لادن ایرانمنش: لایحه حذف صفرها در روزهای آخر دولت قبل به مجلس داده شد اما به مدت هفت سال مسکوت ماند اما حالا با رونمایی بانک مرکزی از اسکناس‌های جدید هزار تومانی که توسط بانک ها به مردم ارائه شد به نظر می‌رسد این اقدام به طور جدی در دستور کار قرار گرفته است.

حذف صفر از پول ملی مسئله جدیدی نیست و در بسیاری از کشورهای دیگر نیز انجام شده است؛ طبق اعلام نشریه بین المللی علوم اقتصادی و مدیریتی، در طول 50 سال گذشته 19 کشور، اقدام به حذف صفر از پول ملی خود کرده‌اند که از بین این کشورها، 10کشور این کار را دو مرتبه انجام داده اند. صفرها در آرژانتین تاکنون چهار مرتبه، روسیه، اوکراین، لهستان و بلژیک سه مرتبه و در ترکیه، کره جنوبی و غنا یک مرتبه برداشته شده اند.

اما این اتفاق در ایران، تازه است؛ پدیده ای که به گفته برخی از کارشناسان ابرفرصتی برای اقتصاد ایران خواهد بود و به نظر برخی دیگر تأثیر زیادی در اقتصاد نخواهد داشت و ممکن است باری را هم بر دوش اقتصاد ایران بگذارد.

این در حالی است که مطالعه سیر تحولات پولی در جهان حکایت از این واقعیت دارد که بسیاری از کشورها در شرایط خاص ناچار به انجام اصلاحات پولی به شیوه های گوناگون شده اند. مهمترین دلیلی که این کشورها را ناگزیر از اجرای چنین برنامه ای کرده ناکارآمدی نظام تسویه مبادلات پولی و عدم توانایی پول ملی در ایفای وظایف مورد انتظار بوده که به طور عمده ناشی از وجود تورم مستمر در نرخ های بالاست.

با وجوداین، آیا می توان امیدوار بود که با حذف صفرها از پول ملی ایران هم شاهد کاهش تورم در کشور باشیم؟ و آیا این اقدام بر تورم تأثیر مستقیم دارد یا خیر؟ در این رابطه کارشناسان اقتصادی اختلاف نظرهای زیادی دارند، اما هر دو دسته بر این عقیده هستند که این کار اگر تأثیر مثبت هم نداشته باشد، تأثیر منفی ندارد، به این معنا که تورم بیشتری را شاهد خواهیم بود. احمد مجتهد، یکی از کارشناسان اقتصادی و موافق حذف صفر از پول ملی در این رابطه معتقد است: اگر به تجربه سایر کشورها که این کار را انجام داده اند نگاهی بیاندازیم متوجه می شویم که نه تنها تورم ایجاد نمی شود حتی ممکن است این کار باعث کاهش تورم شود و قیمت ها را کاهش دهد.

این کارشناس اقتصادی در این رابطه که آیا حذف صفر پول ملی باعث نوسان تورم می‌شود، یا خیر عنوان کرده که اگر به تجربه سایر کشورها که این کار را انجام داده‌اند نگاهی بیندازیم متوجه می‌شویم نه‌تنها تورم ایجاد نمی‌شود، حتی ممکن است این کار باعث کاهش تورم هم شود و قیمت‌ها را کاهش دهد.

به گفته این کارشناس، به دلیل تورم این 40 سال می توان گفت ارزش پول ما به شدت کاهش پیدا کرده است لذا صفر در اکثر کشورهایی که با تورم شدید روبه رو بوده اند صورت پذیرفته چرا که این کار به طور کلی بسیار ضرورری است و باید انجام شود.

عباس آرگون، دیگر اقتصاددانی است که او هم موافق با حذف صفرها از پول ملی است و  معتقد است که با توجه به تورم قابل توجهی که اقتصاد ایران در طول سال‌ها و دهه‌های گذشته با آن روبه رو بوده، اعداد و ارقام در قراردادهای تجاری و بانکی به شدت بالا رفته و همین مسئله محاسبات را در سطوح کلان دشوار کرده که با حذف صفر می‌توان بخشی از این دغدغه‌ها را مدیریت کرد.

به گفته این کارشناس، هزینه بالای چاپ اسکناس و توزیع آن یکی دیگر از دغدغه‌هایی است که با حذف صفر از پول ملی می‌توان برای آن چاره‌ای جدید پیدا کرد و بخشی از فشار بودجه‌ای موجود در این زمینه را حل کرد.

آرگون، یکی از مؤلفه‌هایی که می‌تواند در چالش‌های اقتصادی به ویژه در خصوص ارزش پول ملی کارکرد داشته باشد، را تقویت پول ملی با استفاده از ابزارهای اقتصادی و سیاستگذاری صحیح می داند و می گوید: بر این اساس حذف چهار صفر از پول ملی در شرایط کنونی سیاست صحیحی است و می‌تواند در تقویت ارزش پول مفید باشد و در شرایط کنونی اقتصاد که رابطه و وابستگی پول ملی به ارزهای خارجی به خصوص دلار کاهش یافته است، ضرورت دارد شمایل و عنوان پول ملی نیز بر اساس شرایط کنونی تغییر یابد، چراکه بازسازی پول ملی در اقتصاد در مواجهه با سایر ارزهای خارجی ارزش آن را تقویت خواهد کرد.

مرتضی افقه، اقتصاددان دیگری است که به نسبت دیگران به این موضوع خوشبین نیست. او با تأکید بر اینکه مهم آن است که بدانیم این امر با چه هدفی صورت می‌گیرد می گوید: اگر منظور کم کردن هزینه‌های فکری، ذهنی، حسابداری و فیزیکی باشد، به خصوص آنکه برخی از مردم دانش کافی برای حساب و کتاب‌های این‌چنینی را ندارند، این امر می‌تواند بسیار مؤثر باشد.

این کارشناس معتقد است: اگر می‌خواهیم استناد به برخی کشورها داشته باشیم در این مورد که حذف صفر پول ملی همراه با کاهش تورم بوده است، من به این امر اعتقادی ندارم و معتقدم بخش قابل‌توجهی از ریشه‌های تورمی ما ناشی از عوامل غیر‌اقتصادی است و آن قسمت اقتصادی‌اش هم شاید بشود با بازی کردن با متغیرهای اقتصادی مثل نقدینگی تا حد محدودی توجیه کرد به این خاطر که بخش قابل توجهی از ریشه های تورمی کشور مزمن و غیر اقتصادی است؛ بنابراین بازی کردن با متغیرهای اقتصادی مثل نقدینگی هم برای کنترل این تورم تأثیرگذاری محدودی دارد.