این روزها فروش ماهی‌های کوچک زبرا در بطری‌های تزئینی یکی از مسائل مد شده برای سفره هفت سین است که با استقبال زیادی از سوی مردم نیز رو به رو شده است!

 روزنامه آفتاب یزد نوشت: «هر چه به عید نوروز نزدیک‌تر می‌شویم خیابان‌های تهران بیشتر حال و هوای عید و نو شدن به خود می‌گیرد. این موضوع در بازار نیز تأثیر گذاشته است و شاهدیم که بازار رونق دوباره گرفته‌اند. هر چقدر هم وضعیت اقتصادی سخت باشد و روزها به سختی بگذرد اما سنت خرید برای سال نو در کشور ما فراموش نمی‌شود و شاید به همین دلیل است که هر سال سوءاستفاده‌گران این روزها را برای فروش اجناس بنجلشان انتخاب می‌کنند! از طرف دیگر خرید اقلام سفره هفت سین موضوعی است که هر سال از اوایل اسفند ماه آغاز می‌شود و تا دقایقی قبل از سال تحویل ادامه می‌یابد. در این بین هر سال چیز جدیدی مد می‌شود و مردم هم برای رسیدن به آن رقابت می‌کنند تا گوی سبقت را از یکدیگر بربایند! بدون این که به عواقب خریدشان فکر کنند و درباره آن تحقیق کرده باشند!

این روزها فروش ماهی‌های کوچک زبرا در بطری‌های تزئینی یکی از مسائل مد شده برای سفره هفت سین است که با استقبال زیادی از سوی مردم نیز رو به رو شده است! از طرف دیگر از آن جایی که وضعیت بازار را تقاضا مشخص می‌کند سوءاستفاده‌گران با توجه به استقبال مردم هر روز ماهی‌های بیشتری را وارد بطری کوچک می‌کنند و آنها را به کام مرگ می‌کشند!

به طور کلی استفاده از ماهی قرمز در سفره‌های هفت سین اگر چه همیشه وجود داشته اما کارشناسان بر این باورند که وجود آنها ضرورتی ندارد و چه بسا از فرهنگ‌های دیگر وارد فرهنگ ایرانی شده باشد! حال اما به غیر از ماهی قرمز که برخی‌ها آن را نماد سلامتی می‌دانند و حضورش در سفره هفت سین را امری ضروری می‌دانند، ماهی‌های زبرا نیز راهشان را بر سفره‌های هفت سین باز کرده‌اند! هر چند این حضور ناخواسته است و در واقع حضور این ماهی‌های کوچک در سفره هفت سین به قیمت جان آنها تمام می‌شود اما برخی سودجویان، تجارت مرگ را انتخاب کرده‌اند تا با نابودی این ماهی‌ها جیب‌هایشان را پر پول کنند.

برای بررسی این موضوع با با شهرام شریفی کارشناس آبزیان و فعال محیط زیست به گفت‌وگو نشستیم.

تجارت مرگ

شریفی در این باره می‌گوید: «این ماهی‌ها که این روزها به طور فراوان در بطری‌های تزئینی در بازار به فروش می‌رسد از نوع ماهی‌های زبرا است. این ماهی‌ها به طور طبیعی زیبا و سخت جان هستند و در آب شیرین زندگی می‌کنند. نگهداری آنها در آکواریوم‌های خانگی بسیاری راحت است و گیاهخوار هستند اما این ماهی‌ها جنب و جوش زیادی دارند و به صورت گروهی زندگی می‌کنند. این ماهی‌ها به طور طبیعی در رودخانه‌ها و برکه‌ها زندگی می‌کنند و عمر آنها بالغ بر ۵ سال است اما رشد نمی‌کنند و در همین‌اندازه باقی می‌مانند. حالا این ماهی‌ها را در بطری‌های تزئینی و در بسته می‌اندازند و تجارت مرگ راه انداخته‌اند! به دلیل جنب و جوش زیاد فضای محدود داخل این بطری‌ها نمی‌تواند برای این گونه از ماهی مناسب باشد و حکم زندان را برای آنها دارد، حال این که این ماهی‌ها عادت دارند که گروهی زندگی کنند و معمولاً به تنهایی زنده نمی‌مانند! معمولاً می‌گویند گیاهان داخل این بطری اکسیژن تولید می‌کند اما این دروغ محض است! این کارها باعث می‌شود که عمر ۵‌ساله ماهی زبرا به ۱۰ تا ۲۰ روز یا حداکثر یک ماه تقلیل یابد!»

زندانی برای ماهی‌ها

او در ادامه تصریح کرد: «قاعدتا در حالت عادی زندگی به مدت ۵ سال برای یک ماهی در شرایط مناسب، طبیعی است و اتفاق می‌افتد به خصوص ماهی؛ زبرا که به صورت گروهی در رودخانه‌ها زندگی می‌کند اما واقعیت این است که فضایی که برای نگهداری این گونه ماهی‌ها طراحی شده و مورد استفاده قرار می‌گیرد باید از نظر شرایط زیستی یک شرایط مطلوبی را داشته باشد؛ به طوری که ماهی بتواند هم تنفس خوبی داشته باشد و هم غذای مورد نیاز خودش را تأمین کند. این نوع بطری‌هایی که طراحی و ساخته می‌شود در واقع یک اکوسیستم خیلی کوچک است که باید از نظر شرایط دما، میزان تابش نور و امکاناتی که در اختیار ماهی قرار می‌گیرد در جایگاه مناسب باشد. این طور که از بطری‌هایی که در بازار به فروش می‌رسد مشخص است هیچ یک از این عوامل در آن لحاظ نشده و عمده‌ترین دلیل مرگ ماهی‌های زبرا در آن محیط هم همین است. این بطری‌ها به جای این که محل زندگی مناسبی برای این نوع ماهی‌ها باشد، بیشتر نوعی زندان برای آنهاست.»

ماهی با عنوان واژه عربی «سمک» وارد هفت سین شده است

این کارشناس در ادامه افزود: «به طور کلی در رابطه با ماهی‌های قرمزی که در سفره‌های هفت سین قرار می‌دهند باید بگویم این ماهی‌ها نه جزوی از سنت ما هستند و نه این که درباره آنها می‌توان بحث خاصی کرد! هیچ لزومی ندارد که این ماهی‌ها سر سفره ما قرار بگیرند! درست است که از لحاظ سنتی عید نوروز برای ما دارای اهمیت بالایی است اما وجود ماهی در آن ضرورتی ندارد. من در سوابق و اسناد تاریخی که نگاه کردم ماهی قرمز جزو اقلام موجود در سفره هفت سین نبوده؛ به خصوص این که ماهی به عنوان واژه عربی «سمک» در سفره ما قرار داده می‌شود حالا این که چه اتفاقی افتاده که این موجود با اسم عربی خودش در سفره هفت سین ما جا خوش کرده موضوعی است که باید مورد بررسی قرار بگیرد!»

او افزود: «چون نحوه نگهداری از این گونه ماهی‌ها مهم است و به خصوص به دلیل بیماری‌هایی که ممکن است در آنها عارض شود یا به صورت نهادینه در آن قرار وجود داشته باشد، مثل بیماری سالمونلا و سل پوستی که بیماری‌های معروفی هم هست، به این دلیل به نظر من نه تنها ضرورتی برای حضورش در سفره هفت سین نیست بلکه بهتر است که به طور کلی از آن استفاده نشود. مگر این که آکواریومی در خانه داشته باشید و از چند گونه از این ماهی‌ها به صورت آکواریوم نگهداری کنید ولی سر سفره هفت سین در تنگ ماهی قرار دادن آن خیلی کار مناسبی نیست و خطراتی را هم به همراه دارد.»

حضور ماهی قرمز در سفره هفت سین ضروری نیست

او در ادامه توضیح داد: «یکی از ویژگی‌های ماهی قرمز این است که از نظر تولید مثل و رشد شرایط مطلوب و مناسبی دارد و خیلی زود هم تکثیر می‌شود و از نظر غذا شرایط سخت و دشوار ندارد، ماهی‌ای است که نگهداری آن در باغات و حوض‌ها راحت است و با این اوصاف به نظر نمی‌رسد که مشکلی از نظر ضرر رساندن به نسل این ماهی اتفاق بیفتد، به خصوص این که از نظر ژنتیکی در بررسی‌های انجام شده این ماهی یک نسل خالص نیست و هزار و یک دخالت ژنتیکی از گونه‌های مختلف دیگر در آن انجام شده است، در واقع دارای ارزش گونه‌ای از نظر تنوع زیستی نیست، تنوع آن در همه جای دنیا هست و این ماهی بسیار زیاد است و با حضورش در سفره‌های هفت سین ما هم نسل این ماهی به خطر نخواهد افتاد اما در رابطه با این که این نوع ماهی می‌تواند سلامت انسان‌ها را تهدید کند و همچنین حضورش در سفره هفت سین ضروری نیست صلاح در این است که خریداری نشود.»