دریا قدرتی پور: صدای مرد بلند بود، نه پچ پچ کوتاهی که در گوشش زمزمه کند، وحشتی بود به اندازه یک عمر ترس. خیلی خیلی بلند؛ تا آنجا که تمام حس و حالش را به هم می ریخت، صدا از سلول های مغزش می گذشت و می رسید به نوک انگشتانش. لرز تمام وجودش را می گرفت و انگار خُردش می کرد، می پیچید توی تمام وجودش و چنگ می زد به تنش انگار که بمب افتاده باشد توی یک خانه خرابه. جیغ کشید، جسدی شده بود با لباس های پاره پاره و خاک آلود، هنوز بوی دهان مرد را توی صورتش حس می کرد، اینقدر نزدیک که فراموش می کرد از کدام خیابان باید فرار کند. تا آنجا که می توانست دوید. صدای نفس های مرد را پشت سرش می شنید و سمفونی ترس یک آن، رهایش نمی کرد. در گرگ و میش خیابان، سایه مرد توی چراغ های تاریک، روشن، زمین را تیره کرده بود و چسبیده بود به پیاده روها تا او هم از خیابان سهمی داشته باشد.

سهمی که حالا تنها مربوط به یک قشر نمی شود؛ راننده تاکسی، اتوبوس یا فروشنده دوره گرد و... از آن دسته افرادی هستند که با خیابان انس می‌گیرند اما همه انس گرفتن‌ها برای داشتن شغلی آبرومند یا حداقل داشتن دستمزدی از عرق جبین نیست، گاهی خیابان می‌شود مأمن، گاهی محل زندگی و گاهی راهی برای رسیدن به مقصد و این گونه می‌شود که بیشترین وقت سهم خیابان است.

تحقیقات انجام شده نشان می دهد که به میزان مدت زمان حضور زنان و دختران در سطح خیابان ها، هریک از آنها یک تا 20 بار از سوی مردان خیابانی با مزاحمت های کلامی و فیزیکی مورد آزار و اذیت قرار می‌گیرند و مردان آزارگر نیز در زمره دیگر فجایعی قلمداد می‌شوند که طی سال های اخیر به عنوان آتشی زیر خاکستر بسیاری از خانواده‌ها را به کام نابودی کشانده ‌اند. حضور این مردان در مکان های مختلف مانند شرکت های خصوصی، خیابان ها، سینماها، پارک‌ها، پیاده‌روها و مراکز تفریحی، زنان را نسبت به جامعه و دیگر مردان بدبین کرده است.

گفته می شود به ازای هر یک زن خیابانی 7 مرد آزار رسان وجود دارد! موضوعی که مجید ابهری جامعه شناس و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید بهشتی از آن پرده برداشته و هشدار می دهد که اگر این موضوع مورد توجه قرار نگیرد به بحرانی جدی تبدیل می شود.

ابهری آمارهای ناخوشایند دیگری نیز دارد. 76 درصد این مردان متأهل هستند و هر کدام از آنها در طول روز به طور میانگین یکصدبار برای زنان نجیبی که هرگز سوار بر ماشین آنها نمی‌شوند،‌ بوق می‌زنند!

جالب اینکه همیشه مردان از صورت مسئله پاک شده اند و آسیب های اجتماعی همواره به زنان وصله شده است؛ وصله ای ناجور که همواره برای زنان، تولید وحشت می کرده است. امثال جوانانی مثل الهه 25 ساله یا زنان در هر سنی که باشند؛ این ترس را خوب می شناسند.

به گفته میترا سلطانی، آسیب شناس اجتماعی، یک زن در خیابان با انواع و اقسام کلمات رکیک، مزاحمت ها و بوق زدن ها، ترمزکردن ها، تنه زدن ها و پیشنهادات روبه رو است که باید تحمل کند و اگر قصد برخورد و مقابله داشته باشد از سوی مردم متهم می شود یا به باد استهزا گرفته می شود تا جایی که دیگر هیچ زن و دختر جوان یا مسنی از این عمل ناپسند بسیار فراگیر که تبدیل به یک رفتار اجتماعی شده است، در امان نیست.

فاطمه مادری کارگر است. وی در خصوص عدم امنیت دختران در خیابان‌ها می گوید: «حتی دختران دانش آموز نیز در مسیر رفتن به مدرسه از دست آزارهای بعضی مردان در امان نیستند. البته فقط دختران جوان مورد آزار مزاحمان قرار نمی گیرند بلکه زنان سالخورده نیز مورد اذیت و آزار قرار می‌گیرند به طوری که مزاحمان خیابانی هیچ گونه تفکیکی میان افراد قائل نیستند.»

مینا دانشجوی کارشناسی ادبیات از این امر اظهار نارضایتی می‌کند و معتقد است: «در هر کجا که حضور داریم باید وجود آنها را تحمل کنیم، بدون آنکه قدرت اعتراض کردن داشته باشیم ودر صورت اعتراض احترام خود را در جمع از دست می‌دهیم و اگر در محل کار نیز چنین مشکلی با همکاران داشته باشیم، با اعتراض خود متهم می‌شویم.»

نیازهایی که واقعاً نیاز است

به گفته کارشناسان آسیب های اجتماعی، بیش از  70درصد پسران در ایجاد مزاحمت برای دختران مقصر هستند، و در حالی که اکثر دختران و زنان به مزاحمت‌های مردان بی‌توجهند، اما شماری از پسران و مردان با خودروهای خود در مقابل هر زنی ترمز کرده و او را دعوت به هم صحبتی می‌کنند.

اما برخی هم نظری مخالف دارند. به نظر لیلا، دانشجوی کارشناسی‌ارشد جغرافیا اگر دختر خانم‌های محترم و یا خانم‌های محترم حجابشان را رعایت کنند مطمئن باشند هیچکس جرأت به خودش نمی دهد که مزاحمتی ایجاد کند.

اما در این میدان مردان هم حرفی برای گفتن دارند. به نظر مسعود که خودش یک جوان 30 ساله است، جوانان نیازهایی دارند که اگر به آنها توجه نشود به هر حال به بحران تبدیل می شود  چرا که نیاز نیاز است و نمی توان با آن بی تفاوت برخورد کرد. به نظر او گاهی این بوق زدن ها و یا متلک گفتن ها به قصد مزاحمت نیست، ولی چون جوانان ما زبان درست ارتباط برقرار کردن را یاد نگرفته اند، به این شکل رفتار می کنند.

بیکاری،کمبودهای عاطفی، وضعیت نامتعادل اقتصادی و... موضوعاتی است که کارشناسان و آسیب شناسان اجتماعی از کنار آن نمی گذرند و این مسائل را نیز عامل دیگری برای پدید آمدن مزاحمان خیابانی می دانند.

به اعتقاد شهرام آذربایجانی که سالیان زیادی است در زمینه آسیب های اجتماعی فعالیت می کند، راهکار اساسی ایجاد بستری برای اشتغال و ازدواج آسان است، موضوعی که این روزها به یک رؤیا تبدیل شده است.

قانون چه می گوید؟

اما آیا می توان از طریق قانونی به این مسئله پایان داد؟ در قانون و بر اساس ماده 619 «هر کس در اماکن عمومی یا معابر متعرض یا مزاحم اطفال یا زنان بشود یا با الفاظ و حرکات مخالف شئون و حیثیت به آنان توهین نماید، به حبس از دو تا شش ماه و تا 74 ضربه شلاق محکوم خواهد شد» و در نظریه مشورتی اداره حقوقی قوه قضائیه در خصوص این ماده آمده است: «به کار بردن لفظ یا الفاظ رکیک جهت تحقق جرم موضوع ماده 619 شرط نیست و چنانچه مسلم شود که مردی به قصد مزاحمت زنی را تعقیب کرده است، قابل مجازات است.»

مجازاتی که نمی تواند آنچنان بازخورد و محدود کننده باشد و برای هر مرد مزاحمی در نظر گرفته شود، با توجه به اینکه براساس آمارها، هر کدام از این مردها به طور میانگین صد بوق در طول روز برای زنان می‌زند تا بالاخره طعمه خود را پیدا کند و این به این معناست که پدیده شوم مردان مزاحم خیابانی،700درصد بیشتر از زنان است.