خورشید کیایی: قصه مهریه انگار قرار نیست به سر برسد و هر بار با چالشی جدید روبه رو می شود. به گفته کارشناسان این بار هم طرح جدید مجلس برای مهریه تکرار خطاهای گذشته است.

سال 99 بود که با افزایش تعداد زندانیان مهریه مسئولان و کارشناسان به این نتیجه رسیدند که باید راهکاری برای بحث مهریه بیاندیشند. بعد از اینکه برخی از مردان جلوی مجلس ایستادند و اعتراض کردند، کرسی نشینان بر آن شدند که طرحی جدید را روی میز بگذارند و برای مهریه سقف تعیین شد.

اما این موضوع باعث کاهش حجم دعاوی مهریه و آمار زندانیان نشد و دغدغه ها باقی ماند تا اینکه باز هم مجلسیان بیکار ننشستند و طرح تازه ای را برای مهریه رو کردند، طرحی که قرار است در صحن علنی مجلس بررسی شود.

در این طرح آمده است: «مهریه باید نقد باشد. اگر هم مهریه نسیه و عنداالاستطاعه بود، مهرالسنه باشد»؛ طرحی که مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان و وکلای دادگستری قرار گرفته است. محمدهادی جعفرپور، وکیل دادگستری، از جمله کسانی است که نسبت به این طرح انتقاد کرده است.

او در یادداشتی اشکالات حقوقی طرح جدید مجلس برای مهریه را بررسی کرده و گفته: دیرزمانی است ابر و باد و مه و خورشید و فلک در کارند تا از مسیر متروک آزمون و خطا طریقی کشف کنند، برای کاهش حجم دعاوی مهریه و آمار زندانیان این قسم پرونده‌ها؛ دغدغه‌ای که بنا بر سابقه و رصد عملکرد اتخاذ شده هیچگاه فرجام نیکویی نداشته، هر طریقی که برگزیده‌اند ناصواب بوده.

به گفته این وکیل دادگستری اولاً مهریه جزو حقوق مالی زوجه است و بنا بر قواعد فقهی و اصل مالکیت خصوصی و آزادی اراده در انعقاد قرارداد اِعمال چنین محدودیتی بر روابط خصوصی افراد خلاف مقتضای ذات عقود و قراردادهاست.

ثانیاً حسب مختصات و استانداردهای لازم برای وضع مقررات لازم است قانون، مانع اغیار و جامع افراد باشد که در فرض مذکور ممکن است چنین الزامی برای بخشی از جامعه مانع قابل توجهی در مسیر ازدواج تلقی شده به دنبال راهکار و مسیر دور زدن قانون باشند و برای عده‌ای چنین الزامی از اساس بی‌اهمیت باشد.

ثالثاً اخذ حق‌الاجرا پیش از آنکه ذی نفع یا به اصطلاح بستانکار، اراده‌ای بر مطالبه طلب خویش کند خلاف مقررات حاکم در تشریفات اجرای اسناد رسمی مصرح در قانون و آیین‌نامه اجرایی اسناد لازم الاجراست و فارغ از ایرادات حقوقی وارد بر طرح مذکور، آنچه هیچ‌گاه مورد توجه و عنایت قانون‌گذار و دستگاه‌های ذی‌ربط واقع نشده، شناسایی و کشف دلیل بروز چنین چالشی است.

در مقابل این وکیل دادگستری، سخنگوی کمیسیون قضایی مجلس نظری متفاوت دارد. او از جمله کسانی است که مطرح کننده این طرح بوده است. حسن نوروزی، چندی پیش بود که اعلام کرد: زندانی کردن برای مهریه هیچ جایگاهی در شرع اسلام ندارد و وضعیت فعلی دریافت مهریه در جامعه باعث از بین رفتن آبروی اسلام و انقلاب شده است چراکه برخی با دریافت مهریه تجارت می‌کنند.

وی پیش از این هم در پاسخ به این پرسش که مردانی که در زمان عقد توانایی پرداخت هیچ مبلغی به عنوان مهریه را نداشته باشند چگونه باید این دین خود را ادا کنند، تأکید کرده بود: مردانی باید ازدواج کنند که درآمد کافی برای اداره یک زندگی را داشته باشند و خانواده آنها نیز شرایط حمایتشان را داشته باشند تا در پی ازدواج برای دستگاه قضایی بحران ایجاد نکنند.

بیشتر جوانان در هنگام آغاز زندگی مشترک و ازدواج، هر تعهدی را نسبت به مهریه پذیرفته و تمام تلاششان رسیدن به دختر آرزوهایشان است. ولی طبق آمارها شاهدیم که در آینده بسیاری از این ازدواج‌ها معمولاً با مشکلات زیادی مواجه شده و به طلاق ختم خواهد شد.

در قانون و بخشنامه جدید مهریه 1401 سقفی برای مهریه مشخص شده است. این بخشنامه اعلام داشته که اگر در زمان عقد برای زوجه مهریه ای تعیین نشده باشد و تعیین آن به آینده موکول شده باشد دفاتر ازدواج مکلف خواهند بود تا برای ثبت مهریه بالای 14 سکه، اطلاعاتی را در مورد وضعیت مالی زوج کسب نمایند.

چنانچه مرد توانایی مالی این مقدار مهریه را داشته باشد، آن مقدار مهریه را برای زن ثبت نمایند، در غیر این صورت سقف مهریه باید تا همین تعداد 14 سکه در نظر گرفته شده و ثبت گردد. علاوه بر اطلاع از وضعیت مالی مرد، دفاتر ازدواج برای ثبت مهریه بالای 14 سکه موظف هستند ضمانت‌نامه بانکی را هم از زوج دریافت نمایند اما حالا در جدیدترین طرح های مجلس به نظر می رسد گرانی سکه باعث شده که این طرح مطرح شود و بحث نقدی شدن مهریه به میان بیاید.