دریا قدرتی پور: باز هم زمستان با آلودگی دارد می آید؛ پاییز تمام نشده اما تعطیلی ها در حال شروع شدن است؛ حالا این تعطیلی ها چه محصول مازوت سوزی در شهرها باشد، چه آلاینده های صنعتی و چه خودروهای فرسوده از دور خارج شده ای که هنوز در خیابان های کلانشهرها تردد می کنند.

 طی دو دهه اخیر با وجود اینکه برنامه های زیادی برای حل این مشکل در نظر گرفته شده اما به نسبت هزینه های زیادی که در این زمینه صرف شده است، آنچنانکه باید و شاید آلودگی ها از شهرها نرفته و سال هاست مردم کلانشهرها در دود آلودگی ها می سوزند و می سازند.

در فصل زمستان همزمان با کاهش دما، افزایش مصرف گاز در مصارف تجاری و خانگی رخ می‌دهد و به دنبال افزایش مصرف گاز برای آنکه در شبکه برق رسانی اختلالی ایجاد نشود مازوت سوزی در نیروگاه ها افزایش پیدا می کند.

زمستان سال گذشته با شنیده شدن زمزمه های مصرف مازوت در برخی از کلانشهرهای کشور معاون مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان محیط زیست این موضوع را تأیید کرد که در شهرهایی همچون مشهد، تیریز و همدان این اتفاق افتاده است.

داریوش گل علیزاده در همان زمان مازوت سوزی در تهران و اصفهان را نیز تأیید کرده بود اما او امسال اعلام کرده که در تهران، اصفهان و کرج به هیچ‌وجه از مازوت در نیروگاه‌ها استفاده نشده و آلودگی سال‌های گذشته در این شهرها ارتباطی به سوزاندن مازوت نداشته است. این مقام مسئول همچنین تأکید کرده که مشعل مازوت سوز در واحدهای صنعتی این استان ها پلمپ است و این واحدها امکان مصرف مازوت را ندارند اما در شهرهایی مانند تبریز، مشهد و همدان مازوت مصرف می‌شود و اگر این شهرها در شرایط اضطرار آلودگی هوا قرار بگیرند و شاخص کیفیت هوای آنها در وضعیت ناسالم باشد، باید به استفاده از سوخت‌های پاک مانندسوخت‌های گازی یا نفت و گاز با میزان سولفور مناسب سوق یابند.

علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط ‌زیست نیز از تلاش هایی گفته بود که منجر به مکاتباتی با وزیر نفت شده تا شاهد مازوت سوزی نباشیم. سلاجقه اعلام کرده بود که در استان اصفهان بین پالایشگاه و نیروگاه اصفهان قرارداد تهاتر در حال انعقاد است تا شاهد مازوت‌سوزی نباشیم. در شهرستان شازند نیز به‌دنبال این هستیم که بین پالایشگاه و نیروگاه تهاتر به انجام برسد و مازوت‌سوزی به حداقل برسد. در نیروگاه‌های بعثت و منتظر القائم نیز به‌دنبال این هستیم که مصرف سوخت مازوت را به حداقل برسانیم.

تهاتری که رئیس سازمان محیط‌ زیست از آن سخن می‌گوید، درباره مبالغی است که وزارت نفت باید به‌عنوان عوارض آلایندگی به صندوق ملی محیط‌زیست واریز کند؛ بنابراین، به‌نظر می‌رسد با تهاتری که قرار است انجام شود، وزارت نفت باید معادل این رقم را برای تقویت خطوط گاز نیروگاه‌های اصفهان، شازند و تهران هزینه کند تا با هدف کاهش آلودگی هوا، مازوت کمتری سوزانده شود.

در کنار این گفته ها رئیس مرکز ملی هوا و تغییر اقلیم سازمان حفاظت محیط‌ زیست نیز با اشاره به اینکه مصرف انرژی در ایران سه برابر میانگین جهانی است و با توجه به اینکه 94 درصد برق تولید شده در کشور از احتراق سوخت‌های فسیلی تأمین می‌شود، راهکار کاهش مازوت سوزی در ایران را رفتن به سمت مصرف برق تجدیدپذیر دانسته است. به‌گفته این مقام مسئول، سازمان حفاظت محیط‌زیست برنامه‌هایی برای کاهش انتشار گازهای آلاینده دارد که یکی از آنها کاهش وابستگی به سوخت‌های فسیلی است. در این‌باره نیز وزارت نیرو قول داده تا پایان دولت سیزدهم ظرفیت برق تولیدی از انرژی‌های تجدیدپذیر را ده هزار مگاوات افزایش دهد.

امسال اما با شروع زمستان باز هم نگرانی ها در رابطه با سوخت مازوت وجود دارد. رئیس سازمان محیط زیست حدود یک ماه پیش تأکید کرد که مازوت سوزی به اعتمادسوزی منجر می شود و باید به این مسئله توجه شود.

سلاجقه یکی از دستاوردهای دولت سیزدهم را عدم قطعی برق با وجود تغییرات اقلیمی و کاهش بارش‌ها برشمرده و گفته با وزارت نفت پیمان بسته‌ایم که امسال خیلی از مازوت سوزی‌ها را حذف کند زیرا مازوت سوزی باعث اعتمادسوزی در جامعه می‌شود. او همچنین از برگزاری جلساتی با شش وزارتخانه برای کاهش آلودگی هوا در فصول سرد سال خبر داده است.

اما با وجود اینکه مقامات بلندپایه محیط زیست از تلاش برای داشتن روزهای پاک بیشتری خبر داده اند، بسیاری از کارشناسان از این نگران هستند که با شرایطی که داریم و با سردتر شدن هوا و کمبود برق باز هم ناچار به استفاده از مازوت باشیم.

سال گذشته، محسن طرزطلب، مدیرعامل سابق شرکت برق حرارتی اعلام کرد که روزانه 32 میلیون لیتر مازوت در نیروگاه های کشور مصرف شده اما به گفته گل علیزاده قرار است این میزان در زمستان امسال با ارائه راهکارهای مناسب کاهش یابد. این در حالی است که به گفته کارشناسان اگر نگاهی به جزئیات تأمین سوخت نیروگاهی فصل زمستان امسال داشته باشیم، بیانگر آن است که صنعت برق ناچار به استفاده از حامل‌های انرژی نظیر مازوت است و در مدت زمان کم روزهای باقیمانده به فصل سرد باید راهکارهای کاهش آلودگی این فرآورده را در دستور کار قرار گیرد تا دوباره پای مازوت به کلانشهرها باز نشود.

به گفته ساناز جعفرزاده، عضو هیئت مدیره شرکت تولید نیروی برق حرارتی، مازوتی که اکنون در کشور تولید می شود 5/3 درصد گوگرد خالص دارد و در صورت تداوم مازوت سوزی در نیروگاه های نام برده حجم بی شماری اکسیدهای گوگرد وارد آسمان می شود.

به گفته این کارشناس، اکسیدهای گوگرد به طور متوسط بین 2 تا 4 روز در هوا باقی می مانند و تبعاتی همچون تنگ شدن مجاری تنفسی، اسپاسم برونش، تنگی نفس، کم شدن عمق تنفس و در نهایت سکته و مرگ زودرس را به دنبال دارند.

سالانه چهار هزار و 400 نفر بر اثر آلودگی هوا در این کشور جانشان را از دست می دهند و در این میان شهرهایی که از میانگین غلظت ذرات معلق بیشتری برخوردارند در معرض خطر بیشتری قرار دارند.

این ذرات معلق در تهران، اهواز، مشهد، تبریز، شیراز، اصفهان، ایلام، سنندج، یاسوج، همدان، خرم آباد، اراک، کرج و کرمانشاه، شش برابر بالاتر از میانگین سازمان جهانی بهداشت و بالتبع میزان مرگ و میرشان هم بالاتر است.

آماری که به گفته عباس شاهسونی، رئیس گروه سلامت هوا و تغییر اقلیم مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت ایران باعث شده از ابتدای سال 2021 سالانه شاهد بروز 41 هزار و 700 مورد مرگ زودرس باشیم.