سهیل سنایی: «مزرعه پیتزا». شاید این عبارت برای شما کمی غریب باشد و تناقض نهفته در آن ممکن است لبخندی هم بر لبانتان بنشاند اما چنین مزرعه ای واقعاً وجود دارد.

در سال های اخیر اجرای طرح «مزرعه پیتزا» مورد توجه کشاورزان اروپایی و آمریکایی قرار گرفته است.  شیوه کار هم به این شکل است که در این مزارع هر بخش از یک زمین کشاورزی به کشت محصولی خاص یا انجام یک عملیات ویژه در حوزه دامداری، زراعت یا فرآوری محصولات غذایی اختصاص پیدا می کند و در مجموع محصولاتی در این مزرعه کشت می شود که با استفاده از آنها می توان کلیه مواد اولیه پیتزا (یا هر غذای دیگری) را به صورت ارگانیک تولید کرد. در بعضی از این مزارع هم می توان غذای تولید شده با محصولات موجود را در گوشه ای از همین مزرعه عرضه کرد.

اما آیا اجرای این طرح فقط در اروپا و آمریکا ممکن است یا ایران هم می تواند از نوعی مزرعه پیتزا که مختص خودش باشد بهره بگیرد؟ آیا می شود مثلاً مزرعه «قرمه سبزی» یا «قیمه بادمجان» راه انداخت؟! تصور کنید شما مزرعه ای دارید که برای تولید قرمه سبزی به چند بخش تقسیم شده و در هر قسمت به کاری در حوزه کشاورزی پرداخته می شود. یک بخش از مزرعه به کاشت لوبیا اختصاص دارد و بخشی زیر کشت سبزیجات رفته است. در گوشه ای برنج کاشته شده و جایی هم برای پرورش گوسفند به کار آمده است. خلاصه در نقطه نقطه این مزرعه، همه مواد اولیه پختن یک خوراک قرمه سبزی مهیا شده و در گوشه ای هم این غذای سنتی ایرانی ها با محصولات تازه برداشت شده عرضه می شود. یک قرمه سبزی کاملاً طبیعی و بهداشتی برای عرضه به دوستداران این خوراک. آیا این رؤیا می تواند در ایران هم به واقعیت بپیوندد؟

موانع پیش روی طرح

پایگاه اطلاع رسانی «رکنا»، این پرسش را با دکتر کامبیز بازرگان، کارشناس حوزه کشاورزی و رئیس انجمن علوم خاک در میان گذاشته است تا از درصد امکان عملی شدن این پروژه در کشورمان مطلع شود. بازرگان به این سایت گفته است: «طرح مزرعه پیتزا در زمین هایی قابل اجراست که وسعت بسیار بالایی داشته باشد؛ زیرا وقتی ما قرار است یک مزرعه را به چندین بخش تقسیم کنیم و در هر قسمت یک فعالیت کشاورزی، دامپروری یا فرآوری خاص را انجام دهیم، قطعاً به زمین هایی با مساحت بالا احتیاج داریم؛ به خصوص که کشت بسیاری از محصولات کشاورزی به ویژه غلاتی نظیر گندم، جو و ذرت در مزارع کوچک به صرفه نیست.»

وی در ادامه تأکید می کند «طرح مزرعه پیتزا شبیه عملیاتی است که در کارخانجات کشت و صنعت انجام می شود، با این تفاوت که برای انجام این کار به تعداد زیادی نیرو احتیاج نیست، بلکه چند خانواده روستایی می توانند زمین ها و نیروهای انسانی خود را با یکدیگر شریک شوند و هر کدام یک مزرعه پیتزا راه بیندازند».

اما با تمام اینها، چنین به نظر می رسد که ایجاد و رشد یک مزرعه پیتزا چیزی نیست که با دانش سنتی کشاورزی همخوانی داشته باشد، بلکه مراحل تولید در چنین مزارعی مستلزم طی کردن راه پرپیچ و خمی است که صرفاً با آشنایی با دانش روز کشاورزی مطابقت دارد. پس چنین مزارعی نمی تواند توسط هر کشاورزی احداث شود. از سویی، مزارع پیتزا در هر جایی از کشور ما هم امکان رشد نخواهد داشت.

کامبیز بازرگان در این باره هم می گوید:« اولاً همه نقاط ایران بستر لازم برای کشت ترکیبی محصولات متنوع را ندارند، ثانیاً بسیاری از کشاورزان کشور از دانش و توانایی لازم برای انجام این کار برخوردار نیستند و ثالثاً کمبود منابع آبی در برخی نقاط کشور مانع توسعه کشت محصولات متنوع در یک مزرعه می شود، اما اگر ما این طرح را بیشتر در قالب یک طرح گردشگری ببینیم، طبیعتاً با توجه به تنوع غذایی موجود در ایران، می توان مزارع مربوط به تولید غذاهای گوناگون را در نقاط مختلف کشور توسعه داد و در این مزارع به تولید و عرضه غذاهای محلی ارگانیک پرداخت.»

پولسازی با غذا

گردشگری غذا حلقه مفقوده ای در زنجیره گردشگری کشورمان است. ایران یکی از متنوع ترین تولیدات غذایی در جهان را دارد به طوری که در هر منطقه از این کشور (اعم از روستا یا شهر) می توان به غذایی جدید برخورد که مشتری های فراوانی دارد. طعم، مزه، بو و حتی شکل و شمایل غذاهای ایرانی زبانزد گردشگرانی است که از کشورهای دیگر به ایران می آیند تا از دیدن مناظر و آثار تاریخی شهرهای کشورمان بهره ببرند اما با سفره های رنگارنگ ایرانی غافلگیر می شوند. این امتیازی مهم برای هر کشوری محسوب می شود. بسیاری از کشورهای توریست پذیر، تبلیغات روی گردشگری غذا را در بالای جداول جذب گردشگر خودشان قرار داده اند و از این راه، پول های فراوانی به ذخایر ممالکشان اضافه می کنند.

آن نکته ای که دکتر کامبیز بازرگان می گوید هم از همین موضوع متأثر شده است. این کارشناس ارشد حوزه کشاورزی تأکید می کند: «با توجه به علاقه بسیار زیاد ایرانیان به تنوع فرهنگی موجود در کشور، اگر ما زمینه مشارکت در امر تولید و فرآوری مواد اولیه و طبخ غذا را در مزارع مربوط به غذاهای محلی ایرانی فراهم کنیم، مثلاً کاری کنیم که خود گردشگران در دوشیدن شیر از دام یا طبخ نان مشارکت داشته باشند، قطعاً فضای جذابی را برای گردشگران داخلی و خارجی ایجاد خواهیم کرد که بتوانند تورهای مفرحی را در مزارع غذاهای محلی برگزار کنند.»

احتمال تحقق یک رؤیا

روزی را تصور کنید که به تعداد گردشگرانی که از ایران به اروپا می روند تا با واقعیت های «مزرعه پیتزا» آشنا شوند، گردشگرانی هم به ایران بیایند تا از نزدیک در جریان احداث «مزرعه قرمه سبزی» یا «مزرعه فسنجان» قرار بگیرند. در آن روز اگر کسی به شما بگوید ارزآوری از قِبَل پخت قرمه سبزی یا قیمه یا فسنجان هم میسر است، بعید است باز هم لبخند به لبتان بیاید.