رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری درباره این‌که چرا درِ بین پژوهشکده هنرهای سنتی و معاونت صنایع دستی بسته‌ است؟ گفت: باید نظام بوروکراتیک رعایت شود و مراعات ساختار اداری را هم کرد. اگر قرار باشد ما با معاونت صنایع دستی همکاری داشته باشیم، باید نظام اداری را رعایت کنیم.

سیدمحمد بهشتی - رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری - در گفت‌وگو با ایسنا، درباره تعامل پژوهشکده هنرهای سنتی (که زیرمجموعه پژوهشگاه است) با معاونت صنایع دستی، اظهار کرد: پژوهشکده هنرهای سنتی و معاونت صنایع دستی تعامل‌های خوبی با هم دارند و این‌که درِ بین این دو بخش، بسته است تعامل بد بین آن‌ها را نشان نمی‌دهد. کارگاه‌های هنرهای سنتی زیرمجموعه پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری هستند، نه زیر مجموعه معاونت صنایع دستی.

او با بیان این‌که کسانی که با ساختار پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری آشنا نیستند، ممکن است در این زمینه دچار سوءتفاهم شوند، گفت: ما دستگاهی را به نام پژوهشگاه و دستگاه دیگری را به نام سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری داریم. در سازمان، بخشی با عنوان معاونت صنایع دستی وجود دارد که کار ستادی و حاکمیتی انجام می‌دهد. ما کار پژوهشی و در حوزه صنایع دستی نیز کار حفاظتی انجام می‌دهیم. ماهیت کار ما اجرایی - پژوهشی است. عین همین ماجرا را با معاونت میراث فرهنگی هم داریم. مرز وظایف ما از هم جداست و هیچ مشکلی با یکدیگر نداریم.

رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اظهار کرد: موضوع پژوهشکده، هنرهای سنتی است که سابقه‌ای طولانی دارد، این بخش از صنایع مستظرفه به ما رسیده و از قدیمی‌ترین بخش‌های پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری است.

صنایع دستی و هنرهای سنتی تفاوت‌های ماهوی دارند

بهشتی درباره این‌که چرا در عنوان «پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری» نامی از «صنایع دستی» نیامده است؟ توضیح داد: صنایع دستی رویکرد جدیدی است و در آن، بیشتر وجه اقتصادی موضوع مطرح است. صنایع دستی و هنرهای سنتی از نظر ماهوی، تفاوت‌هایی با هم دارند. صنایع دستی چند سالی است که به بدنه سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اضافه شده است و ضرورتا همه بخش‌هایی که به بدنه اضافه شده‌اند، در پژوهشگاه، ما به ازا ندارند. پژوهشگاه‌ نیز بخش‌هایی دارد که در داخل سازمان ما به ازا ندارد.

او ادامه داد: وجهی از صنایع دستی که به هنرهای صناعی مربوط می‌شود، در گروه هنرهای سنتی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری وجود دارد. ما فقط به جنبه‌های علمی موضوع می‌پردازیم، اما جنبه‌های اقتصادی و بازاریابی برعهده ما نیست.

رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری درباره این‌که چرا آثاری که در پژوهشکده هنرهای سنتی نگهداری می‌شوند، شرایط خوبی ندارند؟ همچنین چرا مسوولان پژوهشکده هنرهای سنتی، اجازه عکاسی از این آثار را به خبرنگاران نمی‌دهند؟ تصریح کرد: من موضوع رسیدگی به آثار هنرمندان در پژوهشکده را حتما پیگیری می‌کنم؛ اما درباره عکاسی، شما چه خبرنگارانی هستید که وقتی اجازه عکاسی نداده‌اند به حرف آن‌ها گوش کرده‌اید؟! شما می‌توانستید به‌عنوان یک فرد علاقه‌مند، عکس بگیرید اما آن تصاویر را در رسانه‌ها انعکاس ندهید. یک خبرنگار زرنگ نباید تحت تاثیر این چیزها قرار بگیرد.

هیچ محدودیتی برای چاپ و انتشار نداریم

بهشتی درباره این‌که چرا کتابی شامل پژوهش‌های انجام‌شده در پژوهشکده هنرهای سنتی منتشر نشده است؟ گفت: من پیش از این هم اعلام کرده بودم که هیچ محدودیتی برای انتشار کتاب و فصل‌نامه‌های پژوهشی وجود ندارد. هیچ‌کس در پژوهشگاه نمی‌تواند بگوید من یک کتاب آماده کرده‌ام و چاپ نمی‌شود یا برای این کار بودجه نیست. من بارها به پژوهشگران اعلام کرده‌ام که ممکن است حقوق شما را ندهیم، اما هیچ محدودیتی برای چاپ و انتشار نداریم.

او اظهار کرد: همه پژوهشکده‌ها را تشویق کرده‌ایم تا حاصل فعالیت‌های پژوهشی خود را منعکس کنند. برای حدود ۱۹ فصلنامه مجوز گرفته‌ایم که برخی به مرحله انتشار رسیده‌اند و برخی دیگر در شُرف انتشارند. محتوای این نشریات شامل مقالاتی درباره موضوع‌های مرتبط با همه پژوهشکده‌ها خواهد بود. ممکن است درباره برخی موضوع‌ها کتاب چاپ نشده باشد، اما حتما مقاله چاپ شده است.

رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری با بیان این‌که ما در زمینه هنرهای سنتی، یکی از کشورهای غنی هستیم، گفت: طی سال‌های طولانی، بیشتر ذهن‌ها درگیر کار عملی بوده و کمتر کار پژوهشی در حوزه هنرهای سنتی انجام شده است. چند سالی می‌شود که توانسته‌ایم تعدادی از افراد را که تحصیلات دانشگاهی در پژوهش حوزه هنر و شاخه‌های مختلف دارند، به کار بگیریم. امیدوارم آن‌ها تولید دانش نسبت به شاخه‌های دیگر هنرهای سنتی داشته باشند؛ اما درباره بسیاری از حوزه‌ها هنوز پژوهشی انجام نشده است، زیرا تمرکزها روی کار عملی بوده تا کارگاه‌ها برقرار باشند. از طرفی برخی استادکارانی که در این زمینه کار می‌کردند، در بسیاری از مواقع دست به قلم نبوده و توان مستندسازی و ثبت و ضبط را نداشته‌اند.

بهشتی بیان کرد: افردی که چند سال است در این حوزه به کار گرفته شده‌اند، در حال انجام کار هستند؛ ولی دامنه کار آنقدر وسیع است که عمر طولانی می‌خواهد تا به نتایج مطلوبی برسیم. این خواسته شبیه درخت گردو است و سال‌ها باید صبر کرد تا به نتیجه برسد؛ به سرعت اتفاق نمی‌افتد، به زمان نیاز دارد تا به بار بنشیند.

او ادامه داد: یکی از شاخه‌های هنرهای سنتی، هنر صناعی است. شاخه دیگر هنرهای سنتی، هنرهای نمایشی مثل تعزیه، خیمه‌شب‌بازی و انواع آیین‌هایی است که با نمایش همراه هستند. در طول سال‌ها، این بخش‌ها تعطیل بوده و ما به‌تازگی افرادی را به کار گرفته‌ایم تا در این زمینه کار کنند. در این چهار سال، تلاش زیادی کرده‌ایم تا به شاخه‌های دیگر هنری هم بپردازیم. متاسفانه گروه پژوهشی ما در هنرهای سنتی بدجوری اسیر هنرهای صناعی شده است. ما در بخش هنرهای سنتی، افرادی را داریم که بیشتر محقق هستند تا استادکار.

می‌توانیم با استادکاران بازنشسته قرارداد ببندیم

رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری درباره استفاده از استادکاران قدیمی در پژوهشکده هنرهای سنتی نیز گفت: من در این‌باره صحبت کردم و تا جایی که متوجه شدم، به‌دلیل این‌که این استادکاران بازنشسته شده‌اند، محدودیت‌های قانونی وجود دارد، اما می‌توانیم با آن‌ها قرارداد ببندیم.

بهشتی همچنین درباره این‌که از پارچه‌های ارزشمند و گران‌قیمت زربفت و مخمل که در پژوهشکده هنرهای سنتی تولید می‌شوند، چه استفاده‌هایی می‌شود؟ توضیح داد: بخشی از این پارچه‌ها در انبار پژوهشکده هنرهای سنتی نگهداری می‌شود. بخشی دیگر را به متقاضیان می‌فروشیم و دیگر قسمت‌ها که نفیس باشند، شماره اموال موزه‌ای می‌خورند و در موزه‌ها نگهداری می‌شوند که نمونه‌هایی از آن‌ها در موزه هنرهای ملی در محوطه وزارت ارشاد وجود دارد.

رییس پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری اضافه کرد: پولی که از فروش برخی پارچه‌های زربفت به‌دست می‌آید، صرف فعالیت‌های اختصاصی پژوهشگاه و خریدن مواد اولیه می‌کنیم و برای مصارف شخصی استفاده نمی‌شود.