لادن ایرانمنش: میوه ها و سبزیجات این روزها نه رنگ و بوی قبل را دارند و نه از کیفیت مناسب برخوردار هستند. این وضعیت نگرانی های زیادی را نسبت به استفاده بیش از حد از کودهای شیمیایی و سموم ایجاد کرده است که نه تنها صادرات ما را زیر سئوال برده است بلکه به ضرر مصرف کننده داخلی تمام می شود.

چند سالی هست که کشور با پدیده برگشت محصولات کشاورزی به دلیل وجود سموم بالا در آنها از سوی کشورهای مقصد مواجه است؛ اما در ادامه همین محصولات در بازار داخل توزیع شده و از سوی مصرف کنندگان داخلی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این باره هر یک از مسئولان و متولیان امر به بهانه‌ای این امر را توجیه کرده‌اند؛ نمونه آن مسعود گیل آبادی، رئیس انجمن صنفی تولیدکنندگان سموم کشاورزی است که تأکید کرده: 90 درصد سموم مصرفی در کشور کم خطر است.

او در توضیح گفته هایش به آمارهای موجود در این زمینه اشاره کرده و گفته: بر اساس آمارهای موجود از 436 قلم سم ثبت شده در کشور، 215 قلم آن به مصرف داخلی می رسد که از این میزان نزدیک 10 درصد سموم پرخطر و حدود 90 درصد سموم کم خطر و متوسط خطر است.

رضا خلیلی یزدی، عضو هیئت مدیره انجمن واردکنندگان سم و کود ایران نیز همسو با این دیدگاه با نگاهی مثبت به موضوع نگریسته و درباره اثربخشی سموم بر گیاه و انسان، گفته: این موضوع را باید از دو بعد بررسی کرد؛ نگاه نخست این است که آیا آفتکش‌های کشاورزی را باید مصرف کرد یا خیر؟ با توجه به جمعیت کره زمین که تقریباً بالای 8 میلیارد نفر زندگی می‌کنند استفاده از آفتکش‌های شیمیایی و بعضاً غیرشیمیایی اجتناب ناپذیر است، به این دلیل که اگر آفتکش‌های شیمیایی و غیرشیمیایی استفاده نشود عملکرد محصول در واحد سطح فوق العاده پایین می‌آید. به عنوان مثال اگر قرار است از یک هکتار زمینی که گندم کاشته شده A میزان گندم برداشت شود این میزان به کمتر از نصف و بعضاً یک‎سوم تقلیل پیدا می‌کند.

وی افزوده: تقریباً می‌توان گفت استفاده از آفتکش‌ها اجتناب ناپذیر است. متأسفانه با وجود تلاش‌های فراوانی که در زمینه آفتکش‌های غیرشیمیایی و بیولوژیک شده و همچنان هم ادامه دارد این موضوع هنوز به حدی نرسیده که بتوان آفتکش‌های شیمیایی را در کشت محصولات حذف کرد. وی با بیان اینکه میزان استفاده از آفتکش‌های غیرشیمیایی بسیار کم است، تصریح کرد: هنوز تکنولوژی این آفتکش‌ها به حدی نیست که جایگزین شوند.

این کارشناس در حوزه سموم استدلال کرد، می‌توان گفت تمام داروهایی که انسان استفاده می‌کند دارای یکسری مضراتی است اما چرا همه ما از دارو استفاده می‌کنیم؟ به این دلیل که می‌دانیم اگر دارو را استفاده نکنیم خطرات جدی تری متوجه انسان خواهد بود که سلامت او را تهدید می‌کند؛ در نتیجه دارو استفاده می‌شود تا خطرات کاهش پیدا کند.

اما این موضوع زمانی بغرنج می شود که طبق مطالعات کارشناسان کشاورزی استفاده از کودهای نیترات دار در اراضی کشاورزی سراسر کشور خصوصاً در نواحی شمالی بسیار رواج دارد. طبق مطالعات کارشناسان کشاورزی استفاده از کودهای نیترات دار در اراضی کشاورزی سراسر کشور خصوصاً در نواحی شمالی بسیار رواج دارد. به عنوان مثال کود اوره که به علت ارزان بودن به مقدار زیادی مصرف می شود، بعد از استفاده در محصولاتی مانند پیاز و سیب زمینی به نیترات تبدیل شده و در آن تجمع می یابد.

این در حالی است که نیترات یک ماده سرطان زاست و باعث سرطان دستگاه گوارش، ناهنجاری های عصبی و اختلال در سیستم غدد درون ریز و سیستم ایمنی بدن می شود.

این موضوع به اعتقاد کارشناسان ضرورت نسخه پیچی برای محصولات کشاورزی را دو چندان می کند چرا که مشکل عمده کشور در این حوزه، عدم آموزش کشاورز است. متأسفانه کشاورزان ما عمدتاً از آگاهی علمی در این زمینه برخوردار نیستند و اکثراً افراد تجربی هستند؛ بنابراین، چون آگاهی علمی روی این موضوعات ندارند، علیرغم اینکه در روی تمام بطری‌های سموم به صراحت قید شده که فروش آفتکش با نسخه گیاه پزشک دقیقاً مانند دارو است اما کشاورز به این موضوع توجهی ندارد و بر اساس تجربه خودش آفتکشی که مد نظر خودش است خریداری و در خیلی از موارد باز هم بدون رعایت دز مورد نیاز برای محصول کشاورزی خودش استفاده می‌کند.