خبر دردناک بود. «بنیتا»ی هشت ماهه که حدود یک هفته‌ای خبر گم شدنش در فضای مجازی دست به دست می‌شد، بالاخره پیدا شد بی‌آنکه نفس بکشد. سارق سابقه‌دار خودروی پدر بنیتا که به تازگی از زندان برگشته، این بار با سرقت خودرو، جان یک کودک را گرفته است.

برخی معتقدند مجازات‌ها آنگونه که باید بازدارنده نیستند، این در حالی است که یک جرم‌شناس معتقد است مجازات جرائم در ایران به حد کافی بازدارنده هستند و افزایش جرائم ناشی از عوامل دیگری است.

عبدالصمد خرمشاهی جرم‌شناس و حقوقدان در گفتگو با خبرگزاری آنا، با اشاره به حادثه کودک‌ربایی‌های اخیر در کشور و در توضیح برخی از اظهارنظرها مبنی‌بر اینکه کاهش مجازات جرائم باعث افزایش جرم‌های خشن شده است، با بیان اینکه بین کاهش مجازات جرائم و افزایش جرم هیچ رابطه‌ای وجود ندارد، تصریح کرد: جرم، محصول علل و عواملی است که در جامعه ایجاد می‌شود که از جمله آن می‌توان به عوامل محیطی، خانوادگی و جامعه اشاره کرد.

این جرم‌شناس با اشاره به برخی از این عوامل توضیح داد: فقر فرهنگی، فقر مالی، نداشتن اشتغال، استرس، نگرانی، طلاق، اعتیاد و آسیب‌هایی از این دست حلقه‌هایی هستند که با متصل شدن به یکدیگر از یک فرد، یک مجرم می‌سازند و مادامی که این عوامل در جامعه وجود داشته باشد، قطعاً ما شاهد وقوع جرم خواهیم بود.

خرمشاهی با اشاره به میزان وقوع جرم در کشورهای پیشرفته، عنوان کرد: در این کشورها میزان جرائم در حال نزدیک شدن به صفر است و این به این معنا نیست که در آنجا به فکر تشدید مجازات‌ها هستند، بلکه در این جوامع، به اصلاح جامعه فکر می‌شود. اصلاح یک جامعه یعنی از بین بردن علل و عواملی که باعث وقوع جرم می‌شود. مادامی که فقر و مشکلات مالی وجود داشته باشد، فرد مستعد بروز جرم است.

وی با بیان اینکه هم‌اکنون مجازات‌ها در کشور ما سبک نیستند، گفت: امروزه در بحث مجازات‌های جرائم، نگاه‌ها بیشتر به سمت موضوعات تربیتی و اصلاحی کشیده شده است، مجازات‌های سخت هرگز جوابگو نبودند افرادی که دست به جنایت‌های هولناک می‌زنند، قطعاً از لحاظ شخصیتی دارای مشکل هستند و به نوعی می‌توان آنها را جزو آسیب‌دیدگان اجتماعی به حساب آورد. طبیعتاً وقتی زمینه‌های بروز جرم آماده باشد، تعداد مجرمین افزایش پیدا می‌کند.

این جرم‌شناس با بیان اینکه علل و عوامل جرم باید در یک جامعه از بین برود، تصریح کرد: هرچقدر که مجازات‌ها تشدید شود و به دنبال اصلاح جامعه نباشیم، به هیچ عنوان جرم کاهش پیدا نمی‌کند.

خرمشاهی در این زمینه به بحث قاچاق موادمخدر اشاره کرد و گفت: در گذشته اعدامی‌های فراوانی در ایران وجود داشتند، اما مجازات اعدام نتیجه‌بخش نبود. اخیراً مسئولان متوجه شدند که مجازات اعدام هیچگونه نتیجه بازدارنده‌ای در بحث موادمخدر و از بین بردن بزه نداشته است.

وی با بیان اینکه هیچ انسانی مجرم به دنیا نمی‌آید، اضافه کرد: مجرمین اولین قربانیان جامعه هستند. این افراد با انواع و اقسام مشکلات دست و پنجه نرم کردند و جامعه از آنها یک انسان پرخاشگر و قانون‌ستیز ساخته است. اگر ما مجرمان را به شدیدترین حالت تنبیه کنیم، نه تنها جنبه بازدارندگی ندارد، بلکه افرادی را تربیت می‌کنیم که دیگر نمی‌توانند خود را با محیط انطباق دهند.