بازگشایی دوازده روزه زاینده‌رود برای کشاورزان شرق اصفهان، اگرچه تنها ۳۰ درصد اراضی آنها را زیر کشت برد، اما موجب واکنش بسیار مسئولان استان بالادست درباره مدیریت سد زاینده‌رود شد.

چند روز پیش نیز نکونام، امام جمعه شهرکرد نیز با انتقاد از بازگشایی سد زاینده‌رود برای کشت کشاورزان، گفت که بازگشایی و تخلیه سد در این شرایط برای دو استان در آینده مخاطره ایجاد می‌کند و باید مسائل آبی به درستی مدیریت شود و ضرورت‌های دو استان مدنظر باشد، همچنین مدیریت سد زاینده‌رود نباید در دست یک استان، بلکه باید ملی و علمی باشد.

همچنین پیش از این راستینه، نماینده مردم شهرستان‌های شهرکرد، بن و سامان در مجلس، بازگشایی زاینده‌رود یک تصمیم غلط و این بازگشایی یک تصمیم یک‌طرفه و غلط بود، این گلایه به وزارت نیرو انعکاس داده شده است و قطعاً تذکرات لازم را به وزیر نیرو خواهیم داد، حقوق مردم این استان به‌صورت ویژه توسط مسئولان پیگیری می‌شود

از سوی دیگر نماینده صنف کشاورزان چهارمحال و بختیاری در ابتدای بازگشایی سد زاینده‌رود در این دوره در نامه‌ای به وزیر نیرو نسبت به جریان زاینده‌رود با توجه به ذخیره این سد انتقاد کرد و نوشت «این اقدام به‌شدت کل حوضه را دچار بحران می‌کند و مطالبات مدنی خیلی شدیدتری نسبت به سال‌های گذشته خواهیم داشت و دو استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری را تحت شعاع قرار می‌دهد. همچنین او در ادامه نامه خود نوشت که چرا مدیریت سد زاینده‌رود باید در اختیار یک استان باشد؟ آیا نظر سایر ذینفعان در حوضه زاینده‌رود در نظر قانون جایگاهی دارد؟

زمزمه‌هایی گرفتن مدیریت سد زاینده‌رود از اصفهانی‌ها و مدیریت این سد توسط دو استان، نگرانی‌هایی را ایجاد می‌کند و به اعتقاد کارشناسان اگر این اختیار اندک نیز از اصفهان گرفته شود، باید فاتحه زاینده‌رود را بخوانیم. باید توجه داشت که استان چهارمحال و بختیاری تاکنون سه بار مرز میان خود و اصفهان را دستخوش تغییراتی کرده که در صورت تکرار ‌این موضوع، علاوه بر ایجاد فاجعه‌ای بزرگ برای کشاورزان شرق اصفهان، می‌تواند زمینه‌هایی را برای آلودگی آب شرب استان‌های اصفهان، یزد، بخش‌هایی از کرمان و استان مرکزی فراهم کند.

معاون امور عمرانی استانداری اصفهان درباره برخی انتقادات در استان بالادست نسبت به مدیریت سد زاینده‌رود در اصفهان به ایسنا، گفت: تاکنون هیچ صحبت رسمی درباره تغییر مدیریت سد زاینده‌رود نشده و صحبت‌های موجود به‌نوعی بی‌اعتبار است و نباید به آن توجهی کنیم.

به گفته مهران زینلیان، استان اصفهان به‌هیچ‌وجه زیر بار تغییر مدیریت سد زاینده‌رود نمی‌رود و اساساً بحث حقابه کشاورزان و رژیم طبیعی رودخانه مطرح است و این موضوع امکان‌پذیر نیست.

وی با تأکید بر اینکه این صحبت رسمی نیست و به‌هیچ‌وجه مدیریت سد زاینده‌رود نباید به استان چهارمحال و بختیاری داده شود، افزود: البته اگر صحبت تغییر مدیریت سد زاینده‌رود و یا تغییر خط مرزی اصفهان به‌طور رسمی مطرح شود، مدیریت استان نسبت به آن واکنش نشان خواهد دارد، بنابراین نباید نسبت به صحبت‌های غیر کارشناسی واکنش نشان داد.

به گفته زینلیان، بیش از ۹۵ درصد حوضه زاینده‌رود در محدوده استان اصفهان قرار دارد و به همین دلیل مدیریت سد زاینده‌رود در اختیار اصفهان است.

حسین وحیدا، عضو هیئت مدیره نظام صنفی کشاورزان استان اصفهان درباره تغییر مدیریت سد، نیز به ایسنا، گفت: امکان ندارد چنین اتفاقی رخ دهد و اصفهان چنین اجازه‌ای نخواهد داد و همان نهادی که برای خط لوله یزد تیم محافظت در نظر می‌گیرد باید از محدوده سد زاینده‌رود نیز نگهداری کند.

خط مرزی دو استان خارج از حریم دریاچه سد زاینده‌رود

پیش‌تر نیز معاون اسبق شرکت آب منطقه اصفهان درباره تغییر خط مرزی اصفهان و چهارمحال و بختیاری، به ایسنا، گفته بود که متأسفانه در استان بالادست تفکر حاکم شدن در استان اصفهان وجود دارد و تغییر خط مرزی اصفهان و چهارمحال بختیاری به ضرر اصفهان است و این اتفاق موجب می‌شود تا در آینده مشکلات آبی اصفهان بیشتر و تنش‌های آبی آن تشدید یابد.

به گفته مهدی بصیرپور، متأسفانه مسئولان و مدیریت استان چنین موضوعی را تکذیب می‌کنند، اما بعد از مدتی با اتفاق دیگری مواجه می‌شویم در این شرایط مسئولان چهارمحال و بختیاری به آرامی و با فراهم شدن فضا، به دنبال در دست گرفتن مدیریت تمام منابع آب اصفهان هستند.

معاون اسبق شرکت آب منطقه اصفهان توضیح داد: به‌عنوان‌مثال در بحث حفاظت از حریم دریاچه زاینده‌رود، حساسیت تأمین آب شرب در استان بالادست همانند اصفهان وجود ندارد، بنابراین آنها با توسعه ساخت‌وسازها، صدور مجوز حفر چاه و ... کم‌کم به دنبال مدیریت منابع آبی اصفهان خواهند بود.

بصیرپور با بیان اینکه متأسفانه از دهه هفتاد به این طرف شاهد دستکاری خط مرزی و آبی زاینده‌رود بین دو استان اصفهان و چهارمحال بودیم، گفت: در آخرین مرحله استان بالادست به دنبال این بود که خط مرزی آبی را وسط دریاچه زاینده‌رود قرار دهند که با اعتراضات اصفهان، این لایحه معلق ماند، اما به صورت نیم‌بند مدارکی برای تغییر خط مرزی در وزارت کشور تنظیم شد.

وی درباره خط دقیق مرزی و آبی اصفهان و چهارمحال و بختیاری، اظهار کرد: از دید اصفهانی‌ها این خط مرزی خارج از حریم دریاچه سد زاینده‌رود است، اما چهارمحالی‌ها مدعی هستند که خط مرزی، وسط دریاچه قرار دارد.

مدیریت یکسان حوضه‌های آبریز در دنیا

اما عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد دراین‌باره به ایسنا، می‌گوید: در سراسر دنیا مدیریت آب و رودخانه‌ها حوضه‌ای است و نمی‌شود مدیریت یک رودخانه همچون دانوب، آمازون، راین و ... که از کشورهای مختلف عبور می‌کنند، در هر کشوری به‌صورت جداگانه باشد.

بابک سپهریان توضیح داد:  در این شرایط در یک اتاق فکر از سراب تا پایاب متخصصین رشته‌های مختلف از آب، زمین‌شناسی، منابع طبیعی و ... حضور دارند و کشورهای مختلف نمی‌توانند ادعا کنند چون زایش آبی در منطقه‌ای خاص است، در نقطه‌ای دیگر نباید آب نباشد.

وی با انتقاد بر اینکه متأسفانه در ایران از سال ۱۳۸۳ طرح استانی حوضه‌های آبریز اجرا شد، گفت: به دلیل اینکه ایرانی‌ها به‌ویژه در بالادست رودخانه‌ها به بلوغ فکری و سیاسی نرسیده‌اند، تنها تفکر جزیره‌ای دارند و همه‌چیز را برای خود می‌خواند، و متوجه نیستند که رشد و توسعه در تعامل رخ می‌دهد.

این کارشناس زمین‌شناسی و آب تأکید کرد: باید توجه داشت که با تعامل می‌توان به رشد و توسعه دست ‌یافت، اما استان چهارمحال و بختیاری این حس تعامل را ندارند و امروز شاهد چالش آبی در مرکز کشور هستیم.

وی اضافه کرد: البته برخی می‌گویند در اصفهان صنایع ملی فولاد، پتروشیمی و ... برای این استان مزیت است، اما در اصل اصفهانی‌ها از وجود این صنایع که علاوه بر بردن آب اصفهان، آلودگی ارمغان آنهاست گلایه دارند و از سوی دیگر این صنایع موجب ورود مهاجرینی به اصفهان است که موجب افزایش آمار جرم و بزه در این استان شده در حالیکه اصفهان باید نسبت به توسعه صنایع‌دستی و صنایع هایتک اقدام کند.

مسئولان استان بالادست نگاه تعاملی با اصفهان ندارند

سپهریان اضافه کرد: متاسفانه در چند سال گذشته استان‌های چهارمحال و بختیاری و خوزستان در عمل نشان داده‌اند که دیدگاه تعاملی با اصفهان ندارند، هرچند که برخی مسئولان این استان‌ها در اصفهان زندگی می‌کنند.

وی با تأکید کرد: به‌طورقطع با همین بلوغ فکری اگر مدیریت سد زاینده‌رود از اصفهان گرفته شود همین اندک آبی که سالی 10 یا ۲۰ روز به کشاورزان حقابه‌دار اصفهان داده می‌شود را دیگر نخواهیم داشت و باید فاتحه زاینده‌رود را در اصفهان بخواهیم.

این استاد دانشگاه آزاد با اشاره به اینکه به دلیل خشکی زاینده‌رود و برداشت از آبخوان‌ها، امروز شاهد پیشروی فرونشست زمین در اصفهان هستیم، گفت: خشکی سال‌های گذشته زاینده‌رود امروز آثار خود را در ترک‌های زمین و فرونشست نشان داده است و اگر مدیریت سد زاینده‌رود از اصفهان گرفته شود همین نیم‌بند حیات اصفهان تمام می‌شود و همانند تابستان سال گذشته باید برای تأمین آب شرب محتاج آبرسانی سیار باشیم و در این صورت برای اصفهان دیگر امیدی متصور نیستیم.

وی تاکید کرد: اگر مدیریت سد زاینده‌رود از اصفهان گرفته شود، تالاب گاوخونی به‌صورت کامل خشک می‌شود و از سوی دیگر باید شاهد مرگ زاینده‌رود باشیم.

سپهریان گفت: باید توجه داشت که رودخانه زاینده‌رود از زاگرس سرچشمه می‌گیرد و آبریز آن تالاب گاوخونی است. در اصل  آب باید به تالاب گاوخونی برسد و سپس نسبت به تامین آب شرب و بعد حقابه کشاورزی اقدام کنیم.

ملاحظه‌کاری رجال سیاسی اصفهان در برابر تنش‌های آبی

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان در گفت‌‍‌وگو با ایسنا نیز درباره برخی اظهارنظرها در استان بالادست نسبت به تغییر مدیریت سد زاینده‌رود، اظهار کرد: معتقدم به دلیل اینکه اصفهانی‌ها به خوبی از حقوق خود دفاع نکرده‌اند، استان‌های دیگر از این ضعف استفاده کرده و با ملاحظه‌کاری رجال سیاسی اصفهان در گذشته نیز با تغییر مرز مقابله جدی و مؤثری انجام نگرفت.

مهدی بصیری افزود: چند سال پیش با تصاحب بخش‌هایی از سرزمین اصفهان و الحاق آن به استان چهارمحال و بختیاری، استان بالادست با عکس‌العمل شدید مسئولان و نمایندگان اصفهان مواجه نشد، بنابراین هنوز هم به دنبال این است تمام تأسیسات سد و دریاچه سد زاینده‌رود را در اختیار بگیرد تا توان برداشت آب بیشتر به‌صورت پمپاژ را داشته باشند تا آب را به مناطق کوهستانی خود منتقل کنند.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان تصریح کرد: گفته می‌شود تقریباً ۹۳ درصد زاینده‌رود در استان اصفهان و همچنین وسعت حوضه آبخیزهای زاینده‌رود در استان اصفهان بیشتر از استان همسایه است و به‌نوعی شهرستان‌های فریدونشهر، دامنه، داران، چادگان و بخشی از فریدن جزو حوضه زاینده‌رود است.

نفس‌های آخر تالاب گاوخونی

وی درباره اینکه اگر مدیریت سد زاینده‌رود از اصفهان گرفته شود چه بر سر اصفهان و گاوخونی می‌افتد، گفت: در حال حاضر تالاب گاوخونی در حال کشیدن نفس‌های آخر خود است، اما اگر مدیریت سد زاینده‌رود از اصفهان گرفته شود، زاینده‌رود در اصفهان به‌طور کامل خشک می‌شود و تمام ساختمان‌های این شهر به دلیل خشکی زاینده‌رود و فرونشست شکسته و تمام فضای سبز آن خشک می‌شود و درنهایت تأمین آب شرب اصفهان به خطر می‌افتد.

بصیری ادامه داد: امروز برخی مسئولان استان بالادست گلایه و انتقاد دارند که چرا در قبال حذف کامل حقابه‌های محیط‌زیست رودخانه، تالاب گاوخونی و کشاورزی به مدت ۱۹ ماه دو بار هر کدام به مدت ده روز آب جهت کشاورزی و محیط‌زیست قسمتی از رودخانه باز شده است.

وی گفت: در هیچ جای دنیا و در ایران هم به جز بین اصفهان و چهارمحال مرزهای استان‌ها را به دلخواه یک استان و چند مرتبه جابجا نمی‌کنند، اما مرز اصفهان چندین بار جابجا شد و هیچ‌یک از مقامات اصفهان نسبت به این موضوع واکنش نشان ندادند.