهی هم به بانک هاست. فولادگر همچنین گفت که ذوب آهن در سال های اخیر به دلیل رکود فعالیت های ساخت و ساز، ساختمانی و پروژه های عمرانی سودآوری نداشته است و برای کم کردن مشکلات ناشی از این امر، به صادرات محصولات خود روی آورده اما صادرات نیز پاسخگوی کامل نیاز این مجموعه نبوده است.

6 ماهه دوم سال

آنچه فولادگر آن را یک اقدام نچندان مؤثر برای سودآور کردن ذوب آهن خوانده است، برای مدیران این شرکت یک افتخار تلقی می شود. اینها به خصوص در ماه های پایانی سال بارها بر اهمیت «صادرات» محصولات ذوب آهن به این طرف و آن طرف دنیا تأکید کردند و حتی این سیاست را باعث نجات شرکت دانستند. چهارم آذرماه امسال معاون بازاریابی و فروش ذوب آهن از صادرات نیمی از محصولات این شرکت خبر داد و شانزدهم دی ماه، مدیرعامل ذوب آهن اعلام کرد که محصولات کارخانه تحت مدیریت او برای اولین بار به بازار انگلستان هم راه پیدا کرده است. صادقی این اقدام را یک «موفقیت بزرگ» خواند. آقای مدیرعامل چهارم دی ماه هم گفتگوی نسبتاً مفصلی با یکی از خبرگزاری های رسمی کشور انجام داد و در این مصاحبه به سه نکته مهم اشاره کرد؛ یکی اینکه همه مشکلات فعلی ذوب آهن ریشه در تغییر مدیریت های قبلی دارد، دوم اینکه ده سال زمان لازم است تا بدهی های شرکت تسویه شود و سومین نکته هم همان بود که پیش از آن توسط خود او اعلام شده بود: «به مرز سوددهی رسیده ایم».

چند روز بعد از این گفتگو، یک شایعه مهم و البته تا حدی عجیب، در محافل اقتصادی کشور پیچید: «شرکت فولاد مبارکه تصمیم دارد سهام شرکت سهامی ذوب آهن را خریداری کند». وضعیت مالی مطلوب فولاد مبارکه باعث شد این گمانه زنی قوت بگیرد که اوضاع خراب ذوب آهن اصفهان، مسئولان ارشد کشور را به صرافت انداخته تا قید وعده های مدیران آن درباره بهتر شدن اوضاع را بزنند و از فولادمبارکه بخواهند برای حل و فصل موضوع، پا پیش بگذارد. مدیرعامل فولاد مبارکه البته این شایعه را تکذیب کرد و گفت که هیچ برنامه ای برای خرید سهام ذوب آهن وجود ندارد اما کیست که نداند وعده ده ساله پاک کردن بدهی عظیم شرکت ذوب آهن اصفهان، چیزی نیست که خوش آیند مسئولان بالادستی باشد. آنها نمی توانند تحمل کنند یکی از مهمترین و قدیمی ترین کارخانه های خاورمیانه، درست در آستانه 50 ساله شدن به اضمحلال کامل برسد. از طرفی سرنوشت هزاران کارگر و هزاران بازنشسته ای که همچنان برای گرفتن حقوق هایشان باید در تجمعات گاه غیرمسالمت آمیز شرکت کنند، دغدغه ای نیست که یک وزیر یا یک رئیس جمهور به راحتی از آن بگذرد.