نصف جهان: تغییرکاربری غیرمجاز اراضی کشاورزی اصفهان و رها سازی و فروش آن به خاطر نداشتن آب برای ادامه کشت محصولات به تاکید کارشناسان آفتی است که افزون بر ۲ دهه اخیر بخش کشاورزی این استان را آسیب جدی زده است.

فروش زمین های کشاورزی و تغییر کاربری را باید آفتی در صنعت کشاورزی کشورمان بدانیم، پدیده‌ای که از یک سو به دلیل شرایط مالی نامناسب برخی کشاورزان و از سوی دیگر فرصت طلبی دلالان و قانون شکنان به وقوع می‌پیوندد.

بر اساس آمار موجود تاکنون ۱۹۸ هزار مورد تغییرکاربری غیر مجاز در اراضی کشاورزی کشور رخ داده و ۸۰ هزار پرونده در این ارتباط در محاکم قضایی تشکیل شده است.

سرانه اراضی کشاورزی کشور در ۵۰ سال گذشته از پنج هزار و ۳۰۰ متر به یک هزار و ۸۷۰ متر کاهش یافته و به باور کارشناسان امر تامین امنیت غذایی، یکی از بزرگترین وظایف مجموعه وزارت جهادکشاورزی است که با حفظ اراضی کشاورزی ممکن می‌شود.

به نظر متولیان امر، جلوگیری از تغییرکاربری غیر مجاز و خُرد شدن اراضی ۲ راهکار حفظ اراضی است و وزارت جهادکشاورزی باید در راستای یکپارچه‌سازی اراضی، قانون جلوگیری از خرد شدن اراضی مشوق‌هایی داشته باشد.

از سوی دیگر باید پذیرفت که ابزارهای قانونی دقیق و شفاف، دیگر مقوله موردنیاز در این چالش به شمار می‌رود و بر همین اساس اکنون حدود ۱۲ میلیون هکتار از اراضی کشاورزی عکس‌برداری شده و از این میزان ۴.۵ میلیون هکتار عقد قرارداد شده، سه میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار نقشه تولید و ۲ میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار برای جانمایی و تثبیت به سازمان ثبت اسناد ارسال شده است.

در ایران، تا قبل از سال ۷۴ هیچ قانون مدونی در خصوص حفظ کاربری اراضی کشاورزی وجود نداشت تا اینکه نمایندگان مجلس چهارم طرحی را به مجلس تقدیم کردند که بعدا با قید یک فوریت در صحن علنی مجلس مطرح و بنام قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغها نامگذاری شد.

بعد از تصویب قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها در آن سال با گذشت یازده سال از قانون مذکور در سال ۸۵ با اصلاحات اساسی روبه رو شد بطوریکه در زمان حاضر قانون حفظ کاربری اراضی زراعی و باغ‌ها با اصلاحات بعدی آن مشتمل بر ۱۵ ماده و ۱۴ تبصره است.

استان اصفهان در سال های اخیر از گزند این آفت نوظهور با منشا انسانی در امان نمانده است، این استان با داشتن حدود ۵۶۸ هزار هکتار اراضی با قابلیت کشاورزی و ۶ میلیون واحد دامی در مجموع حدود ۵.۶ میلیون تن تولید محصولات کشاورزی داشته که حدود پنج درصد ازتولیدات کشاورزی کشور را به خود اختصاص داده است.

سهم اشتغال بخش کشاورزی کشور ۱۸.۷ و سهم اشتغال بخش کشاورزی استان ۱۱.۵ درصد و کل شاغلان بخش کشاورزی این خطه حدود  ۱۷۰ هزار نفر هستند.

مجموع اراضی زراعی استان اصفهان حدود ۴۸۶ هزار هکتار است که در سال‌های طبیعی از حیث بارندگی حدود۷۰ درصد آن به کشت محصولات زراعی مانند انواع غلات، حبوبات و محصولات علوفه‌ای، جالیزی و انواع سبزی و صیفی و گیاهان زینتی اختصاص می‌یابد و تولید سالانه محصولات زراعی استان در شرایط عادی حدود چهار میلیون و پانصد هزار تُن برآورد می‌شود.

مجموع اراضی باغی این دیار نیز حدود ۸۰ هزار هکتار است و بطور عمده شامل انواع سیب درختی، انار، به، انگور، بادام، پسته، گلابی و زردآلوست و مجموع تولیدات باغی و گلخانه‌ای استان در شرایط عادی حدود ۸۰۰ هزار تُن برآورد می‌شود.

از تولیدات شاخص محصولات کشاورزی استان می‌توان به شیرخام با تولید یک هزار و ۴۴۳ تُن(رتبه اول کشور)، گوشت مرغ با تولید حدود ۲۰۰ هزار تُن و تخم مرغ ۱۰۵ هزار تُن در سال(رتبه دوم)، گوشت قرمز با تولید ۷۰ هزار تُن در سال(رتبه پنجم)، عسل هفت هزار و سیصد تُن در سال(رتبه سوم)، گوشت بوقلمون ۱۰ هزار تُن(رتبه اول) و شترمرغ با تولید هزار تُن در سال(رتبه دوم) در سال اشاره کرد.

همچنین در بخش ماهیان زینتی با تولید ۶۷ میلیون و پانصد هزار قطعه در سال(رتبه اول)، محصولات گلخانه‌ای با تولید سالیانه ۳۰۲ هزار تُن(رتبه سوم)، پیاز با تولید سالیانه ۳۹۰ هزار تُن(رتبه دوم) و سیب زمینی با  تولید سالانه ۵۲۸  هزار تُن(رتبه سوم) و سیب درختی با تولید سالیانه ۲۷۷ هزار تُن(رتبه چهارم کشور) و قارچ با تولید سالیانه ۱۳ هزار تُن(رتبه سوم) به این خطه اختصاص دارد.

برغم ظرفیت بالای کشاورزی و دامپروری استان و کسب رتبه‌های برتر کشوری که مواردی از آن اشاره شد در چند سال اخیر افزایش فروش زمین و تغییر کاربری‌های غیرمجاز، نگرانی‌ها را در چالش در صنعت کشاورزی این خطه و حتی از دست رفتن رده‌های برتر را دوچندان کرده است.