رمضان ماه استجابت دعا و گشایش درهای رحمت الهی بر بندگان است؛ دعا کردن در ماه رمضان مکتبی سازنده برای پرورش روح پاک و قلب سلیم به شمار می رود و باید در این ماه دعا کردن را از مکتب اهل بیت(ع) آموخت.

خداوند متعال انسان را به گونه ای آفرید که از آغاز آفرینش در جست وجوی معبود و کمال مطلق باشد تا با تقرب به درگاه حق به آرامش ابدی دست یابد. بشر در مسیر زندگی خود همواره با دعا و نیایش مانوس بوده و در طول تاریخ و در تمام گیتی به وسیله دعا و نیایش با خالق و معبود خویش سخن گفته است و این مساله تنها به مسلمانان اختصاص ندارد.

دعا و نیایش زمینه و بستر گشوده شدن معرفت حقیقی و بازگشت به اصل و ذات انسان را فراهم می آورد و این دعاها و نیایش های خالصانه پلی محسوب می شود میان این زمین خاکی و فردوس برین تا مقربان درگاه حق با درک پرتوهای ناب حقیقت به انس با پروردگار نایل شوند.

آیین مقدس اسلام سعی دارد تا خلأهای معنوی و روحی انسان ها را با دستاویزی قدرتمند مانند دعا برطرف کند تا بندگانش در میان امواج سهمگین مسیر حق را بیابند و به دور از هرگونه ناتوانی و ضعف در مقابل مشکل ها ایستادگی کنند.

انسان با دعا وجود ناتوان خود را به مبدأ نامتناهی عالم پیوند می زند و بدین ترتیب می تواند در مواجهه با هرگونه مشکلی ایستادگی کند و با این قدرت روحی و معنوی، تمام نیازمندی ها و مشکلات را در برابر اراده حضرت حق ناچیز دیده و تنها او را به یاری می طلبد و بنابراین در رسیدن به اهداف خود مصمم تر می شود و چه زیباست که انسان در ماه مبارک رمضان که درهای رحمت الهی بر روی بندگان گشوده و دعاها بیش از هر زمان دیگری مستجاب می شوند، دست نیاز و تمنا را به طرف پروردگار هستی، بلند کند و حاجت های حقیقی خود را از آن خالق بی نیاز بخواهد در ماهی که حجاب ها و موانع از میان انسان و معبودش برداشته می شود.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا در ششمین روز از ماه مبارک رمضان با توجه به جایگاه و اهمیت دعا با «یحیی صباغ چی» استاد دانشگاه و عضو هیات علمی مرکز معارف اسلامی دانشگاه صنعتی شریف به گفت وگو پرداخت.

**دعا؛ نشانه رحمت خداوند

صباغ چی دعا را نشانه ای از رحمت الهی دانست و گفت: دعا کردن به معنای آن است که انسان ها رو به خداوند بیاورند و مشکلات و حاجت های خود را با پروردگار خویش در میان بگذارند سخنی که احتمال دارد خاستگاه آن یک نیاز باشد و بندگان هیچ جایی را بهتر از درگاه خداوند برای آن نیافته اند تا بتوانند آن را مطرح و پاسخی مناسب دریافت کنند.

عضو هیات علمی مرکز معارف اسلامی دانشگاه صنعتی دعا را صمیمیت میان بنده و پروردگار ارزیابی کرد و اظهار داشت: یکی از نشانه های رحمت خداوند و لطف های فراوان که در حق انسان ها انجام داده باز کردن باب دعا به شمار می رود؛ چرا که حضرت حق به بندگان خود این اجازه را داده که به راحتی با او راز و نیاز کنند و حاجت های خود را به او بگویند و منتظر پاسخی باشند. در دعا صمیمیتی نهفته است که انسان ها می توانند با معبودشان راحت تر و صمیمانه تر سخن بگویند و این مساله سبب می شود تا فاصله ای که میان آنها وجود دارد کاهش یابد و به معبود نزدیک تر شوند.

**دعا؛ پاسخی به خواست انسان مبنی بر سخن گفتن با خدا

صباغ چی درباره تمایل انسان ها به دعا بیان کرد: انسان در درون و ذات خود می خواهد تا با خالقش سخن بگوید و دعا وسیله و ابزاری به شمار می رود که با استفاده از آن به این خواسته پاسخ داده می شود و انسان ها از این روش می توانند به سمت زیبایی در هستی حرکت کنند. به این ترتیب میل ذاتی انسان ها برای صحبت کردن با خداوند در دعا نمود می یابد. خداوند در قرآن کریم می فرماید: «مرا بخوانید تا [دعای] شما را بپذیرم! کسانی که از عبادت من تکبر می ورزند به زودی با ذلت وارد دوزخ می شوند!» و در جای دیگر فرموده است: «و هنگامی که بندگان من، از تو درباره من سؤال کنند، [بگو] من نزدیکم! دعای دعا کننده را، به هنگامی که مرا می خواند، پاسخ می گویم!...». به این ترتیب این آیه ها همه نشان دهنده اهمیت دعا است.

**دعا؛ دریای معارف و هسته عبادت

این استاد دانشگاه دعا را دریای معارف دانست و یادآور شد: انسان ها در دعا می توانند درک بهتر و بیشتری از خداوند پیدا کنند و بهتر بفهمند که در این عالم پروردگار از چه جایگاهی برخوردار است و یک انسان چگونه می تواند بیشتر با معبود خود صمیمیت پیدا کند. همچنین به تعبیری که در بعضی از متن های دینی آمده دعا هسته عبادت است؛ یعنی حقیقت عبادت این بوده که انسان ها با خضوع، خشوع، نداری و فقر رو به درگاه خالق بی همتا بیاورند و او را برآورده کننده همه نیازها، زیبایی ها و نعمت ها بدانند و دست خود را خالی بدانند و از معبود بی نیاز کمک بخواهند.

**نقش دعا در زندگی انسان ها

صباغ چی با اشاره به تاثیر دعا در زندگی روزمره انسان ها، گفت: دعا نقش مهم و تاثیرگذاری در زندگی انسان ها دارد و به صورت معمول آنها در موارد متعدد دست نیاز به طرف خدای خود بلند می کنند. از این رو وجود نیاز باعث می شود انسان ها به سمت دعا بروند؛ یعنی افرادی ممکن است نیازهای اقتصادی و اجتماعی داشته باشند که آنها را به سمت درگاه خداوند سوق می دهد. از این رو این عوامل بهانه های خوبی به شمار می روند که انسان تلاش کند تا به قرب الهی دست یابد.

**محرومیت از دعا محرومیت از هم صحبتی با خداوند

عضو هیات علمی مرکز معارف اسلامی دانشگاه صنعتی شریف اظهار داشت: اگر افرادی باشند که کمتر دست به دعا می بردارند معنای آن این است که این نیاز در آنها پیدا نشده یا اینکه این باور در آنها شکل نگرفته که خداوند می تواند تا چه اندازه برطرف کننده نیازهای آنها باشد و احتمال دارد که میان آنها با خداوند به آن اندازه ای فاصله ایجاد شده که قلب آنها آمادگی صحبت کردن با پرودگار خود را از دست داده است اما برای یک انسان پسندیده نیست که خود را بی نیاز از پروردگار هستی بداند یا اینکه به لطف و بخشندگی خداوند باور نداشته باشد. از این رو باید گفت قلب انسانی که از دعا کردن محروم باشد خود را از هم صحبتی با خداوند محروم کرده است. پس باید این نقص در انسان ها اصلاح شود.

**دعا در کنار تلاش و کوشش

این استاد معارف بیان داشت: دعا به معنای ترک تلاش نیست و وقتی دعا به نتیجه منجر می شود که انسان ها کوشش و فعالیت خودشان را هم برای تحقق خواسته شان انجام داده باشند؛ یعنی اگر فردی برای اینکه به موفقیت های مالی برسد دعا می کند باید دست از تلاش و کوشش هم برندارد و تنها به دعا کردن اکتفا نکند. خداوند اجابت را نتیجه دعا قرار می دهد امکان ندارد فردی دست به طرف خداوند بلند کند و نتیجه ای از آن نگیرد.

وی در ادامه افزود: گاهی نتیجه دعا از نظر زمانی خیلی زود به دست می آید اما ممکن است گاهی نتیجه دعا با تاخیر همراه باشد و سرانجام دعا مستجاب می شود. البته گاهی هم اتفاق می افتد که دعا در عالم آخرت اجابت می شود. از این رو باید گفت که اجابت دعا به معنای به دست آمدن نتیجه در کوتاه ترین زمان ممکن نیست. به همین دلیل باید نگاه دقیق تری به دعا داشت.

**استجابت دعا در رمضان

صباغ چی درباره ارتباط با جایگاه دعا در ماه رمضان گفت: ماه مبارک رمضان دارای جایگاه ممتازی است و دعا و نیایش در این ماه، حال و هوایی دیگر و اثری ژرف دارد. ائمه اطهار(ع) در این ماه به دعا بسیار سفارش کرده اند؛ چرا که خداوند به بندگان خود اجازه می دهد که هر چه می خواهند از او طلب کنند به همین دلیل دعاها مستجاب می شود، پس در این ماه باید از هر فرصتی برای دعا کردن استفاده کرد. دعا در ماه مبارک رمضان مکتبی سازنده برای پرورش روح پاک و قلب سلیم به شمار می رود. از این رو باید شیوه دعا کردن را از مکتب خاندان رسالت آموخت.