لادن ایرانمنش: کمبود و گرانی نهاده ها دام ها را گرسنه نگه داشته و قیمت گوشت را به فلک رسانده است. این تنها یکی از دلایل گرانی گوشت قرمز در این روزهاست. عوامل دیگر شامل دلالان، خشکسالی، برهم خوردن تعادل در بازار عرضه و تقاضا و صادرات است.

گزارش مرکز آمار ایران، از تورم هزینه‌های زندگی در آبان 1401 نسبت به آبان 1400 نشان می‌دهد که قیمت گوشت گوسفندی در این مدت 358 درصد افزایش یافته‌است.

گرانی گوشت از همان مبدأ شروع شده و حالا به مصرف کنندگان رسیده است. به هم خوردن تعادل بازار عرضه و تقاضا در فصل زمستان اصلی ترین عاملی است که در این روزها باعث شده گرانی بر صورت گوشت قرمز سیلی بزند. در این فصل تغذیه دام به ویژه در بخش سنتی نسبت به فصل‌های دیگر ضعیف‌تر و دام هایشان نحیف‌تر است و دامداران تمایلی به عرضه دام خود به بازار ندارند. آنها ترجیح می‌دهند در فصل بهار دام خود را چاق‌تر کرده و بفروشند.

از سوی دیگر تقاضای بازار هم در این فصل بیشتر می‌شود و مردم در فصل زمستان می‌خواهند محصولات گوشتی که طبع گرم‌تری دارند و مناسب فصل سرد هستند استفاده کنند و طبق آمارها مصرف در این فصل بیشتر می‌شود. بنابراین با بالا رفتن تقاضا نسبت به عرضه قیمت‌ها هم بالا می‌کشد.

اینها همه در حالی است که مسئولان مدعی هستند افزایش قیمت گوشت قرمز در حد 10 تا 15 هزار تومان در هر کیلو است اما واقعیت بازار روایت دیگری را نشان می دهد و حکایت از این دارد که گوشت قرمز گوسفندی با قیمت 300 هزار تومان به فروش می رسد و صعود 100 هزار تومانی گوشت نسبت به قیمت قبلی آن در عرض کمتر از یک ماه اتفاق افتاده است.

حالا هم تولید کننده و هم مصرف کننده هر دو از این وضعیت ناراضی هستند اما این تنها مشکل این بازار نیست؛ عوامل دیگری هم به کمبود گوشت و گرانی ها دامن زده است و به جز عدم تعادل بازار گوشت، گرانی نهاده ها هم باعث شده که فعالان بازار در مضیقه قرار بگیرند.

فعالان بازار گوشت، اصلی ترین مطالباتشان این است که سازمان های متولی این وضعیت را مدیریت کنند و با تأمین نهاده های دامی با قیمت مناسب و توزیع آن بین دامداران این مشکل را حل و فصل کنند.

دامداران ترس از لاغر شدن دام هایشان دارند و همین باعث شده که بازار گوشت در وضعیت قرمز قرار بگیرد و به این علت که دامداران نمی توانند از پس هزینه هایشان بربیایند مجبور می شوند به سمت فروش دام هایشان بروند و این خود مشکلات تأمین گوشت را چند برابر می کند.

دام های گرسنه و خوراک گران

گرانی خوراک دام برای تولید‌کنندگان دام سبک و به ویژه دام سنگین از دیگر مشکلاتی است که شرایط را برای دامداران سخت کرده است. این مشکلات از سال‌های گذشته به دلیل خشکسالی‌های طولانی سال به سال تکرار شده و اکنون به مشکل بزرگی تبدیل شده است.

‌بخش زیادی از خوراک دام سبک از طریق تعلیف در مراتع تأمین می‌شد که اکنون به دلیل خشکسالی این شرایط سخت‌تر شده است. از سوی دیگر کشور وابستگی بیش از 70درصدی به واردات خوراک دام و طیور دارد که در دو سال گذشته به دلیل مشکلات بازارهای جهانی واردات به سختی انجام شده است.

علاوه بر آن حذف ارز 4200 تومانی طی هفت ماه گذشته اگرچه توانسته میزان واردات به کشور را تسهیل کند و رانت و فساد‌های پیرامون این ارز دولتی را کاهش دهد، اما نهاده با قیمت گران‌تری به دست تولید کننده رسیده است و تولید‌کنندگان می‌گویند قیمت نهاده پس از حذف ارز 4200 تومانی حدود چهار برابر شده است. علاوه بر اینها افزایش قیمت انرژی و هزینه‌های دستمزد که در سال گذشته 57درصد رشد کرد هزینه‌های تولید را افزایش داده است.

برابر تخمین دامداران، پس از حذف ارز ترجیحی یا همان دلار 4200 تومانی از چرخه اقتصاد ایران، نیاز دامداران به سرمایه در گردش شش برابر شده است. البته عاملی که این روزها فشار به دامداران را تشدید کرده است نه مسئله ارز و تأمین مالی بلکه قیمت گوشت قرمز است. تصور عمومی این است که افزایش قیمت گوشت، نتیجه افزایش قیمت دام است، اما دامداران می‌گویند از بابت جهش قیمت گوشت، نفعی نمی‌برند و دام خود را با ضرر هم می‌فروشند.

خریداران این دام ها هم دلالانی هستند که از این بازار بی در و پیکر سود می برند. آنها از کمبود نهاده ها، هزینه های بالا و کاهش توان دامداران برای حفظ دام هایشان استفاده می کنند و با خرید دام ها با قیمت های ناچیز در بازار گوشت قرمز خلل ایجاد می کنند.

به گفته جواد آزاد، مدیرعامل اتحادیه سراسری صنعت دامپروران کشور، قیمت دامی که توسط دولت و دلالان خریداری می‌شود با قیمت عرضه گوشت تفاوت دارد. این تفاوت در شرایطی است که قیمت تمام شده هر کیلو دام نر گوسفندی 120 هزار تومان است اما به قیمت 70 تا 80 هزار تومان خریداری می‌شود. در نهایت، این قیمت در زمان تبدیل به گوشت و قرار گرفتن در سبد مصرف‌کننده، سر به کیلویی 200 تا 400 هزار تومان می‌گذارد. این تفاوت حاکی از رشد حداقل 300 درصدی از زمان تحویل دام تا زمان عرضه در قالب گوشت است.

مدیرعامل اتحادیه سراسری صنعت دامپروران کشور تنها راهکار عبور از این مشکلات را همکاری دولت می داند و می گوید: دولت باید بازار گوشت را تنظیم کند. آزاد ادامه می دهد: هم اکنون در کل هیچ ارتباطی میان قیمت دام و قیمت عرضه گوشت قرمز وجود ندارد؛ در این شرایط بی‌انصافی است که گوشت قرمز به قیمت حداقل کیلویی 200 هزار تومان به دست مصرف‌کننده برسد. وضعیتی که دامدار در آن ضرر می‌کند و زنگ خطر را به صدا درآورده‌است. البته هنوز به نقطه بحران نرسیده‌ایم، اما آن را پیش‌رو داریم.