اگر در مسائل اسلام مطالعه ای داشته باشیم به این نکته می رسیم که هیچ لحظه ، موقعیت و مکانی در زندگی نیست که اسلام برای آن سخن و نسخه ای نداشته باشد.

یکی از این مکان ها و موقعیت ها؛ محیط خانه و لحظات خروج و وارد شدن به این مکان مقدس می باشد.

امیرالمومنین علیه ‏السلام مى‏ فرماید: هرگاه یکى از شما داخل خانه خود شد، بر اهل خانه سلام کند، اگر نبودند، بگوید: سلام بر ما از جانب پروردگار و نیز سوره اخلاص را بخواند که زُداینده فقر است.

امروز می خواهیم در باب یکی از مقدس ترین مکان ها به نام خانه با هم کمی صحبت کنیم...

یکی از مهمترین کارکردهای خانه، تأمین‌ آرامش جسم و تسکین جان اعضای آن است که البته مرهون امنیت همه جانبه‌ی این محیط برای اعضاست.

این سکونت و امنیت را خداوند به خود نسبت می ‌دهد و می ‌فرماید: «وَاللّهُ جَعَلَ لَکُم مِّن بُیُوتِکُمْ سَکَنًا» (نحل،80)، «خداوند از خانه ‌های شما محل سکونت و آرامش برایتان قرارداد.»

واژه «سکن» به معنای هر چیزی است که انسان به وسیله ‌ی آن تسکین یابد. انسان علاوه بر نیاز به سکونت در خانه، به محلی برای تسکین آلام روحی، رها شدن از برخی قیودات اجتماعی، استراحت به نحو دلخواه، خلوت کردن و راز و نیاز با خدا و محرمان نیاز دارد. اگر خانه تأمین کننده این نیازها نباشد، مسکن نخواهد بود.

سلام کنید

«فَإِذَا دَخَلْتُم بُیُوتًا فَسَلِّمُوا عَلَى أَنفُسِکُمْ تَحِیَّةً مِّنْ عِندِ اللَّهِ مُبَارَکَةً طَیِّبَةً» (نور،61)

در این آیه از قرآن کریم به یکی از آداب قرآنی که باید در هنگام ورود به خانه آن را مورد توجه قرار داد می پردازد و آن هم سلام کردن است.

در این آیه بنا به نظر مفسرین مقصود از سلام کردن بر خود، سلام بر اهل خانه است و اگر در این ‌جا نفرمود: بر اهل آن سلام کنید، خواست یگانگی مسلمانان با یکدیگر را برساند؛ چون همه انسانند و خدا همه را از یک مرد و زن خلق کرده است. (طباطبایی، 1363: ج15، ص229)

لزوم حفظ حریم خانه

از نظر قرآن، خانه به قدری در مقام و جایگاه بالایی قرار دارد که حفظ حریم آن بر همگان توصیه شده است. خداوند متعال می ‌فرماید: «یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَدْخُلُوا بُیُوتًا غَیْرَ بُیُوتِکُمْ حَتَّى تَسْتَأْنِسُوا وَتُسَلِّمُوا» (نور، 27)

«تستأنسوا» یعنی «تستأذنوا»؛ گفته شده است که استیناس طلب انس است و به این ‌معنی است که در هیچ خانه‌ ای که ملک شما نیست، وارد نشوید تا مطمئن شوید فردی در آن است و آن‌ گاه اجازه بخواهید.

ابن عباس گفت: در آیه تقدیم و تأخر است؛ یعنی «حتی تسلموا و تستأذنوا»، یعنی «حتی تقولوا السلام علیکم، أدخل»؛ سلام مستحب است و استیذان واجب. (رک. میبدی، 1357: ج6، ص509)

در آیه 28 از سوره‌ی مبارکه ‌ی نور نیز، ورود به هرخانه ‌ای مشروط به اجازه یافتن از سوی صاحب خانه شده است: «فَإِن لَّمْ تَجِدُوا فِیهَا أَحَدًا فَلَا تَدْخُلُوهَا حَتَّى یُوْذَنَ لَکُمْ» (نور، 28) «اگر در خانه کسی را نیافتید، تا اجازه دریافت نکرده ‌اید، وارد نشوید.»

از تلاوت قرآن در خانه غفلت نکنید

پیامبر عظیم الشّأن اسلام در این زمینه می‎ فرماید: خانه‎ های خود را با تلاوت قرآن نورانی کنید، و آنها را گورستان نسازید، همان‎ گونه که یهود و نصارا چنین کردند (زیرا فقط در معابد نماز خوانده) و خانه‎ های خویش را از عبادت تهی ساختند. هر خانه‎ای که در آن قرآن زیاد تلاوت شود، خیر و برکت آن افزون می‎ گردد و اهل آن در وسعت قرار می ‎گیرند و آن خانه برای اهل آسمان نورافشانی می ‎کند، آن گونه که ستارگان آسمان برای اهل دنیا نور می ‎دهند.

از کلام حضرت چنین استفاده می‎شود: منازلی که در آنها قرآن خوانده نمی ‎شود مانند گورستان، تاریک و ظلمانی است.

حضرت می ‎فرماید: این نورانیت به زمین و زمینیان محدود نمی ‎شود بلکه اهل آسمان هم از نورافشانی چنین خانه‎ ای بهره می ‎برند. همان ‎طور که ستاره ‎های آسمان برای ساکنان زمین چشمگیر است، خانه ‎ای که در آن قرآن تلاوت می ‎شود برای اهل آسمان ها چشمگیر است و آنها هم از مراکز تلاوت قرآن نور می ‎گیرند.

خانه ‎ای که صدای قرآن اهل آن، از کوچک و بزرگ، طنین‎ انداز است، دنیایشان نیز آباد است. خیر و برکت آن زیاد است و رزق و روزی آن خانه فزونی می ‎یابد. شایسته است در خانه ‎هایی که اتاق های متعدّد دارد یک اتاق برای نماز، دعا و قرآن خواندن اختصاص یابد و خانواده ‎هایی که کمبود جا دارند، مکان مشخصی را برای قرائت قرآن و سایر عبادات در نظر گیرند، زیرا شرافت چنین مکان ‎هایی موجب استجابت دعا خواهد شد.

آداب ورود و خروج از خانه در روایات

رسول اکرم صلی الله علیه و آله فرمود: هر کس وقتی از خانه بیرون رود: «بسم اللَّه» بگوید دو فرشته گویند: هدایت شدى و اگر بگوید: «لا حول و لا قوة الا باللَّه» فرشته ها می‌گویند: محفوظ شدى و اگر بگوید: «توکلت على اللَّه» گویند: تو را بس است؛ در این حال شیطان می گوید: من به بنده ‏اى که هدایت و محفوظ شده از طرف خداوند است هیچ راهی ندارم. (أمالی الصدوق، ص: 579)

به امید آنکه با رعایت نکات قرآنی و اخلاقی، خانه هایی قرآنی و منوّر به نور قرآن و اهل بیت علیهم السلام داشته باشیم.