رئیس‌کل بانک مرکزی می‌گوید: سفر شهروندان به خارج از کشور حق آن‌هاست، اما درعین‌حال، تراز گردشگری کشور منفی است و مسافرت خارجی ارز قابل‌توجهی را به اقتصاد ما تحمیل می‌کند؛ اما آیا این گفته درست است یا نه و نقش دولت چقدر است.

 مدیریت بانک مرکزی؛ موضوعی که کارشناسان؛ نمایندگان و حتی به رخ دولتمردان به آن انتقاد دارند و یکی از دلایل نوسانات و تلاطم‌های ارزی را مدیریت سیف در بانک مرکزی عنوان می‌کنند؛ البته عوامل دیگری هم در افزایش نرخ ارز که در نیمه دوم سال گذشته و ماه نخست امسال رخ داد دخیل است؛ اما نقش بانک مرکزی به‌عنوان سیاست‌گذار در بازار پول، بیش از همه برجسته است.

بانک مرکزی که با کمبود منابع ارزی مواجه شد اقدام درستی و صحیح در مواجه با این موضوع انجام نداد و به‌نوعی خود باعث التهاب در بازار ارز شد؛ مثلاً اینکه بلافاصله به‌جای مدیریت وضعیت، ارز مسافری و... را قطع کردند و این تقاضا وارد بازار و باعث افزایش آن میزان تقاضا و قیمت شد؛ اقدامات بانک مرکزی با دلیل جلوگیری از خروج ارز (سرمایه) از کشور انجام شد؛ اما کارشناسان به این موضوع و نوع برخورد با کمبود منابع ارزی انتقاد دارند.

رئیس‌کل بانک مرکزی روز گذشته در پستی در شبکه اجتماعی توییتر نوشت: سفر شهروندان به خارج از کشور حق آن‌هاست. درعین‌حال، تراز گردشگری کشور منفی است و مسافرت خارجی ارز قابل‌توجهی را به اقتصاد ما تحمیل می‌کند.

ولی‌الله سیف در توییتر خود نوشت: با تشکر از پیام‌های شما؛ معتقدم سفر شهروندان به خارج، حق و انتخاب آن‌هاست. درعین‌حال، تراز گردشگری کشور، منفی است و مسافرت خارجی ارز قابل‌توجهی را به اقتصاد ما تحمیل می‌کند. با ترویج ایران‌گردی و سفر ارزان هم بر رونق گردشگری بیفزاییم و هم منابع ارزی کشور را بهتر مدیریت کنیم.

سیف چندی پیش نیز در برنامه نگاه یک گفته بود: مسافرت مسافران به خارج از کشور در کشورمان بیش‌ازحد معمول است و باید متعادل شود.

وی با بیان اینکه بازار ارز ما وابستگی جدی به وجه نقد ارز خارجی دارد، افزود: به علت نبود کارت‌های اعتباری بین‌المللی و حجم مسافران به خارج از کشور که نیاز به اسکناس ارز دارند، اگر در تامین آن مشکلی به وجود بیاید بلافاصله اثر شدید می‌گذارد. این التهابات موجب شد تقاضا برای خرید ارز و تبدیل دارایی به وجود بیاید.

این برای چندمین بار است که در ماه‌های اخیر، یکی از مسوولان ارشد دولت در مورد سفرهای خارجی موضع می‌گیرند و به‌نوعی اظهار می‌کند که در سیاست‌گذاری‌ها باید این نوع سفرها را محدود کرد.

همین چند ماه پیش بود که رئیس سازمان برنامه‌وبودجه و سخنگوی دولت نیز در پی انتشار لایحه بودجه سال ۹۷ که از افزایش ۳ برابری نرخ عوارض خروج از کشور خبر می‌داد، با اظهارنظر مشابهی از این افزایش تعرفه دفاع کرد. محمدباقر نوبخت در آن زمان با به کار بردن کنایه «دارندگی و برازندگی» گفت: «افرادی که به کشورهای خارجی می‌روند باید یک مقدار هم به گردشگری کشور خودشان کمک کنند.»

بر اساس این گزارش، دولت در زمان تقدیم لایحه بودجه سال 97 پیش‌بینی کرده بود که عوارض خروج از کشور سه برابر شود و این تصمیم هم‌راستای متعادل کردن مسافرت‌های خارجی بود که مجلس هم آن را تصویب کرد و از امسال اجرایی شد و از این تصمیم که با واکنش‌هایی همراه بود دفاع کرد.

سفر حق مردم است و ...

محمود واعظی رئیس دفتر رئیس‌جمهور روز 29 فروردین‌ماه در حاشیه نشست دولت گفت: ارز متعلق به همه ملت ایران است و باید از آن استفاده بهینه شود. وقتی شورای پزشکی تائید کند که کسی بیمار است و برای بیماری می‌خواهد از کشور خارج شود، دولت ارزش را تامین می‌کند. اگر مردم برای تفریح و یا دیدن فرزندانشان می‌خواهند از کشور خارج شوند هم یک‌بار در سال ارزشان پرداخت می‌شود.

وی افزود: کسانی که عادت کرده‌اند تمام تعطیلاتشان را به خارج بروند، خب نروند. نمی‌خواهم بگویم نروند؛ می‌خواهم بگویم وقتی کسی می‌خواهد از ارز همه ملت ایران این‌چنین استفاده کند، ما باید قوانینی بگذاریم که این ارز به همگان تعلق پیدا کند. بنای ما بر این است که همه نیازمندی‌های معقول و قانونی مردم برآورده شود تا نیاز نباشد برای خرید ارز به خیابان بروند.

البته او دو روز بعد در یادداشتی نوشت: سفر حق مردم است و تعداد آن‌هم به همچنین، اما سخن بنده این است که با توجه به اینکه تنظیم بازار و تامین ارز موردنیاز بخش‌های مختلف وظیفه دولت است و به همین منظور در راستای توزیع عادلانه و انضباط ارزی، پرداخت ارز مسافرتی یک‌بار در سال در نظر گرفته‌شده است.

۳ میلیون از ۸۵ میلیون

حرمت‌الله رفیعی رئیس هیئت‌مدیره انجمن دفاتر خدمات مسافرت هوایی و جهانگردی نیز در مورد میزان سفر خارجی‌ ایرانی‌ها اظهار کرده بود: آمار گردشگران خروجی کشور در سال ۵/ ۸ تا ۹ میلیون نفر است که ۴ میلیون نفر از آن‌ها زائر امام حسین (ع) هستند و در روز اربعین از کشور خارج می‌شوند. حدود یک‌میلیون نفر نیز در طول سال برای زیارت به عراق می‌روند که ارز چندانی از کشور خارج نمی‌کنند.

وی افزود: گروه دیگر نیز بازرگانان و اشخاص دولتی و غیردولتی هستند که برای ماموریت‌های کاری به سفر می‌روند و تعداد آن‌ها نیز حدود یک‌میلیون نفر است؛ درنتیجه در جامعه ۸۵ میلیون نفری ۳ میلیون نفر در سال سفر تفریحی خارج از کشور می‌روند. آیا این ازنظر رئیس بانک مرکزی بیش‌ازحد معمول است؟

رفیعی تصریح کرد: این میزان سفر نه‌تنها بیش‌ازحد معمول نیست، بلکه حداقلی است و این مسئله در مقایسه با آمار دیگر کشورها، حتی آمار کشورهای همسایه خودمان نیز به‌طور واضح مشهود است.

برخی صاحب‌نظران می‌گویند دولت درصورتی‌که می‌خواهد تراز منفی و نامطلوب گردشگری کشور را اصلاح کند، باید سعی کند گردشگران خارجی بیشتری را به کشور جذب کند و جلوی سفرهای خارجی مردم را نگیرد؛ برخی کارشناسان هم‌نظر عکس این موضوع را دارند؛ اما این سوال مطرح است که آیا واقعاً سفرهای خارجی در کشور زیاد است یا نه و این موضوع چه نقشی در اقتصاد ملی دارد، البته باید گفت که هر فرد باید ابتدا به فکر آبادانی کشور خویش باشد؛ بااین‌حال ما در الف این موضوع را پیگیری و نظر کارشناسان را جویا خواهیم شد تا بتوان به‌ نقد و تحلیل درستی رسید.