نصف جهان: استاد دانشگاه کنکورديا گفت: مصرف آب از ميزان موجودي آب پيشي گرفته و دليل آن بالا رفتن جمعيت و افزايش سرانه مصرف آب و سرآمد همه دلايل مديريت غيرواقعي است.

علي ناظمي درباره اوضاع منابع آبي ايران با توجه به خشکسالي اظهار کرد: بر اساس تخمين و مطالعات انجام شده در 30 حوضه آبريز اصلي مشخص شده که کاهش آب‌هاي زيرزميني در اکثر مناطق پهنه سرزميني ايران منشأ طبيعي ندارد، بلکه ناشي از برداشت مستقيم انسان از اين منابع است که با حفر چاه مجاز و يا غير مجاز به اين وضعيت رسيده‌اند.

وي با بيان اينکه کم شدن ظرفيت آبخوان‌هاي زيرزميني يک خطر بسيار جدي براي امنيت غذايي ايران است، افزود: در 77 درصد پهنه جغرافيايي ايران ميزان برداشت از آب‌هاي زيرميني بيش از ميزان دريافت است، در نتيجه با ادامه اين وضعيت يک کاهش سيستماتيک را خواهيم داشت که مي‌تواند امنيت غذايي را به خطر بيندازد، زيرا بيشترين مناطقي که نرخ کاهش را داشته‌اند در نقاطي قرار دارند که محصولات استراتژيک کشور مثل گندم کشت مي‌شود.

استاد دانشگاه کنکورديا در مونترال کانادا علاوه بر مسئله آب و غذا، موضوع امنيت محيط زيست را نيز از جمله مخاطرات خشکسالي در کشور برشمرد و گفت: مسئله اصلي ديگر نمکين شدن خاک است که متأسفانه در طول سال‌ها پهنه سرزميني ايران نمکين‌تر شده و اين موضوع تأثيرات بالقوه زيادي را مي‌تواند داشته باشد از جمله اينکه خاک نمکي براي کشت مناسب نيست، همچنين غلظت نمک بالا براي زيست‌بوم و حتي جمعيت‌هاي انساني مناسب نخواهد بود.

وي مسئله حائز اهميت ديگر را فرونشست زمين دانست و افزود: در اکثر مناطق کشور فرونشست زيادي را شاهديم، مثلاً در درياچه نمک که بالاترين نرخ کاهش را در منابع آب‌هاي زيرزميني دارد بيشترين نشست اتفاق افتاده که شهر تهران با حدود 15 ميليون نفر جمعيت و زيرساخت‌هاي اصلي در همين حوضه درياچه نمک واقع شده و باتوجه به پايداري پايين خاک در صورتي که فرونشست با زلزله شديد هم توأم شود باعث خطرات جبران‌ناپذيري براي مردم خواهد شد.

ناظمي در ادامه بيان کرد: کشور ما در نواحي نيمه خشک واقع شده و به صورت تاريخي با دوره‌هاي سالانه فصلي و يا حتي چند سال خشکسالي مواجه بوده است، به عبارت ديگر از زماني که اين آب و خاک؛ جمعيت را در خود جا داده خشکسالي نيز تجربه شده، اما مسئله‌اي که اکنون در ايران وجود دارد مصرف از ميزان موجودي آب پيشي گرفته و دليل آن بالا رفتن جمعيت و افزايش سرانه مصرف آب و سرآمد همه دلايل مديريت غيرواقعي است که در منابع آب و محيط زيست مشاهده مي‌شود. متأسفانه کارهايي ادامه مي‌يابد که از ابتدا نبايد انجام مي‌شد و هرچه بيشتر بحران آب را اضافه مي‌کند چراکه روش مدون و درستي براي مواجهه با خشکسالي نداريم.

وي خاطرنشان کرد: ما به صورت تاريخي به توسعه پايدار فکر نکرديم، فقط هدف اين بوده که توسعه سريع داشته و مسائلمان را به سرعت، بدون نگاه کارشناسي و تخصصي حل کنيم، يک تصميم نابجا مي‌تواند زنجيره‌اي از اتفاقات را باعث شود.

اين متخصص امنيت آب و تغيير اقليم گفت: متأسفانه وقتي به توسعه کشاورزي و صنعتي فکر کرديم هدفمان ايجاد منابع آبي جديد بوده تا ساماندهي مصرف. براي توسعه کشاورزي فکر کرديم که چگونه منابع آبي جديد خواه سطحي و يا زيرزميني را استفاده کنيم، اما فراموش کرديم که آبياري کشاورزي ما بسيار ناکارامد است، در واقع نرخ بهره‌وري کشاورزي رقمي در حدود 35 درصد در کل کشور است و اين نشان مي‌دهد ما يک‌سوم آب را مصرف و دوسوم را هدر مي‌دهيم.

رئيس پنل هيدروکليماتولوژي پروژه GEWEX برنامه مطالعات آب و هوايي سازمان جهاني هواشناسي در ادامه درباره فعاليت‌هاي سدسازي کشورهاي همسايه مثل ترکيه و افغانستان و يا کشورهاي شمال ايران گفت: فعاليت اين کشورها مي‌تواند در حوزه‌هاي مرزي تأثيرگذار باشد، مثلاً مشکلاتي که در درياچه هامون داريم را نمي‌توانيم از مشکلات مديريت آب‌هاي مرزي و افغانستان جدا کنيم اما آنچه در داخل سرزمين و حوضه‌هاي آبريز با آن مواجهيم ارتباطي به خارج از مرزهاي کشور ندارد. به عنوان نمونه درياچه نمک و حوضه‌اي که تهران در آن واقع شده هيچ ارتباط هيدرولوژيکي با کشورهاي همسايه ندارد و يکي از بزرگ ترين فجايع آبي کشور و جهان را مشاهده مي‌کنيم، ما خود مسئول آن هستيم در گستره داخل سرزمين و موضوعات آبي که کشور به آن مبتلاست بايد به خود و مردم نگاه کنيم و نه برنامه‌هاي سدسازي همسايگان.

وي ادامه داد: ممکن است افغانستان و ترکيه در برخي منابع آب‌هاي سطحي کشور ايجاد مشکل کنند، اما منابع آب زيرزميني بخاطر برداشت و مصرف نامناسب ما ايراني‌هاست و نه افغان‌ها و ترک‌ها، خودمان در از بين رفتن آب‌هاي سطحي داخل سرزمين و منابع زيرزميني آب مقصريم.