کشورهای پیشرفته با اجرای مدیریت پسماند هوشمند و آگاهی رسانی به مردم، از راه تفکیک مناسب در خانه ها، از زباله به عنوان فرصتی برای کسب درآمد استفاده می کنند، اما این ثروت گاهی برای ما دردسرساز و به عامل تهدید زیست محیطی تبدیل می شود.

به گزارش ایرنا، با افزایش جمعیت جهان و رشد مصرف، مواد زائد و زباله ها نیز روز به روز در حال افزایش است و این روزها نحوه جمع آوری و دفع آن به یکی از بحث های اساسی مدیریت شهری مبدل شده است.

این روزها در بسیاری از کشورهای جهان نه تنها زباله تهدیدی برای انسان ها محسوب نمی شود بلکه با مدیریت موثر به آن «طلای کثیف» نیز اطلاق می شود و علاوه بر بازیافت و استفاده منطقی از آن، در بخش های مختلف، حتی از این زباله ها برق نیز تولید می شود.

مدیریت پسماند به فعالیت هایی اطلاق می شود که با جمع آوری اصولی و به کار بردن فناوری های نوین در بازیافت زباله ها از این ثروت به عنوان فرصتی برای درآمدزایی استفاده می شود، اما در مقابل کشورهایی نیز با مدیریت نادرست و بدون استفاده از روش های مهندسی و بهداشتی سلامت مردم را به واسطه این زباله ها در معرض خطر قرار می دهند.

روش هایی نظیر سوزاندن، تصفیه، تولید گاز و الکتریسیته امروز در مدیریت پسماند جهان مرسوم است که با تکیه بر به کارگیری آنها می توان زباله را به عنوان فرصت تلقی کرد.

روش سنتی دفن زباله در کلانشهرهای کشور به ویژه کرج به عنوان چهارمین کلانشهر کشور یکی از مشکلاتی است که امروز محیط زیست و سلامت جامعه را مورد تهدید قرار می دهد.

دفع زباله به صورت دفن در چاله ها که امروز در «حلقه دره» مرکز دفن زباله کرج انجام می شود که نه تنها مزیت های اقتصادی طلای کثیف را از بین می برد بلکه به معضلی زیست محیطی نیز مبدل می شود به طوری که در آینده دیگر زمینی برای حفر و ساخت چاله به منظور دفن زباله پیدا نخواهد شد.

پایش خبرنگار ایرنا در جریان تهیه گزارش میدانی از مرکز دفن زباله کلانشهر کرج نشان می دهد که جمع آوری و دپوی زباله به این شکل و حفر چاله های متعدد برای جمع آوری شیرابه های زباله، تهدیدی برای محیط زیست و حتی اقتصاد و زندگی انسان ها است و مشکلات ناشی از این موضوع هر روز بیشتر می شود در حالی که استفاده از فناوری های روز جهان در این عرصه منافع اقتصادی را نیز نصیب این شهر خواهد کرد.

تفکیک از مبدا یا در منازل و محل های جمع آوری زباله در محله ها و یا حتی پیش از دفن زباله و راه اندازی تاسیساتی برای بازیافت زباله ها می تواند تضمین کننده سلامت جامعه و کسب درآمد مطلوب باشد.

گاه همین مدیریت پسماند مانعی در مقابل توسعه شهرها هستند که نمونه آن را می توان در مرکز دفن زباله حلقه دره کرج دید، به زودی قرار است فرودگاه بین المللی پیام ترمینال مسافربری خود را راه اندازی کند، اما همین زباله مانع بزرگی در این مسیر هستند.

استقرار این مرکز دفن زباله در محدوده فرودگاه بین المللی پیام باعث تاخیر در دستیابی به این هدف توسعه برای استان البرز شده است، تجمع بسیار پرندگان در مرکز دفن زباله خطری جدی برای هواپیماها محسوب می شود، علاوه بر این بوی بسیار نامطبوع زباله نیز یکی از نکات منفی محسوب می شود.

بوی زباله برای مسافران فرودگاه بین المللی پیام آزاردهنده است و بالاتر از این برای ساکنان شهرک های مسکونی متعدد در اطراف این منطقه نیز دردسرساز بوده و تهدید کننده سلامت انسان ها محسوب می شود.

معاون عمرانی فرماندار کرج در این باره به خبرنگار ایرنا، گفت: در بخش زیست محیطی کرج یکی از مسائلی که باید مورد توجه قرار گرفته، محل دفن زباله در منطقه حلقه دره است که از تمام شهرهای این کلانشهر زباله ها درآن دپو می شود.

هومن قدوسی افزود: دفن غیراصولی زباله ها دراین منطقه سبب شده تا شیرابه های ناشی از این زباله ها خطرات زیست محیطی جبران ناپذیری را به همراه آورد.

وی ادامه داد: دراین منطقه تنها بحث زباله شهری نیست، بلکه فرودگاه پیام و منطقه اقتصادی پیام که در فاصله ای نزدیک از آن قرار گرفته نیز متاثر از مشکلات ناشی از دفن غیراصولی زباله قرار گرفته است.

قدوسی گفت: پیشنهادهایی در این خصوص ارائه می شود که از جمله آن می توان به ایجاد بخش هایی به صورت کارگاهی با نگاه دانش بنیان اشاره داشت.

وی اضافه کرد: بر این اساس این گونه دفن غیر اصولی زباله با چاله که خاک روی آن ریخته می شود باید کنار گذاشته شود بنابراین باید با روش علمی و زیست محیطی به موضوع نگاه و عمل کرد.

معاون فرماندار کرج تاکید کرد: به حجم زباله های شهری باید زباله های عفونی بخش های بیمارستانی، مطب ها و درمانگاه ها را نیز اضافه کرد که این زباله ها به مراتب خطرهای بیشتری دارند که باید به صورت ویژه مورد پیگیری قرار گیرد.

وی ادامه داد: به تازگی سرمایه گذاری برای استفاده بهینه از این زباله ها و بازگرداندن آنها به چرخه اعلام آمادگی کرده بود که این مهم نیز باید به جدیت دنبال شود تا از خطرات زیست محیطی ناشی از دفن غیراصولی زباله ها نیز رها شویم.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان البرز نیز با بیان اینکه هم اکنون 100 درصد زباله های خانگی و عادی در استان دفن می شود، گفت: چالش و مشکل اصلی در این خصوص تغییر مدیریت مکرر پسماند در مرکز استان است.

فردین حکیمی در گفت و گو با ایرنا با بیان اینکه بر اساس قانون مدیریت پسماند وظیفه محیط زیست همچون قانون هوای پاک، نظارتی است، افزود: در این بخش ها حفاظت محیط زیست موظف است تا بر فعالیت و عملکرد دستگاه های متولی نظارت داشته باشد.

وی به موضوع دفن پسماند اشاره کرد و اظهار داشت: مرکز دفن زباله حلقه دره واقع در منطقه کیانمهر کرج به محلی برای دپوی زباله اختصاص یافته که تمام پسماند استان که حدود روزانه یکهزار و 700 تن است به این محل هدایت می شود.

وی گفت: برای بازیافت این پسماندها طرح هایی همچون تولید کمپوست و پیرولیز (پردازش حرارتی پسماند در غیاب هوا) در سنوات گذشته مصوب شده بود تا در محل حلقه دره به اجرا درآید اما تحقق نیافته است.

حکیمی افزود: طرح های مصوب شده که کارشناسی شده نیز بود اکنون بر اساس سلایق شخصی مسکوت مانده است.

وی آسیب اصلی در این بخش را متوجه مردم عنوان کرد و بیان داشت: این مرکز به یک کانون آلاینده تبدیل شده و شیرابه هایی که استانداردهای زیست محیطی را ندارند جاری شده و ضمن اینکه گازهای آلاینده از آن متصاعد می شود به لایه ها و سفره های زیرزمینی نیز نفوذ می کند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان البرز ادامه داد: بر اساس تعهداتی که از سال پایانی برنامه پنجم توسعه بوده باید بحث دفن کنار گذاشته می شد ولی اکنون از برنامه عقب هستیم، قوانین مغفول مانده و پیگیری نمی شود.

حکیمی یکی از مشکلات کنونی در حوزه شهری را بحث جمع آوری زباله های مفید و قابل بازیافت توسط زباله دزدها دانست و افزود: اگر شرکتی بخواهد در بحث بازیافت پسماند سرمایه گذاری کند عملا صرفه اقتصادی برای او ندارد تا زباله ای که از سطح شهر جمع می شود را بازیافت کند زیرا در طول روز بین 3 تا 4 بار این زباله دزدها در سطح شهرها سطل های زباله را تخلیه کرده و مواد باقی مانده زباله ای بی مصرف در هر زمینه ای است.

وی بیان داشت: پس باید ابتدا بحث تفکیک زباله در مبدا را اصلاح کرده و روش حاکم کنونی را تغییر دهیم و از مدیریت شهری می خواهیم موضوع برخورد با زباله دزدها را پیگیری کنند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان البرز گفت: زباله های خانگی بایستی ساعت 9 شب به سطل های زباله مقابل منازل مسکونی انتقال داده شود که عملا انجام نمی شود و بارها شاهد بوده ایم که ساکنین مجتمع ها و آپارتمان ها در طول روز زباله منازل خود را تخلیه کرده که فرصتی برای زباله دزدها می شود.

وی ادامه داد: اگر زمان تخلیه و انتقال زباله توسط مردم در ساعت 9 شب به صورت یک برنامه منسجم باشد و بعد از آن سازمان مدیریت پسماند این زباله ها را تخلیه کند به طور قطع فرصتی برای زباله دزدها باقی نمی ماند و چیزی که جمع آوری می شود صرفه اقتصادی برای پیمانکار خواهد داشت.

وی گفت: اکنون عملا تفکیک زباله ای انجام نمی شود و اگر شهروندان هم زباله ها را در منازل تفکیک کرده و به جلوی منازل انتقال دهند ولی توسط کارگران شهرداری باز هم به طور کلی جمع آوری نمی شد و بعضی از زباله ها به خصوص زباله های خشک باقی می ماند.

حکیمی با تاکید بر اینکه بایستی ابتدا زیرساخت ها برای این موضوع آماده شود، افزود: در صورتیکه مدیریت پسماند از درب منازل به درستی انجام شود و در ادامه از روش هایی همچون تولید کمپوست و پیرولیز استفاده شود، آن زمان است که زباله به طلای کثیف تبدیل می شود و به لحاظ اقتصادی می تواند منبع مالی خوبی باشد به شرطی که از روش های درست استفاده شود.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان البرز ادامه داد: موضوع نظارت بر پسماندهای صنعتی یکی از معضلات فعلی استان و کشور است، در استان های دیگر بر اساس توانمندی با بعضی شرکت ها هماهنگی انجام شده و پسماندهای صنعتی به این شرکت ها انتقال داده می شود، ضمن اینکه یک سایت 30 هکتاری برای پسماندهای صنعتی در منطقه قشلاق طلایی ساوجبلاغ را کار مطالعاتی انجام داده ایم و در کارگروه پسماند بعدی این قضیه تعیین تکلیف می شود تا شرکت هایی که در امر بازیافت می توانند فعال باشند مستقر شوند و پسماند صنعتی استان به آن منطقه منتقل و مدیریت شود.

وی در خصوص پسماندهای پزشکی نیز بیان داشت: تمام بیمارستان های سطح استان در مدیریت پسماندهای پزشکی به سیستم امحاء و بی خطر سازی مجهز هستند، ولی این پسماندها در مراکز آزمایشگاهی، مطب ها و درمانگاه ها به درستی مدیریت نمی شود.

وی با اشاره به قانون پسماند و مغفول ماندن آن توسط شهرداری ها، به مدیران اجرایی پسماند شهرستان های استان هشدار داد.

حکیمی افزود:طبق قانون در برنامه ی پنجم توسعه، تکالیف متعددی در خصوص مدیریت پسماند به شهرداری ها محول شده اما این دستگاه های عمومی به وظایف خود عمل نکرده اند.

وی بیان داشت: نتیجه مغفول ماندن این امر به استمرار مدیریت سنتی پسماندها و دفن صد در صدی زباله ها در مرکز دفن حلقه دره البرز انجامیده است.

وی ادامه داد: ایجاد مراکز دپوی موقت زباله و ضایعات آتش زا در حوزه شهری سبب وقوع حوادث آتش سوزی و نارضایتی مردم شده است.

مدیرکل حفاظت محیط زیست استان البرز با اشاره به آلودگی های زیست محیطی به ویژه در محیط های شهری، تاکید کرد: روند مدیریت نامطلوب پسماندها و نخاله های ساختمانی در محدوده های شهری و بی توجهی شهرداران به ساماندهی پسماندهااز مواردی است که به دستگاه قضایی گزارش می شود.

حکیمی بیان داشت: تاکنون برخی از شهردارانی که به تکالیف خود در خصوص جمع آوری و تعطیلی مراکز دپوی موقت زباله و ضایعات در حوزه شهری عمل نکرده و به اخطاریه های زیست محیطی صادره توجه نداشته اند به مراجع قضایی معرفی شده اند.

مدیرکل حفاظت محیط زیست البرز تصریح کرد: موضوع پیشگیری از آلودگی های زیست محیطی هر گونه و تهدید علیه بهداشت عمومی قابل اغماض و چشم پوشی نبوده و اداره کل حفاظت محیط زیست استان در این خصوص از جایگاه قانونی خود در برخورد با متخلفان و آلوده کنندگان محیط زیست بهره خواهد برد.