«کرونا قواعد بسیاری را به‌ هم زده، قوانین نوشته و نانوشته بسیاری را پاک کرده، از نو نوشته و تغییرات گسترده‌ای در زندگی همه ما ایجاد کرده است؛ تغییراتی که به‌ نظر می‌رسد بخشی از آنها دائمی بوده و قرار نیست قواعد در آنها دوباره به سیاق سابق برگردد. «زمان» یکی از حقایقی بود که کرونا اگر چه نتوانست به ماهیت آن خدشه‌ای وارد کند اما توانست شیوه سپری‌کردن آن را برای افراد به‌ طور کلی تغییر دهد. بر اساس نتایج یک پایش میدانی که روزنامه همشهری برگزار کرده است، ۷۶درصد افراد گفته‌اند که شیوع ویروس کرونا، روند انجام کارهای روزانه آنها را طولانی‌تر کرده است. حتی با وجود این که تعداد زیادی از این جامعه آماری ۱۵۰نفره به واسطه دورکاری کمتر از سابق در مسیر رفت‌وآمد به محل کار خود هستند اما کارکردن در منزل - به‌خصوص برای زنان - حواشی بسیاری برای آنها ساخته که روند تمام‌شدن امور ساده را طولانی‌تر کرده است. البته ۲۴درصدی که شیوع کووید-۱۹ زمان انجام کارها را برای آنها کوتاه‌تر کرده است، عموما بر این عقیده‌اند که به واسطه آنلاین‌شدن خریدها، کارهای اداری، پذیرش فرهنگ دورکاری و ... آنها زمان کمتری نسبت به سابق برای انجام کارهای روزمره خود صرف می‌کنند.

در روند پذیرش...

در بین آدم‌هایی که پای صحبت‌شان نشسته‌ایم، مبینا، سرامیست ۲۹ساله، نگاه متفاوت‌تری به ماجرای تأثیر کرونا بر زمان‌بندی زندگی‌اش داشت. او درباره تأثیرات شیوع ویروس چینی بر زندگی کاری و شخصی‌اش توضیح داد: اوایل مدیریت‌کردن کرونا زمان بسیار زیادی از من می‌برد. مدام در حال شست‌وشو و ضدعفونی‌کردن بودیم. وعده‌هایی که از بیرون از خانه غذا می‌خوردیم و سفارش می‌دادیم حذف شده بود و طبعا دو برابر سابق در آشپزخانه بودیم. حالا اما انگار که زیستن با کرونا را یاد گرفته باشیم، دیگر می‌دانم که چطور به‌سرعت همه‌ چیز را ضد عفونی کنم و راحت‌تر از بیرون غذا سفارش می‌دهیم. عادت‌کردن به این سبک جدید از زندگی کم‌کم فضا را به سمتی برده که حالا دیگر زمان کمتری صرف امور روزمره می‌کنم. نه فقط کمتر نسبت به سال گذشته بلکه کمتر از روزهای کرونایی.

در کشاکش شست‌وشو و ضدعفونی‌کردن وسایل

تعداد زیادی از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی با اشاره به موضوع شست‌وشوها و ضدعفونی‌کردن‌ها در این روزها تأکید داشتند که زمان زیادی از روزشان به این امور اختصاص پیدا می‌کند. عطیه می‌گوید: پیش‌تر می‌شد که به خانه بیایم و دوش نگیرم. امروز چنین چیزی امکان ندارد. حتما هر روز باید استحمام کنم؛ چرا که می‌ترسم لباس‌هایم یا موهایم آلوده باشد. از سوی دیگر هر بار خریدکردن یعنی حداقل ۱۵دقیقه زمان باید صرف ضد عفونی و شست‌وشو شود. آدم گاهی روزی دو بار مجبور می‌شود به خرید میوه، سبزی، شوینده، مواد خوراکی و ... برود. سامان هم که دانشجوی معماری است و در تهران خانه گرفته است می‌گوید: فارغ از هزینه‌های بسیاری که کرونا به واسطه خرید ماسک، ‌الکل و... روی دست‌مان گذاشته طی روز هم زمان بسیاری باید به نظافت‌هایی که پیش‌تر غیر ضروری برایم به‌نظر می‌رسد، بپردازم.

حذف مهمانی‌های غیرضروری

کرونا البته لزوما زمان انجام کارها را برای افراد بیشتر نکرده است. مینا یکی از کسانی است که ساحت‌های مثبتی را در ویروس کرونا شناسایی کرده و درباره آنها توضیح می‌دهد: من خانه‌دار بودم و هستم. برای من خود کرونا چندان تفاوتی در گذران امور ایجاد نکرده اما همین‌ که می‌توانیم به بهانه کرونا از رفتن به مهمانی‌های غیرضروری اجتناب بورزیم بدون آن که کسی دلگیر و ناراحت شود به‌ خودی خود باعث شده که من زمان بیشتری را بتوانم به امور شخصی روزمره خودم اختصاص دهم. از سوی دیگر من در همین ایام ازدواج کردم و مراسمی که می‌توانست دو برابر بیشتر از من وقت، هزینه و انرژی بگیرد را به شیوه ساده‌تری برگزار کردم که تا پیش از این شاید جسارت برگزارکردن آن به این شکل را نداشتم.

در باب مصایب کار در منزل

رعنا از ابتدای امسال، ‌حجم بسیاری از امور شغلی‌اش را در منزل انجام می‌دهد. او بر این باور است که استفاده از سیستم خانگی، اینترنت کم‌سرعت منزل و ... کار را برای او بسیار زمان‌بر کرده است: «از طرفی خودم ترجیح می‌دهم که در خانه کار کنم اما واقعیت این است که در خانه امکانات کافی وجود ندارد و همین موضوع سبب می‌شود که گزارشی که می‌تواند در محل کارم با یک ساعت کار تمام شود در خانه گاهی ۳ ساعت از من زمان می‌برد. حالا تصور کنید که در این میان چون همکارانم را نمی‌بینم مدام در حال تماس‌گرفتن با آنها هستم و این وسط برق هم می‌رود که نورعلی‌نور می‌شود!»

دردسرهای آموزش‌ آنلاین و خانه‌داری

زنان در اینجا هم درگیری بیشتری با یک مشکل همگانی دارند که چالش بزرگ‌تری برای آنها به واسطه جبر جامعه تعریف شده است:‌ «هم کار بیرون را در منزل انجام بده، ‌هم به امور خانه‌داری برس، هم از فرزندی که مدرسه یا مهد کودک نمی‌رود نگه‌داری کن و هم به امور آموزشی آنلاینش بپرداز!» در واقع به‌ دلیل تقسیم کار جنسیتی، کار خانگی و مسئولیت‌های مراقبتی عمدتا زنانه قلمداد می‌شود و همین نقش‌های جنسیتی، یعنی وظایف و انتظاراتی که بر عهده هر یک از دو جنس گذاشته شده، می‌تواند زنان را از ورود به بازار کار یا پیشرفت در عرصه شغلی بازدارد. بر اساس نتایج آمارهای گذران وقت افراد جامعه، متوسط زمان سپری‌شده در فعالیت‌های خانه‌داری توسط مردان و بیشتر در کشور برابر با یک ساعت‌ و ۱۷ دقیقه و برای زنان ۵ ساعت‌ و ۲۵ دقیقه است. همچنین زنان جوان ۱۵ تا ۲۴ ساله به‌ طور متوسط فقط ۳۴ دقیقه در روز به‌ کار و فعالیت‌های شغلی و ۴ ساعت‌ و ۵ دقیقه به فعالیت‌های خانه‌داری می‌پردازند؛ در حالی‌ که مردان جوان ۲ ‌ساعت‌ و ۳۹ دقیقه را به امور شغلی و تنها یک ساعت‌ و ۱۷ دقیقه را به خانه‌داری اختصاص می‌دهند. از طرف دیگر نتایج آمارگیری نیروی کار در سال ۱۳۹۴ نشان می‌دهد که حــدود ۷۲ درصـد از زنان غیر فعال مسئولیت‌های شخصی یا خانوادگی را به‌ عنوان مهم‌ترین مانع برای فعالیت در بازار کار بیان کرده‌اند. کرونا البته این شرایط را بدتر کرده؛ چرا که لزوم افزایش سطح رعایت مسائل بهداشتی و ضدعفونی‌کردن و شست‌وشوی اقلام، وسایل و بخش‌های مختلف خانه و تفکیک و ضدعفونی‌کردن لباس‌ها مسئولیت‌های جدیدی (با تعاریف و استانداردهای غلط) را در این زمینه بر عهده زنان گذاشته است. همچنین با دورکارشدن اعضای دیگر خانواده به‌ طور کلی کار خانگی شامل پختن غذا، پذیرایی از افراد خانواده و شست‌وشو هم بیشتر می‌شود.

علاوه بر این شیوع ویروس کرونا وظایف مراقبتی بیشتری بر عهده زنان گذاشته؛ چرا که از طرفی به‌ دلیل خطرات ملاقات با پرستار در منزل و حضور در بیمارستان‌ها و از طرف دیگر به‌ دلیل وخیم‌شدن شرایط اقتصادی، این وظایف هم بیش از پیش بر گرده زنان گذاشته می‌شود. در کنار همه این شرایط با آموزش از راه دور زنان ناچارند کار آموزش فرزندان را نیز بر عهده بگیرند و زمان زیادی را صرف رسیدگی به تکالیف و مسائل آموزشی فرزندانشان به‌ویژه در دوره ابتدایی کنند.»