مریم محسنی: ثبت حضور پلنگ در یکی از زیستگاه‌های بخش مرکزی شهرستان نایین خبر امیدبخشی است برای گونه‌های در حال انقراضی که حالا ردپایشان در این نقطه از اصفهان مشاهده‌شده است.

در سال‌های گذشته حضور پلنگ ایرانی در مناطق حفاظت‌شده عباس‌آباد، قمصر و برزک و شکار ممنوعه کلاته در استان اصفهان به ثبت رسیده است و حالا بار دیگر مقامات حفاظت محیط‌زیست شهرستان نایین از ثبت حضور این گونه در معرض انقراض در پناهگاه حیات‌وحش در منطقه نایین خبر می‌دهند.

پلنگ ایرانی یکی از بزرگ‌ترین زیرگونه‌های پلنگ و بومی غرب آسیا است و در فهرست جانوران در معرض خطر قرار دارد و سال‌ها تلاش برای نجات این‌گونه هنوز نتوانسته است این اطمینان را ایجاد کند که پلنگ ایرانی مانند شیر و ببر ایرانی در کره زمین به خاطره بدل نشود.

با تمام اینها در پناهگاه‌های حیات‌وحش خارو در اردستان و کوه بزرگی در شهرستان نایین که هر دو از پناهگاه‌های حیات‌وحش نوپا هستند به لحاظ شاخص‌هایی مثل تنوع زیستگاه، شرایط تاریخی،توپوگرافی، امنیت، احیای طعمه‌ها و منابع آبی همچنین نمایه‌های حضوری که یک طعمه خوار دارد، مانند وجود لاشه‌ها و ردپاها می‌توان امیدوار به داشتن پلنگ ایرانی بود.

آذرماه سال گذشته نیز در پی دیده شدن پلنگ ایرانی در بخش‌هایی از شمال و شمال شرق استان، معاون محیط‌ زیست طبیعی و تنوع زیستی حفاظت محیط‌ زیست استان اصفهان از آن به‌عنوان اتفاقی ارزشمندی نام برد.

حسین اکبری اعلام کرد: پناهگاه حیات‌وحش عباس‌آباد با 310 هکتار وسعت که بخش‌های زیادی از آن در شهرستان نایین و بخش‌های شرقی آن در خوروبیابانک قرارگرفته، زیستگاه بسیار ارزشمندی است که برای اولین بار و هشت سال پیش حضور پلنگ ایرانی هم در آن به همراه دیگر طعمه خواران ثبت شد.

در زمان حاضر هم جمعیت پلنگ ایرانی در پناهگاه حیات‌وحش عباس‌آباد جمعیت زادآور دارد و بسیار ارزشمند است. در این منطقه پلنگ ایرانی با توله‌هایش چندین بار دیده و تصویربرداری و فیلمبرداری شده است و در تازه‌ترین اتفاق هم ردپای این‌گونه در معرض انقراض در منطقه نایین ثبت شده است.

تخمین‌های مختلفی از جمعیت پلنگ ساکن ایران منتشرشده اما این اعداد به‌شدت نگران‌کننده است. نکته مهم درخصوص پلنگ ایرانی این است که متأسفانه این گربه‌سان جزو جانوران در معرض انقراض قرار دارد و در صورت انقراض این‌گونه باارزش محیط‌زیست مشخص نیست که چه اتفاقی برای اکوسیستم حیات‌وحش در ایران می‌افتد، درواقع می‌توان گفت با ادامه وضعیت موجود، پلنگ ایرانی به سرنوشت یوزپلنگ ایران نزدیک می‌شود.

اکنون‌که به گفته رئیس اداره حفاظت محیط‌زیست شهرستان نایین با شناسایی و تصویربرداری از ردپای یک پلنگ، حضور این گونه ارزشمند در تاریخ هجدهم مهرماه 1402 در زیستگاه‌های آزاد در بخش مرکزی شهرستان نایین به ثبت رسید این نوید داده می‌شود که نفس به شماره افتاده پلنگ ایرانی این بار اتفاقات تازه‌ای را رقم بزند.

گرچه این اولین بار نیست که ردپا و حضور پلنگ در زیستگاه‌های بخش مرکزی نایین مشاهده می‌شود و بر اساس گفته‌های علیرضا رضایی در سال‌های اخیر در پناهگاه حیات‌وحش عباس‌آباد شهرستان نایین، حضور و زادآوری پلنگ در چند مرحله به ثبت رسیده که پیامد آن شواهد حضور پلنگ در زیستگاه‌های بخش مرکزی نایین است.

وی با اشاره به حاصل شدن نتایج امیدبخش از احیای گونه‌های ارزشمند حیات‌وحش در مناطقی از زیستگاه‌های آزاد بخش مرکزی شهرستان نایین گفته: علیرغم خشکسالی‌های اخیر و با توجه به انجام اقدامات حفاظتی، گشت و کنترل مناطق، لایروبی چشمه‌ساران و انجام آموزش‌های زیست‌محیطی و استفاده از ظرفیت دوستداران محیط‌زیست به حفظ این‌گونه کمک کرده‌ایم.

به گفته کارشناسان از بین رفتن زیستگاه، کم‌شدن شکار، اشغال زیستگاه، تغییر کاربری اراضی و تخریب زیستگاه‌های آنها، آتش‌سوزی‌های عمدی و تصادفی، تصادفات با خودروها و جاده‌سازی‌های نامناسب، همچنین، کمبود غذا و تغذیه نامناسب نیز می‌تواند عامل مرگ پلنگ باشد.

دکتر میثم محبی، کارشناس حیات‌وحش و دامپزشک، یکی از دلایل اصلی کاهش این گونه را تکه‌تکه‌شدن زیستگاه به دلیل توسعه و تحولات انسانی در ارتفاعات پایین‌تر که باعث قطع ارتباط زیستگاهی دانسته و تأکید کرده که این عامل جمعیت‌های پلنگ ایرانی را تهدید می‌کند.

محبی بر این موضوع تأکید دارد که در حال حاضر پلنگ‌ها نیز مانند یوزپلنگ‌ها درخطر انقراض قرار دارند و اگر جوامع روستایی برای حفاظت ازاین‌گونه جانوری آموزش نبینند قطعاً ماجرای یوزپلنگ تکرار می‌شود. علاوه بر این، کاهش تعارضات انسان و پلنگ در این محدوده می‌‌تواند باعث کاهش مرگ‌ومیر پلنگ شود و حسن نیت مردم محلی برای حفاظت ازاین‌گونه در معرض خطر را تضمین کند.