دریا قدرتی پور- «یک آن زمین دهان باز کرد، ما فرو رفتیم و دیوار آوار شد. فقط یک آن طول کشید». معلم مدرسه می گوید. کنار او زهرا خوابیده، یکی دیگر از دانش آموزانی که در حادثه گودبرداری و آوار، زخمی و ناسور شده است. صورتش قد یک کف دست است. کودک 7 ساله ترسیده تر از آن است که چیزی بگوید. خیره، نگاهت می کند. الهام، هم کلاسیش حالش بهتر است، به سلامت از زیر آور درآمده، خوشبختانه، موجودکوچک، شانس آورده و زیر خروارها خاک دفن نشده است.

 14 دانش موز و سه مربی، از حادثه ای جان به در برده اند که کهنه نیست. حادثه ای که نزدیک بود یکی دو ماه پیش علی آباد کتول را سیاه پوش کند.

حالا با باز شدن دوباره مدارس، درس خواندن زیر سقف های لرزان، سخت شده و حس عجیبی دارد؛ مدارسی که قرار بود در فرصت به دست آمده در دوران کرونا بازسازی شوند، ولی این اتفاق نیافتاد و باز با بی توجهی روبرو شدند. آنها این بار هم به علت کمبود بودجه، به همان شکل سابق باقی ماندند تا یک روز دوباره بخاری هایشان جان بگیرند یا دیوارهایشان آوار شوند روی تن دانش آموزان.

نبود اعتبار و هزاران مشکل دیگر، بهانه هایی است که باعث شده، حدود 30 درصد مدارس کشور، دیگر جانی در کالبدشان نماند، مدارسی که نیازمند تخریب، بازسازی و مقاوم سازی هستند و اگر این اتفاق نیفتد، فقط کافی است کامیونی رد بشود و یا حتی یک وسیله سنگین جابه جا شود و لرزه به جانشان بیافتد.

اتاق هایی که قرار بود، دانش آموزان در آن الفبا یاد بگیرند، اما هر بار در فصل سرد، باران است که مشق می شود روی دفتر عاطفه، روی مشق های فاطمه، روی مدادرنگی های حسین و هر دانش آموزی که توی این مدرسه های قدیمی درس می خواند .

مدارسی که آن قدر پیرند که جایی برای ماندن و بودن ندارند، چه برسد، به اینکه میزبان میهمان های کوچکشان باشند. درس خواندن در این اتاق های ناامن، ترسناک است و مثل خانه های عنکبوت و هر آن ممکن است آوار شوند. به این خاطر که تکلیفی برایشان نوشته نشده، علاجی هم برای زخم های کهنه شان نیست. آنها ناسور شده اند و همه جا هستند. غرب یا شرق، فرقی نمی کند، فرسوده هایی هستند، نیازمند نوسازی و بهسازی.

سه سال پیش بود که فاطمه ذوالقدر، نایب رییس کمیسیون فرهنگی مجلس، از تصویب تبصره ٩ یک بند الحاقی با هدف بازسازی و نوسازی مدارس خبر داد و گفت:« ١.٨ میلیارد دلار، معادل حدود هزار و سیصد میلیارد تومان از محل صندوق ذخیره ارزی با اولویت برداشت، برای این موضوع تخصیص یافته است»؛ مبلغ دهان پر کنی که جای خالی مدارس نوساز را خالی تر کرد.

حالا بودجه های اختصاص یافته به مدارس فرسوده آن قدر کم است که به گفته رییس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور، هنوز هم حدود 30 درصد مدارس کشور نیازمند نوسازی و مقاوم سازی هستند. با اینکه رخشانی مهر، در صحبت هایش از کاهش هر ساله مدارس فرسوده صحبت کرده و در تازه ترین صحبت هایش گفته: «میزان مدارس فرسوده کشور به ۱۰.۵ درصد رسیده است؛ اما با تمام اینها هنوز هم، چهار هزار مدرسه سنگی در کشور وجود دارد که خطرناکند و همچنین یک و نیم میلیون دانش آموز هستند که زیر سقف های فرسوده درس می خوانند.

گره کوری که گفته شده؛ تنها به دست خیرین و مشارکت گروه های جهادی باز می شود؛ مشارکتی که اگر نباشد با وجود رسیدن کفگیر صندوق ذخیره ارزی به ته دیگ معلوم نیست، تا کی بتواند مدارس فرسوده را سرپا نگه دارد.

بماند که فقط ستون های مدارس فرسوده، چشم به راه خیرین نیستند، بلکه معاون وزیر آموزش و پرورش نیز تنها راهکار تامین بودجه مدارس فرسوده را حضور شهرداری، شورای شهر و خیرین می داند:« به این دلیل که متناسب با میزان تخصیص اعتبار، کار مقاوم سازی انجام می‌شود. میزان اعتباری که ما برای استان تهران توانستیم در نظر بگیریم حدود ۶۵۰ میلیارد تومان است و ما متناسب با آن کار کردیم. به‌طور مثال تمام بخاری‌های نفتی و گازی را از استان تهران جمع کردیم. ما باز هم اعتباراتی را به استان تهران تخصیص خواهیم داد، اما این میزان کفاف نمی‌دهد. این پروژه‌هایی که باقی مانده به دلیل کمبود منابع مالی است. در این زمینه باید شهرداری، شورای شهر، خیرین و حتی کارخانه‌ها به ما کمک کنند».

او در حالی این سخنان را بیان می کند که رییس سازمان نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس کشور نیز همسو با او معتقد است؛ راهی که می تواند این معضل را در کوتاه مدت برطرف کند، فروش املاک مازاد آموزش و پرورش و تبدیل کردن آن به احسن است:«سال قبل قانون بودجه این اجازه را به ما داد که املاک مازاد را به مدرسه تبدیل کنیم. امسال هم مجلس نیز ضوابط و مقررات مالی ویژه آموزش و پرورش را مصوب و ابلاغ کرد. در این قوانین خاص آموزش و پرورش که به یک بند آن اشاره می‌کنم، آمده است، آموزش و پرورش باید املاکی که ۵۰ سال است به عنوان مدرسه از آن استفاده نمی‌شود را واگذار کند تا معادل آن یک مدرسه ساخته شود. عملا سرمایه به جای دیگری نرفته، بلکه یک ملک به ملک دیگری تبدیل شده است» تا فرصتی پیش بیاید که حکایت های تلخ گذشته مدارس دوباره تکلیف و مشق نشود.